บ้านกลอนน้อย - กลอนสบายๆ สไตล์ลิตเติลเกิร์ล

ห้องเรียน => ห้องเรียนฉันท์ => ข้อความที่เริ่มโดย: Black Sword ที่ 01, สิงหาคม, 2564, 10:57:29 PM



หัวข้อ: - เปษณนาทฉันท์ ๑๖ -
เริ่มหัวข้อโดย: Black Sword ที่ 01, สิงหาคม, 2564, 10:57:29 PM
(http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/m.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1462)

         - เปษณนาทฉันท์ ๑๖ -

          เปษณนาท  หมายถึงการบรรลือเสียงแห่งครกตำข้าว (เปษณ เป็นศัพท์สันสกฤต  แปลว่า  การตำหรือการป่น)

          เปษณนาทฉันท์ ๑๖  เป็นฉันท์ไทยที่ท่านสุภร  ผลชีวิน สุภร ผลชีวิน ได้คิดประดิษฐ์ขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๑
เมื่อครั้งได้ยินจังหวะเสียงครกตำข้าวที่จังหวัดเพชรบูรณ์ในยามค่ำ
ดัง  "ตะแล้กแต้กแต้ก  ตะแล้กแต้กแต้ก"  ฟังดูสนุกรื่นเริงดี
จึงนำจังหวะเสียงนั้นมาสร้างเป็นรูปแบบฉันท์ให้ชื่อว่า "เปษณนาท"

๑.)  รูปแบบของเปษณนาทฉันท์ ๑๖

                หนึ่งบทจะมี ๒ บาท
                แต่ละบาทแบ่งเป็น ๒ วรรค วรรคละ ๘ พยางค์ (รวมเป็น ๑๖ พยางค์ในหนึ่งบาท)

๒.)  ลักษณะบังคับ ครุ - ลหุ

                ครุ-ลหุ  แต่ละวรรคจะบังคับเหมือนกันทุกวรรค คือ

                ลหุ-ครุ- ครุ-ครุ-ลหุ-ครุ- ครุ-ครุ  .......  ลหุ-ครุ- ครุ-ครุ-ลหุ-ครุ- ครุ-ครุ

     โดยแต่ละวรรค  จะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น  ๔+๔ เหมือนกันทุกวรรค


๓.)  ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ)

           - สัมผัสภายในบท -

                คำสุดท้ายของวรรคแรก  ส่งสัมผัสไปยังคำที่ ๔ ของวรรคที่สอง
                คำสุดท้ายของวรรคที่สอง  ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่สาม
                คำสุดท้ายของวรรคที่สาม  ส่งสัมผัสไปยังคำที่ ๔ ของวรรคที่สี่

           - สัมผัสระหว่างบท -

                หากแต่งมากกว่า ๑ บท
                คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า  ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๒ ของบทต่อไป


         - ตัวอย่างคำประพันธ์ -

-๐ เปษณนาทฉันท์ ๑๖ ๐-

     ๐   ณ ยามสายัณห์ตะวันย้อยต่ำ                 เถอะเร่งเท้าตำจะค่ำแล้วหนอ
ตะแล้กแต้กแต้กจะแหลกแล้วพ่อ                      กระด้งเขารอจะขอรับไป
     ๐   บุรุษรอทีสตรีเร่งเท้า                              บุรุษยั่วเย้ากระเซ้าเสียงใส
กระเดื่องตำข้าวก็กราวเสียงไกล                        สนุกน้ำใจสมัยราตรี
     ๐   พระจันทร์พลันพราวสกาวฟ้าถ่อง           สำเนียงนวลน้องสิร้องเรื่อยรี่
วิเวกแคนหวานประสานเสียงดี                          บุรุษสัตรีก็ร่วมรำวง
     ๐   พระจันทร์มืดมิดประชิดนุชพลาง            จมูกถูกปรางระหว่างเอี้ยวองค์
นขานวลน้องก็จ้องจิกลง                                   ประสิทธิ์พิษสงบุรุษสุดศัลย์
     ๐   ตะแล้กแต้กแต้ก ตะแล้กแต้กแต้ก           กระเดื่องเจียนแตกกระแทกเท้าสั่น
เอ๊ะแหลกแล้วหรือละมือเลิกกัน                         สนุกสุขพลันสนั่นเสียงเพลง
     ๐   ประเทาเหน็ดเหนื่อยและเมื่อยล้าหาย      สลับเสียงชายและหญิงบรรเลง
ตะโพนติงทั่ง โจ๊ะติงติงเท่ง                                 ระริกแคนเร่งระเริงเซิ้งเพลิน
     ๐   ดนูนิ่งนึกตริตรึกในใจ                              ประพันธ์ฉันท์ใหม่เถอะได้บังเอิญ
ผิพลาดท้วงเถิดประเสริฐสรรเสริญ                      เสนอปราชญ์เชิญวินิจฉัยฉันท์
                                                                                  (สุภร  ผลชีวิน)

     ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๕๑๔ เสรี กาญจนโรมนต์ นิสิตมหาวิทยาลัยศรีนครีนทรวิโรฒ
วิทยาเขตบางแสน วิชาเอกภาษาไทย ได้นำเปษณนาทฉันท์ไปแต่งเผยแพร่ในหนังสือพิมพ์สำเนาชื่อลายสือไทย
ฉบับหอมดอกมะพร้าว  ดังนี้

-๐ ระบำใบข้าว ๐ -

     ๐   ฤดูฝนมานภาฉ่ำชื่น                  เถอะเร่งรีบตื่นและคืนจับไถ
ณ ท้องถิ่นทุ่งสิมุ่งมันไป                       แวะชวนขวัญใจมะไวเถิดเรา

............... ฯลฯ...............

     ๐   ฤดูฝนแล้งก็แห้งเหลือแรก          กะร่วมลงแขกบ่แปลกใจห่วง
มะมาเถิดเหวยชะเอ๋ยพุ่มพวง               ระบำบวงสรวงจะล่วงเลยบาง
     ๐   ผิมีคนบ้าอะหาเห็นข้าว              ซิทำอื้อฉาวนะเจ้าสายสาง
พยุงราคาซะค่าเท่าฟาง                        มิกินข้าวบ้างก็ช่างหัวมัน **

** กระแสร์ มาลยากรณ์, วรรณคดีเปรียบเทียบเบื้องต้น พิมพ์ครั้งที่ ๓ (กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์เจริญธรรม, ๒๕๒๒), หน้า ๔๑

     หรือในปี ๒๕๓๑ ในกวีนิพนธ์ “ตากรุ้งเรืองโพยม” ของท่านเนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์  ก็มีการนำเสนอลีลาของฉันท์นี้เช่นกัน

-๐ เปษณนาทฉันท์ ๑๖ ๐-
- ลีลาครกกระเดื่อง -

     ๐   โสนริมน้ำก็ช้ำกลีบเฉา                        สะแกต้นเก่าก็แตกกิ่งกอ
กระพือลมกราวจะหนาวแล้วหนอ                   วะหวิวขลุ่ยคลอประเลงเพลงรัก
     ๐   กระเดื่องไม้ขอนกระดอนตำข้าว          เขย่งเก็งก้าวกระตึกตึกตัก
เพราะแรงสาวเหยียบขยับเยื้องยัก                 สะเทิ้นคำทักสิหักใจสาว
     ๐   กระด้งวงเดือนก็เกลื่อนข้าวกล้อง        กระต่ายหมายปองประคองฝัดข้าว
ระรื่นรื่นลมประพรมพัดพร้าว                         สิหนาวสู้หนาวมิหนักสองแขน
     ๐   กระไอข้าวหอมก็หอมยิ่งนัก                เพราะแรงสาวรักเพราะแรงสาวแหน
เมล็ดข้าวเอ๋ยมิเคยขาดแคลน                        มิมีใครแม้นมิเหมือนเจ้าเลย
     ๐   กฐินบุญทานก็ผ่านพ้นแล้ว                 คระครื้นคำแอ่วคระเครงเพลงเอ่ย
ถนอมค่ำเช้านะเจ้าทรามเชย                         จะขอเป็นเขยมิคร้านงานไถ
     ๐   จะปักข้าวปลูกจะผูกกลอนเกี้ยว          ฤดูเก็บเกี่ยวจะเกี่ยวใกล้ใกล้
กระเดื่องไม้ขอนกระดอนเรื่อยไป                    กระเด็นหัวใจมิไกลเจ้าเอย
                                                                    (ตากรุ้งเรืองโพยม (๒๕๓๑) น. ๓๐ : เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์)

บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล
- Black Sword -
(หมู มยุรธุชบูรพา)

 
                               (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468)
                                    • กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14138.msg51433#msg51433)
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14615.msg53012#msg53012)
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14135.msg51426#msg51426)
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14132.msg51411#msg51411)
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6689.msg22951#msg22951)
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6688.msg22950#msg22950)
                                    • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7715.msg27482#msg27482)
                                 (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468)