|
หัวข้อ: - ภุชงควิเชียรฉันท์ ๑๒ - เริ่มหัวข้อโดย: Black Sword ที่ 13, พฤษภาคม, 2565, 11:09:46 PM (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/EC.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1678) - ภุชงควิเชียรฉันท์ ๑๒ - ภุชงควิเชียรฉันท์ ๑๒ (พุ-ชง-คะ-วิ-เชียน-ฉัน) เป็นฉันท์ ๑ ใน ๕ ที่พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ทรงประดิษฐ์ขึ้น โดยนำใช้ในงานนิพนธ์ “เฉลิมเกียรติกษัตรีคำฉันท์” ที่ทรงพระนิพนธ์ขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๘ และตีพิมพ์ครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๒ ในงานพระศพหม่อมเจ้าหญิงพรรณพิมล วรวรรณ พระธิดาองค์ใหญ่ของท่านเอง โดยฉันท์อีก ๔ ฉันท์นั้นประกอบไปด้วย • อินทรลิลาตฉันท์ ๑๑ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14264.msg51859#msg51859) • ภุชพงศ์ฉันท์ ๑๓ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14296.msg51949#msg51949) • วสันตปยาตฉันท์ ๑๔ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14283.msg51909#msg51909) • วสันตวงศ์ฉันท์ ๑๕ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14289.msg51925#msg51925) ๑.) รูปแบบของภุชงควิเชียรฉันท์ ๑๒ หนึ่งบท จะมี ๒ บาท แต่ละบาทแบ่งเป็น ๒ วรรค วรรคหน้ามี ๖ พยางค์ ........ วรรคหลังมี ๖ พยางค์ (รวมเป็น ๑๒ พยางค์ในหนึ่งบาท) ๒.) ลักษณะบังคับ ครุ - ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ) ครุ-ลหุ แต่ละบาทจะมีลักษณะ คือ ลหุ-ครุ-ครุ-ลหุ-ครุ-ครุ .................. ลหุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ-ครุ โดยแต่ละบาท จะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น ๓ - ๓ .......... ๓ - ๓ เหมือนกันทุกบาท ๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ) - สัมผัสภายในบท - คำสุดท้ายของวรรคแรก เชื่อมสัมผัสไปยังคำที่ ๓ ของวรรคที่ ๒ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓ ส่วนวรรคที่สี่เป็นอิสระ - สัมผัสระหว่างบท - หากแต่งมากกว่า ๑ บท ให้คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๒ ของบทต่อไป - ตัวอย่างคำประพันธ์ - - ภุชงควิเชียรฉันท์ ๑๒ - ๐ พม่าครอง ณ ตองอู ระยะอยู่สะโตงไกล พม่าอพยพไป ตะละครัวก็มั่วสุม ๐ นครเดียวอเลอเดียว ดุจะเกลียวกระแสชุม ขยายแคว้นพะแนนคุม คณะม่านก็ผ้านผาย ๐ พญามังกะยินโย อิสะโรนิกายกราย ทนุกม่านเพราะร่านหมาย จะเถลิงถวัลย์แทน ๐ พระราชาพม่าหมด นิระยศนิราแดน พม่าชายละอายแสน พิยะสิ้นพิรินทร์หาญ (เฉลิมเกียรติกษัตรีคำฉันท์ : กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์) - ภุชงควิเชียรฉันท์ ๑๒ - ๐ อมาตย์ม่านก็ซานพึ่ง พระประหนึ่งชเนติ์ตน ธ มุ่งใดก็ใฝ่ปรน ปฏิบัติบ่ฝัดฝืน ๐ ประพฤติถูกและหวังถูก คติปลูกประโยชน์ยืน พระเดโชภิโยฟื้น ผละม่านสมานมือ ๐ สิก่อนเหมือนกะเดือนมืด ก็ผะอืดผะอมบือ พระจันทร์โผล่ก็โห่ฮือ พิษะพล่านจะผลาญไท ๐ เพราะเกลียดแสนจะแค้นเหลือ ผิฉะเนื้อและเลือดไหล ก็ยอมหมดสลดใจ บมิหยุดสะดุดดัน ๐ ละลิงโลดและโจทแต่ ก็จะแก้ประทุษฐ์ทัณฑ์ ประเล่ห์โขมชะโลมมัน จะระเริงผิเพลิงถึง (เฉลิมเกียรติกษัตรีคำฉันท์ : กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์) - ภุชงควิเชียรฉันท์ ๑๒ - ณ แหลมสิงห์เขม้นสี- -หจะมี ณ ที่ไหน พินิจแลก็แน่ใน มนะแจ้งประจักษ์ตา ศิลาขาวละม้ายสิงห์ เฉพาะนิ่ง ณ เชิงผา เสมือนคุมทวารา บุรจันทร์ ฯ มิหวั่นใคร ละลอกคลื่นมิมีขาด ปะทะสาดสลิลใส กระเซ็นสายกระจายไกล กลคลื่นจะหื่นหรรษ์ ชะโงกผาชะง้ำเงื้อม อุชุเลื่อมพิไลพรรณ ชวากช้อนชะง่อนชัน รุจิเลขละม้ายเขียน ณ ไหล่ผาศิลาลาด ติณะชาติอาเกียรณ์ ระเรียงชิดสนิทเนียน ดุจะปลูกก็ปานปูน สะบาปทิวละลิ่วไกล ก็ไฉนจะบาปสูญ กรุณสระเทวศพูน อุระปราศปลาตไป และแล้วเรือก็เลียบเขา ละเลาะเข้าทะเลใน ระลัดเลี้ยวประเดี๋ยวใจ ประลุท่าแฉลบพลัน ประจากเรือก็โดยสาร รถะยานจรัลผัน ละลิ่วสู่บุรีจันท์ ระยะรัถยายาว เสมือนเขาสะบาปงาม จระตามละลิ่วราว จะตามสระเทวศคราว ทุรทุกข์ปลาตสูญ วิบากนำระกำโศก วิปโยคและอาดูร ทวีถมระดมพูน มนะหม่นวิจลหมอง ตระบัดเข้านิคมบาง- กระจะพลางคะนึงตรอง สวาทพี่ยุพินมอง กระจะหรือมิรู้เลย ณ นาเชยคะนึงไป ก็ไฉนจะได้เชย อนาถแท้ ณ อกเอ๋ย เฉพาะมานิรากัน ดนูครวญคะนึงมา ประลุวาระเที่ยงวัน ก็ถึงถิ่นบุรินทร์อัน มนะมุ่งประสงค์มา (รักนิรันดร์คำฉันท์ : เสวตร เปี่ยมมพงศ์สานต์) - ภุชงควิเชียรฉันท์ ๑๒ - มนุษย์ดีเพราะมีสัตย์ ปฏิบัติระมัดคำ เผยอพจน์จรดจำ อนุพันธสัญญา สงวนสัตย์มนัสมั่น สมะธรรมะจรรยา มิเหินเวหะเมฆา วจะปดสะกดคน ประสบการสถานใด กระจะในหทัยตน กระจายแจ้งแถลงผล มละเท็จกระเหน็จแซง อเทศเช่นก็เห็นชัด สฐะวัตถุดัดแปลง บเนิ่นนานผจานแจง ผิมิใช่อะไรจริง เสนอนึกสทึกคุณ มนุอุ่นพระคุณอิง สนองสัตย์มนัสสิง สมนาคุณาดุลย์ ประเทศผุด พระพุทธศา สน ราชการุณย์ ตระโอมกรตะอรหนุน นิจมั่นกตัญญู เสถียรสัจจะศรัทธา ดละฐานะตราชู วิจารณ์ใดวิจัยดู ดุลจิตต์สถิตย์ธรรม สะบัดบาปสภาพผิด ทุจริตประกฤตกรรม ตระบัดสัตย์กระบัดคำ ทุรทัณฑ์อนันต์คูณ (กัลยาณธรรมคำฉันท์ : จ.สุวรรณฑัต) - ภุชงควิเชียรฉันท์ ๑๒ - พนิชพบยุพาพิน ตละถิ่นคะเนตา พินิจโฉม ณ พักตรา บ่มิเป็น ณ เช่นเคย ก็รู้แน่อนงค์คง มิลุส่งพนิชเอ่ย ดนูดูนะทรามเชย กิริยามิเบิกบาน พินิจว่าวธูผู้ จระสู่ตุลาการ บ่สำเร็จมิสมมาน นะฉะนี่แหละแน่นอน ก็นี่ท่าตุลาการ มิสมานและผันผ่อน และไม่รับระงับร้อน น่ะยุพาระอาใจ (อารุยาคำฉันท์ : ลออง จุลกะเศียน) - ภุชงควิเชียรฉันท์ ๑๒ - อรุณรุ่งระรวยแสง สุภะแจ้งกระจ่างฉาน ก็แปรมุขนิราศฐาน วนะลัดพนัสไป นิราศแรมพนาเวศ ประลุเขตระพงไพร สถานถิ่นสลิลใส มุระเนาก็เข้าดง ประกอบค่ายและรายหนาม กละตามบุราณจง ขจัดหมู่ริปูปลง บมิกรายมิพานกาย กระทำบ่วงและลวงล่อ กละก่ออุบายหลาย พยายามมิเว้นวาย ขณะทุกทิวาวัน อำนาจเดชพิเศษฤทธิ์ ประปริตก็ป้องกัน มยูรคลาดนิราศสรร- พะวิธีมิมีจน (มยุรชาดกคำฉันท์ : พระเทพเมธา (ส. วิเศษโกสิน)) บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล - Black Sword - (หมู มยุรธุชบูรพา) • กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14138.msg51433#msg51433) • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14615.msg53012#msg53012) • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14135.msg51426#msg51426) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14132.msg51411#msg51411) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6689.msg22951#msg22951) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6688.msg22950#msg22950) • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7715.msg27482#msg27482) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) |