|
หัวข้อ: - จิตรปทาฉันท์ ๘ - เริ่มหัวข้อโดย: Black Sword ที่ 12, พฤษภาคม, 2565, 10:41:50 PM (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/yT.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1674) - จิตรปทาฉันท์ ๘ - จิตรปทาฉันท์ ๘ (จิด-ตระ-ปะ-ทา-ฉัน) เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า มีโกฏฐาสอันพิจิตร หรือส่วนลักษณะอันพิจิตร ๑.) รูปแบบของจิตรปทาฉันท์ ๘ หนึ่งบท จะมี ๔ บาท แต่ละบาทแบ่งเป็น ๒ วรรค วรรคละ ๔ พยางค์ (รวมเป็น ๘ พยางค์ในหนึ่งบาท) ๒.) ลักษณะบังคับ ครุ –ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ) ครุ-ลหุ แต่ละบาทจะมีลักษณะเหมือนกันทุกบาท คือ ครุ-ลหุ-ลหุ-ครุ .............. ลหุ-ลหุ-ครุ-ครุ แต่ละบาทจะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น ๑+๓ ...........๓+๑ เหมือนกันทุกบาท โดยคำแรกของวรรคหน้า และและคำสุดท้ายของวรรคหลัง ที่เป็น ๑ คำของแต่ละบาทนั้น ให้อ่านทอดเสียงยาวหน่อยกว่าคำอื่นภายในบาท เพื่อช่วยหูผู้ฟัง ๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ) - สัมผัสภายในบท - ๑) คำสุดท้ายของวรรคที่ ๑ สัมผัสเชื่อมไปยัง คำที่ ๓ ของวรรคที่ ๒ ๒) คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยัง คำสุดท้ายของวรรคที่ ๓ ๓) คำสุดท้ายของวรรคที่ ๕ สัมผัสเชื่อมไปยัง คำที่ ๓ ของวรรคที่ ๖ ๔) คำสุดท้ายของวรรคที่ ๖ รับสัมผัสจาก คำสุดท้ายของวรรคที่ ๔ ๕) คำสุดท้ายของวรรคที่ ๖ ส่งสัมผัสไปยัง คำสุดท้ายของวรรคที่ ๗ - สัมผัสระหว่างบท - คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่ คำสุดท้ายในวรรคที่ ๔ ของบทต่อไป - ตัวอย่างคำประพันธ์ - - จิตรปทาฉันท์ ๘ - แต่ / พลเมือง จิตะเงื่อง / เหงา ด้วย / มนะเขา ประจุโศก / ศัลย์ ท้น / กระเพาะหิว และก็กิ่ว / ครัน หา / ตะละวัน ก็มิพอ / กิน เต็มวิปโยค จะเสาะโชคช่อง ชีวิต(ะ)นอง อุปสรรคริน โลหิต(ะ)โชก ทุรโยคหิน โหดรึถวิล ปฏิรูปใด ใครปฏิวัติ ก็สะบัดธง- -รบก็ประสงค์ ชนอ้างใช้ พอชนะแล้ว ก็จะแคล้วไป ทิ้งพลไทย ทุขะเดิมครอง ดูก็ประหนึ่ง กลดึงเชือก เขาสิจะเลือก พละเล่นลอง เย่อและก็ชัก ผละและผลักกอง ใครล่ะจะปอง ผิวะเสร็จผล นี่แหละประชา -ชนอาเกียรณ์ โน่นก็จะเบียน กะขยี้บน นั่นก็จะบด กะจะกดกล จักรกลยน- -ตระเรี่ยราย พอคณะราษฎร์ น่ะประกาศกฎ ว่าจะขบถ เพราะจะคลี่คลาย ปวงอภิสิทธิ์ พิษ(ะ)พิศหมาย สร้างและขยาย นวรูปเทน เสียงก็กระหึ่ม และก็ซึมซาบ ร่วมสหภาพ สหกรณ์แกน ร้อยก็ขยับ ระดะนับแสน ลามภพแดน ดุจะอัคคี อันปะทุแสง ชุติแจ้งแจ่ม ชาติจะแอร่ม และอร่ามมี อารยธรรม เพราะจะนำชี- -วิตและวิถี วฒโนดม (กถาจรดปกาศิต (สามแพร่งชีวิตคำฉันท์) : คมทวน คันธนู) - จิตรปทาฉันท์ ๘ - ฃ้าชัยเสน อธิเบนทร์พงศ์ จันทะประสงค์ พิธิสมรส กับมะทะนา วธุปรากฎ กอบวระยศ สิริเท่ากัน ฃ้าจะถนอม ทนุพร้อมพรั่ง สมดุจะดัง มหิษีอัน เปนภริยา สหะชาติ์กัน เปนอรขวัญ ณ นิเวศน์ใน! (มัทนะพาธา : พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว) - จิตรปทาฉันท์ ๘ - ราชะพระองค์ ขณะทรงฟัง คำดุจะดัง นุชนาฏจน จบนัยะเห็น บมิเป็นผล เกรงนรชน สิจะเย้ยหยัน ด้วยเพราะอนงค์ นะสิคงเพศ ต่ำมิวิเศษ และบเทียมทัน เปรียบก็กระต่าย ฤ จะหมายจันทร์ รังดลพลัน จะวินาศเป็น แต่ขณะผัน นยน์หันพบ พลางพระประสพ ปิยบุตรเพ็ญ พักตรสะอาง กละอย่างเช่น พิมพะและเห็น บมิผิดองค์ ใคร่กรุณา และจะปรานี โดยเฉพาะมี สุมนัสปลง ในปิยบุตร จตุภุชพงศ์ แต่พระก็ทรง หฤทัยอาย จึงอธิราช ธ ประกาศพร้อง ดูกรน้อง อรเฉิดฉาย คำนุชขาน และพยานหมาย จงอธิบาย สินะโฉมงาม (กัฏฐวาหนะคำฉันท์ : ส. ศตะกูรมะ) ** หมายเหตุ : ในชั้นต้นตามตำราฉันทศาสตร์นั้น จิตรปทาฉันท์ ๘ ตามบัญญัติไม่ได้มีบังคับสัมผัสเชื่อมระหว่างวรรค ๕ และวรรค ๖ มีเพียงสัมผัสเชื่อมระหว่างวรรค ๑ และวรรค ๒ และสัมผัสส่งระหว่างบาท และระหว่างบทเท่านั้น แต่กวีนิยมใส่เพิ่มเพื่อความไพเราะ หากอ่านในวรรณคดีหรือวรรณกรรมต่าง ๆ จะพบลักษณะนี้อยู่ ถือเป็นเรื่องปกติธรรมดา อย่าเพิ่งประมาทว่าผู้ประพันธ์นั้นผิดพลั้งแต่ประการใด เช่น - จิตรปทาฉันท์ ๘ - อย่าริตริปอง จะคะนองเล่น สุขก็บ่เหน คุณะนักเลง ล้วนจะพินาศ ธนะจงเกรง โพ้นภวะเพรง นิรสรรเสริญ (กรมพระปรมานุชิตชิโนรส) - จิตรปทาฉันท์ ๘ - เอาเถอะนะท่าน บ่มิหาญหัก คงจะประจักษ์ กะ ณ ดวงตา เราจะนำสอง พระกุมารา ตามปณิธา น สนองการ (มหาชาติคำฉันท์ : ฉันท์ ขำวิไล) บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล - Black Sword - (หมู มยุรธุชบูรพา) • กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14138.msg51433#msg51433) • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14615.msg53012#msg53012) • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14135.msg51426#msg51426) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14132.msg51411#msg51411) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6689.msg22951#msg22951) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6688.msg22950#msg22950) • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7715.msg27482#msg27482) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) |