- สวาคตาฉันท์ ๑๑ -
สวาคตาฉันท์ ๑๑ (สะ-วา-คะตา-ฉัน) เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า มีคณะมาเป็นอันดี
๑.) รูปแบบของสวาคตาฉันท์ ๑๑
หนึ่งบท จะมี ๒ บาท
แต่ละบาทแบ่งเป็น ๒ วรรค
วรรคหน้ามี ๗ พยางค์ วรรคหลังมี ๔ พยางค์ (รวมเป็น ๑๑ พยางค์ในหนึ่งบาท)
๒.) ลักษณะบังคับ ครุ –ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ)
ครุ-ลหุ แต่ละบาทจะมีลักษณะเหมือนกันทุกบาท คือ
ครุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ครุ .............. ลหุ-ลหุ-ครุ-ครุ
โดยแต่ละบาทจะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น ๓-๔ .......... ๓~๑ เหมือนกันทุกบาท
โดยคำ ที่ ๓ ของวรรคหลังนั้น ให้ทอดเสียงยาวหน่อยเพื่อช่วยหูผู้ฟัง
๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ)
- สัมผัสภายในบท -
คำสุดท้ายของวรรคแรก เชื่อมสัมผัสไปยังคำที่ ๓ ของวรรคที่ ๒
คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓
- สัมผัสระหว่างบท -
หากแต่งมากกว่า ๑ บท
คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๒ ของบทต่อไป
- ตัวอย่างคำประพันธ์ -
- สวาคตาฉันท์ ๑๑ -
๐ นางก็กุม /ก ร อชา นัยะนา~คอย
คุมจะยอน /ปิยะทยอย นิจะแยง~ใจ
๐ พลางก็ว่า /อชะสดับ สิแน่ะศัพท์~ไกล
ฟังสิตั้ง /พระหฤทัย สุตะสำ~เนียง
๐ ราคุวงศ์วิริยะเบน สิระเอนเอียง
เงี่ยสดับสวณะเสียง ลหุเลือนยิน
๐ อย่างกระแสสลิละสา- ค ร วาริน
เคล้ากะเสียงสมิระพิณ คละผสมกัน
๐ ศัพทะแผ่วดุจะอุโฆษ สตะโยชน์บัน-
ลือประจากทิศะภวันต์ อชะวาบใจ
............. ฯลฯ .............
(นาครีคำฉันท์ : หลวงบุณยมานพพาณิชย์)
- สวาคตาฉันท์ ๑๑ -
๐ ปางพระองค์ปรมะพุทธ สุวิสุทธิ์ญาณ
ทรงตระหนักวิริยะกาน- ตะประพฤติ์ธรรม ฯ
๐ โดยสุคต วทะนิสั- ย วินัยนำ
กอบมโน ประณิธิจำ นิระบรรจง ฯ
๐ จึงเสด็จนคระอา- ลวิพาสงฆ์
ภิกษุเบญจะสตะมง- ค ล โอฬาร ฯ
............. ฯลฯ .............
(เปสการธิดาคำฉันท์ : นายนราภิบาล)
- สวาคตาฉันท์ ๑๑ -
๐ ฃ้าจะวอน สุปิยะรัตน์ ก็สะบัดพักตร์
ราวกะทราม และทุรลักษณ์ บมิมีดี
๐ ฃ้าจะกล่าววัจนะจัง ละนะครั้งนี้
คือผินางจะบมิมี มนะรักไซร้
๐ ฃ้าจะมีฤดิประนอม ฤ จะยอมให้-
หล่อนนะรักบุรุษะใด นะรึอย่าคิด
๐ เมื่อดนูจะบ่มิสม อภิรมย์จิต
จักมิยอมบุรุษะชิด มัทะนาแล้ว
๐ จำจะลาละปิยะนาฎ เพราะจะคลาดแคล้ว
คงมิเห็นสุวธุแก้ว มณิกลอยตา
๐ แต่ ณ กาละทิวะนี้ วนิดาภา
เป็นสุกุพฺชกะผกา บมิเปลี่ยนเลย
๐ เพื่อประกันบุรุษะอื่น บมิชื่นเชย
โฉมอนงค์ดรุณิเอย วจะฃ้าขลัง
๐ สาปก็จักอจิระสิท- ธิสมิทธิ์ดัง
ฃ้าประกาศวจนะสั่ง นะสดับดี
๐ กลายเถอะร่างสุมัทะนา ดุจะมาลี
เป็นสุกุพฺชะกะฉะนี้ เถอะนิรันดร!
............. ฯลฯ .............
(มัทนะพาธา : พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว)
- สวาคตาฉันท์ ๑๑ -
๐ อย่าประพฤติประทุษโทษ หฤโหดหาญ
โลกฤใฝ่ทุชนพาล ก็เพราะไร้ผล
๐ ที่รหัสยบมี ณ วิธีกล
กิจผิปิตตุริตดล- ะขจรจาย
๐ กามคุณะณมนุษย์ แหละจะสุดหมาย
เหตุอนิจนิยคะกลาย ก็จะแปรไป
ทุกข์มิถึงนิกรชน นิรมลใจ
๐ เลิกละกิจจธุระไกล บมิกังวล
............. ฯลฯ .............
(ธรรมานุสสรณ์ : อุบลวรรณ)
- สวาคตาฉันท์ ๑๑ -
๐ ศรวิเศษ พระอวตาร บมิทานเท่า
ศรอนงค์ นยนะเข้า หฤทัยเรียม
๐ รูปพรรณ วิมลลักษณ์ นริศักดิ์เสียม
แรกกำดัดดรุณิเอี่ยม สุอุไรตา
๐ อ้าอะไรจะดลจิต- ต กนิษฐา
ว่าดนูนิจวิกา- ละวิกลใจ
๐ จ่อพธูพิศะประจัก- ษะตระหนักใน
เฝ้าชะแง้ นยนะไป บมิสมปอง
๐ เข้า ฤ เย็น ก็ยลพบ นุชะสบมอง
กลจะทราบ หทยะของ ดนุเจตนา
๐ แต่ประสพนยนะน้อง ดนุต้องวิกาล์
แต่ประสพ นยนะอา- ดุรโศกถึง
............. ฯลฯ .............
(ได้แต่แล : สุวัณณ์)
บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล
- Black Sword -
(หมู มยุรธุชบูรพา)
•
กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก