|
หัวข้อ: --๐ สารบัญ ฉันท์ ๐-- เริ่มหัวข้อโดย: Black Sword ที่ 27, มกราคม, 2565, 11:06:09 PM (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/mc.jpg) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1665) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) - ห้องเรียน ฉันท์ บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล - -๐ สารบัญ ตำราฉันท์ ๐- (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) ฉันท์ ฉันท์ คือคำประพันธ์ที่ให้ความไพเราะโดย เสียงหนัก-เบา (ครุ-ลหุ) คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=1985.msg5688#msg5688) เป็นใหญ่ มีการกำหนดคำ ครุ-ลหุ รูปแบบ จำนวนพยางค์ไว้อย่างเป็นระบบ ในตำรา “ฉันทศาสตร์” ซึ่งไทยแปลงจากคัมภีร์วุตโตทัยที่เป็นภาษามคธแต่เดิม นำมาจัดรูปแบบ ระเบียบคำ และเติมสัมผัสทางภาษาไทยเข้าไปด้วยนั้น มีปรากฏเป็นแบบอย่างไว้ทั้งสิ้นถึง ๑๐๘ ฉันท์ โดยแยกเป็นฉันท์วรรณพฤติ (กำหนดด้วยพยางค์อักษร) อย่างหนึ่ง ( ๘๑ ฉันท์) และฉันท์มาตราพฤติ (กำหนดด้วยมาตรา) อย่างหนึ่ง (๒๗ ฉันท์)ฉันท์ที่ไทยเริ่มแปลงจากคัมภีร์วุตโตทัยนั้นมีมาแต่สมัยอยุธยา แค่เพียงแค่ ๖-๗ ฉันท์เท่านั้น จนกระทั่ง พ.ศ. ๒๓๘๕ ในรัชกาลที่ ๓ แผ่นดินสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้น มีพระราชประสงค์จะทรงปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพน และปรารถนาจะบำรุงกวีไทยให้รุ่งเรือง จึงทรงพระราชโองการดำริแก่กรมหมื่นไกรสรวิชิต ให้ทูลอาราธนาสมเด็จกรมพระประมานุชิตชิโนรสซึ่งทรงผนวชอยู่ที่วัดพระเชตุพนฯ เวลานั้นยังดำรงพระยศเป็นกรมหมื่นให้ทรงแต่งฉันท์เป็นตำราไว้ให้ผู้คนได้ศึกษา ด้วยไทยเรายังไม่มีตำราฉันท์ที่เป็นรูปเป็นร่าง เมื่อทรงรับอาราธนาแล้ว ก็ทรงเลือกฉันท์ที่อยู่ในคัมภีร์วุตโตทัยมาแปลงเป็นฉันท์แบบไทยขึ้น โดยเลือกฉันท์วรรณพฤติมาแปลงไว้ ๕๐ ฉันท์ และฉันท์มาตราพฤติไว้ ๘ ฉันท์ และจารึกเป็นแผ่นศิลาไว้ที่วัดพระเชตุพนฯ เพื่อเป็นแบบอย่างตำราฉันท์และสืบเนื่องในหมู่กวีมาจนทุกวันนี้ ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ ๗ มหากิม หงส์ลดารมภ์ เปรียญ ๖ ประโยควัดมหาธาตุ ได้ปรารภกับนายฉันท์ ขำวิไล ซึ่งขณะนั้นเป็นเปรียญวัดมหาธาตุอยู่ ให้แปลงเพิ่มให้ครบสิ้นทั้ง ๑๐๘ ฉันท์ เพื่อให้ฉันท์ไทยครบกระบวน นายฉันท์ ขำวิไลจึงทำการแปลงเพิ่มจนครบ ๑๐๘ ฉันท์ในปี พ.ศ. ๒๔๗๔ และรวบรวมกระบวนการแต่งฉันท์ทั้งสิ้น ๑๐๘ ฉันท์ ทั้งของสมเด็จกรมพระประมานุชิตชิโนรสและที่แปลงเพิ่มไว้ในตำราชื่อ “ฉันทศาสตร์” ซึ่งไทยใช้เป็นมาตรฐานตำราฉันท์สืบจนทุกวันนี้ และถึงแม้จะมีรูปแบบฉันท์ถึง ๑๐๘ ฉันท์ แต่ฉันท์ที่นิยมนำมาใช้ประพันธ์เดินเรื่องกันจริง ๆ ในวรรณกรรมต่าง ๆ นั้น มีเพียงไม่กี่สิบฉันท์ ซึ่งล้วนแต่เป็นฉันท์วรรณพฤติทั้งนั้น เพราะฉันท์วรรณพฤตินั้นมีลักษณะจุดร่วมคล้ายเคียงกับร้อยกรองอื่น ๆ ของไทย ที่กำหนดจำนวนคำ และรูปแบบที่แน่นอน เพียงแต่เพิ่มครุ-ลหุ เข้าไปเท่านั้น ต่างกับฉันท์มาตราพฤติที่กำหนดด้วยจำนวนมาตรา ซึ่งสามารถยักเยื้องตำแหน่งครุ-ลหุ ไปมาได้ในแต่ละบาทแต่ละวรรค ๆ หนึ่งได้หลายแบบ ขอเพียงให้ได้จำนวนมาตราครบตามที่กำหนดเท่านั้น จึงไม่เป็นที่นิยม และสำหรับฉันท์วรรณพฤติไม่กี่สิบฉันท์ที่นิยมนำมาเขียนเดินเรื่องในวรรณกรรมนั้น มวลกวีก็เลือกเอาเฉพาะฉันท์ที่เหมาะที่จะใส่ภาษาไทยได้และจังหวะสัมผัสถูกหูคนไทยมาเดินเรื่องนั่นเอง ในที่นี้ ฉันทลักษณ์ของฉันท์ที่นำมาลงไว้ในที่นี้ คงไม่ลงครบทั้ง ๑๐๘ ฉันท์ แต่เลือกจับเอาแต่เฉพาะหมวดฉันท์วรรณพฤติ ที่แปลงจากคัมภีร์วุตโตทัยจำนวน ๘๑ ฉันท์หนึ่ง และฉันท์ที่มีผู้สร้างสรรค์ขื้นใหม่หนึ่ง (สีแดงที่คำว่า คลิก) โดยสำหรับฉันท์ที่นิยมเขียนเดินเรื่องกันจริงในวรรณกรรมต่าง ๆ นั้น จะลงพร้อมตัวอย่างจากวรรณกรรมต่าง ๆ ประกอบด้วย แต่ฉันท์ที่ไม่นิยมนำมาเขียนเดินเรื่องนั้น คงมีตัวอย่างเฉพาะต้นแบบจากตำราฉันท์ศาสตร์ที่ท่านทำไว้ เพื่อเป็นการศึกษา และประโลมใจไว้เป็นพื้นเท่านั้น (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) - ห้องเรียน ฉันท์ บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล - -๐ สารบัญ ตำราฉันท์วรรณพฤติ ๐- (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) ฉันท์ ๖ • ตนุมัชฌาฉันท์ ๖ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14299.msg51958#msg51958) ฉันท์ ๗ • กุมารลฬิตาฉันท์ ๗ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14320.msg52070#msg52070) ฉันท์ ๘ • จิตรปทาฉันท์ ๘ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14270.msg51870#msg51870) • ปมาณิกฉันท์ ๘ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14313.msg52041#msg52041) • มาณวกฉันท์ ๘ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=13947.msg50762#msg50762) • วิชชุมมาลาฉันท์ ๘ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14003.msg50961#msg50961) • สมานิกฉันท์ ๘ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14456.msg52493#msg52493) • สยามมณีฉันท์ ๘ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=11180.msg40837#msg40837) ฉันท์ ๙ • ภุชคสุสูหตฉันท์ ๙ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14397.msg52291#msg52291) • หลมุขีฉันท์ ๙ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14353.msg52178#msg52178) ฉันท์ ๑๐ • จัมปกมาลาฉันท์ ๑๐ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14338.msg52132#msg52132) • ปณวฉันท์ ๑๐ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14384.msg52249#msg52249) • มโนรัมมฉันท์ ๑๐ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14371.msg52209#msg52209) • มัตตาฉันท์ ๑๐ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14377.msg52227#msg52227) • รุมมวดีฉันท์ ๑๐ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14359.msg52203#msg52203) • สุทธวิราชิตาฉันท์ ๑๐ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14291.msg51933#msg51933) ฉันท์ ๑๑ • โทธกฉันท์ ๑๑ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14422.msg52385#msg52385) • ธาตุมมิสสาฉันท์ ๑๑ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14294.msg51946#msg51946) • ภัททิกาฉันท์ ๑๑ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14357.msg52197#msg52197) • รโธทธตาฉันท์ ๑๑ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14341.msg52140#msg52140) • สวาคตาฉันท์ ๑๑ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14316.msg52051#msg52051) • สาลินีฉันท์ ๑๑ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=13964.msg50818#msg50818) • สุมุขีฉันท์ ๑๑ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14372.msg52216#msg52216) • สุรสสิรีฉันท์ ๑๑ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14428.msg52407#msg52407) • อินทรลิลาตฉันท์ ๑๑ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14264.msg51859#msg51859) • อินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14038.msg51078#msg51078) • อินทรวิเชียรฉันท์แปลง คลิก (https://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14735.msg53559#msg53559) • อุปชาติฉันท์ ๑๑ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14169.msg51548#msg51548) • อุปัฏฐิตาฉันท์ ๑๑ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14156.msg51499#msg51499) • อุเปนทรวิเชียรฉันท์ ๑๑ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14014.msg50993#msg50993) ฉันท์ ๑๒ • กมลฉันท์ ๑๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14187.msg51599#msg51599) • กุสุมวิจิตรฉันท์ ๑๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14379.msg52235#msg52235) • คชลีลาศฉันท์ ๑๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14292.msg51939#msg51939) • โตฎกฉันท์ ๑๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14277.msg51887#msg51887) • ทุตะวิลัมพิตะมาลาฉันท์ ๑๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14375.msg52220#msg52220) • ปมิตักขราฉันท์ ๑๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14407.msg52320#msg52320) • ปิยังวทาฉันท์ ๑๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14336.msg52126#msg52126) • ปุฏะฉันท์ ๑๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14405.msg52313#msg52313) • ภุชงคประยาตฉันท์ ๑๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=13957.msg50792#msg50792) • ภุชงควิเชียรฉันท์ ๑๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14274.msg51879#msg51879) • ลลิตาฉันท์ ๑๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14256.msg51841#msg51841) • วังสัฏฐฉันท์ ๑๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14255.msg51837#msg51837) • เวสสเทวีฉันท์ ๑๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14247.msg51822#msg51822) • หิตามรสฉันท์ ๑๒ (มรสังฉันท์ ๑๒) คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14402.msg52304#msg52304) • อภินันท์ฉันท์ ๑๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=13948.msg50763#msg50763) • อินทรธนูฉันท์ ๑๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=13578.msg49317#msg49317) • อินทรวงศ์ฉันท์ ๑๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14181.msg51585#msg51585) • อุชชลาฉันท์ ๑๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14351.msg52170#msg52170) ฉันท์ ๑๓ • ปหาสินีฉันท์ ๑๓ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14326.msg52085#msg52085) • ภุชพงศ์ฉันท์ ๑๓ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14296.msg51949#msg51949) • รุจิราฉันท์ ๑๓ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14348.msg52161#msg52161) ฉันท์ ๑๔ • ปราชิตฉันท์ ๑๔ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14389.msg52268#msg52268) • ปหรณกลิกาฉันท์ ๑๔ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14381.msg52241#msg52241) • มุทิงคนาทฉันท์ ๑๔ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=13795.msg50166#msg50166) • วสันตดิลกฉันท์ ๑๔ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14045.msg51117#msg51117) • วสันตปยาตฉันท์ ๑๔ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14283.msg51909#msg51909) • อัศนีย์ฉันท์ ๑๔ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=13934.msg50691#msg50691) ฉันท์ ๑๕ • ปภัททกะฉันท์ ๑๕ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14414.msg52354#msg52354) • มณีคณะนิกรฉันท์ ๑๕ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14450.msg52472#msg52472) • มาลินีฉันท์ ๑๕ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14305.msg52004#msg52004) • วสันตวงศ์ฉันท์ ๑๕ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14289.msg51925#msg51925) • สสิกลฉันท์ ๑๕ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14433.msg52426#msg52426) ฉันท์ ๑๖ • จปลาวัตรฉันท์ ๑๖ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14322.msg52076#msg52076) • ปัฐยาวัตรฉันท์ ๑๖ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14324.msg52080#msg52080) • เปษณนาทฉันท์ ๑๖ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=13798.msg50176#msg50176) • วาณินีฉันท์ ๑๖ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14343.msg52146#msg52146) • อาวัตตฉันท์ ๑๖ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14311.msg52037#msg52037) ฉันท์ ๑๗ • มันทักกันตาฉันท์ ๑๗ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14330.msg52102#msg52102) • ศิขิริณีฉันท์ ๑๗ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14399.msg52297#msg52297) • หรณีฉันท์ ๑๗ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14394.msg52282#msg52282) ฉันท์ ๑๘ • กุสุมิตลดาเวลิตาฉันท์ ๑๘ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14335.msg52120#msg52120) ฉันท์ ๑๙ • เมฆวิปผุชชิตาฉันท์ ๑๙ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14308.msg52020#msg52020) • สัททุลวิกกีฬิตฉันท์ ๑๙ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=13982.msg50895#msg50895) ฉันท์ ๒๐ • นิรนามฉันท์ ๒๐ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14279.msg51898#msg51898) • อีทิสังฉันท์ ๒๐ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=13973.msg50850#msg50850) ฉันท์ ๒๑ • เกตุมดีฉันท์ ๒๑ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14419.msg52377#msg52377) • ภัททวิราชฉันท์ ๒๑ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14391.msg52275#msg52275) • เวควติฉันท์ ๒๑ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14415.msg52361#msg52361) • สัทธราฉันท์ ๒๑ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=13978.msg50862#msg50862) ฉันท์ ๒๒ • ภัททกะฉันท์ ๒๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14417.msg52371#msg52371) • วิปริตตปุญญฉันท์ ๒๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14287.msg51918#msg51918) • อาขยานิกาฉันท์ ๒๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14281.msg51904#msg51904) • อุปจิตรฉันท์ ๒๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14409.msg52328#msg52328) ฉันท์ ๒๓ • รุตมัชฌาฉันท์ ๒๓ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14441.msg52453#msg52453) • หริณปลุตาฉันท์ ๒๓ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14387.msg52260#msg52260) • อปริวัตตฉันท์ ๒๓ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14437.msg52439#msg52439) ฉันท์ ๒๔ • วิปุลลาฉันท์ ๒๔ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14454.msg52483#msg52483) ฉันท์ ๒๕ • ปุปผิตัคคฉันท์ ๒๕ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14425.msg52394#msg52394) • ยุวมติฉันท์ ๒๕ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14318.msg52059#msg52059) ฉันท์ ๒๘ • สุรางคนางค์ฉันท์ ๒๘ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14041.msg51092#msg51092) ฉันท์ ๓๒ • นการวิปุลลาฉันท์ ๓๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14460.msg52504#msg52504) • ตการวิปุลลาฉันท์ ๓๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14430.msg52417#msg52417) • ภการวิปุลลาฉันท์ ๓๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14446.msg52463#msg52463) • รการวิปุลลาฉันท์ ๓๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14257.msg51847#msg51847) • วิปริตตปัฐยาวัตรฉันท์ ๓๒ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14411.msg52335#msg52335) ฉันท์ ๔๐ • คมแฝกฉันท์ ๔๐ / อัษฎางค์ดุริยา คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=13858.msg50385#msg50385) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14615.msg53012#msg53012) • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14135.msg51426#msg51426) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14132.msg51411#msg51411) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6689.msg22951#msg22951) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6688.msg22950#msg22950) • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7715.msg27482#msg27482) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) |