|
หัวข้อ: - จปลาวัตรฉันท์ ๑๖ - เริ่มหัวข้อโดย: Black Sword ที่ 07, มิถุนายน, 2565, 10:38:37 PM (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/V8.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1707) - จปลาวัตรฉันท์ ๑๖ - จปลาวัตรฉันท์ ๑๖ (จะ ปะ ลา-วัด-ตระ-ฉัน) เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า มี นะ คณะแต่หน้า ๔ อักษร (น คณะ = ลหุ-ลหุ-ลหุ) ๑.) รูปแบบของจปลาวัตรฉันท์ ๑๖ หนึ่งบท จะมี ๓ วรรค วรรคแรกมี ๘ พยางค์ ........... วรรคสองมี ๔ พยางค์ วรรคสุดท้ายมี ๔ พยางค์ (รวมเป็น ๑๖ พยางค์ ในหนึ่งบท) ๒.) ลักษณะบังคับ ครุ –ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ) ครุ-ลหุ แต่ละวรรคจะมีลักษณะ คือ ลหุ-ครุ-ครุ-ครุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ครุ ................ ลหุ-ลหุ-ครุ-ครุ ลหุ-ครุ-ครุ-ครุ โดยแต่ละวรรค จะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น ๒ - ๒ - ๔ .................. ๔ ๔ ๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ) - สัมผัสภายในบท - คำสุดท้ายของวรรคแรก เชื่อมสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่วนวรรคที่สามเป็นอิสระ - สัมผัสระหว่างบท - หากแต่งมากกว่า ๑ บท ให้คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๑ ของบทต่อไป - ตัวอย่างคำประพันธ์ - - จปลาวัตรฉันท์ ๑๖ - ๐ ก็เมื่อ /พราหมณ์เฒ่า /ธ จรลี ............ กะพระสองศรี ลุทางกลางไพร ๐ พระพี่น้องอ่อนพระหฤทัย ............... บ่มิสดใส สลดแรงโรย ๐ ละห้อยไห้หวนอุระระโหย ................ ก็เพราะพราหมณ์โบย ระบมบาทา ๐ ประจวบจวนแสงพระสุริยา .............. จะละลับลา มะเมื่อมมัวมน ๐ ก็แซ่เสียงสัตว์ ณ พนะสณฑ์ ............. สุระคำรณ และร้องก้องไพร ๐ วิเวกวังเวงหทัยะใน ......................... วะวะหวั่นไหว วะวาบวนเวียน ๐ ชราตาเฒ่า ธ มิละเพียร ................... ธุระจวนเจียน ก็จักพักนอน ๐ ธ เข้าจูงหน่อวรบวร ......................... และก็พันกร กะกิ่งพฤกษา ๐ และเฒ่าครรไลบ่มิละรา ................... ธ ก็ขึ้นมา ณ คาคบพลัน ๐ ก็ผูกผ้าเปลปะทะกะกัน ................... บ่จะเหหัน รึหกตกไป ๐ ธ เหนื่อยเมื่อยอ่อนอุระหทัย ............. ละก็หลับใหล บ่รู้ร้อนรน ................. ฯลฯ ................. (มหาชาติคำฉันท์ : ฉันท์ ขำวิไล) - จปลาวัตรฉันท์ ๑๖ - ๐ เสด็จดับขันธสละไป .................. ภวะสุกใส จะสบมืดมน ๐ พระองค์ทรงญาณพระทศพล .... อดิยศยล อนาวรญาณ ๐ ประทานเทศน์ธรรมะพิศดาร ..... รุจิชัชวาล ณ ต้นกลางปลาย ๐ จรัสรุ่งเรืองรุจิพะพราย ............... พหุพรรลาย สุคตครรไล ๐ ประชาสัตว์สบ สกละไก- .......... ว ล หมองไหม้ มนัสสงสาร ๐ อนึ่งสาวกอริยญาณ ................. มละชั่วฉาน สมุจเฉทคลา ๐ อนาคามี อรหะ สา- ................. ว ก บรรดา บ่โศกเสียใจ ๐ เพราะมีปัญญาวินิจฉัย ............. และวิจักขณ์ใน สภาพสังขาร ๐ อุบัติแล้วกลับประลัยะลาญ ....... อวสานกาล เสมอหน้ากัน ................. ฯลฯ ................. (วิสาขะบูชาคำฉันท์ : ว.ช. ประสังสิต) - จปลาวัตรฉันท์ ๑๖ - (ต้นแบบ ซึ่งแปลงจากคัมภีร์วุตโตทัยโดยนายฉันท์ ขำวิไล) ๐ แถลงในธรรมจตุรปรา- ................. กฏะด้วยสา ระอรรถอันหลาย ๐ ก็คืออ่อนเอื้อจะอภิปราย .............. พจะสัตย์หมาย ประโยชน์แก่กัน ๐ และรู้ข่มจิตต์จริตะผัน .................. สละโทษอัน มิชอบชวนใจ ๐ ประกอบด้วยขันติคุณะไกร ........... กิจะใดใด บ่ทอดท้อถอย ๐ ฤ เขากล่าวแกล้งผรุสะถ่อย .......... บมิตอบถ้อย แถลงร้าวราน ๐ จะทุกข์เวทนานะขณะพาน .......... ฤ จะฟุ้งสร้าน บสิ้นขันตี ๐ อนึ่งเจิดจาคะมนะปรีดิ์ ................ สละสิ่งมี กะผู้ควรปัน ๐ ประโยชน์ให้ด้วยสุมนะฉัน- ......... ทะก็ผูกพัน จะเพิ่มพูนผล ๐ แสดงโดยเบื้องบทยุบล ............... จตุธรรมยล ก็เยี่ยงบรรยาย ๐ ฆราวาสสงเคราะห์มนะหมาย ...... ปฏิบัติกาย และวาจาใจ ๐ สุธรรมถ่องแท้พจนะไข ............... ก็จะทรงไว้ มิเว้นวายวัน ๐ ประสพเสริมศุขจิรนิรัน ................ ด ร สิทธิ์สรร พะสุดพรรณนา ฯ (ฉันทศาสตร์ : ฉันท์ ขำวิไล) บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล - Black Sword - (หมู มยุรธุชบูรพา) • กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14138.msg51433#msg51433) • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14615.msg53012#msg53012) • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14135.msg51426#msg51426) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14132.msg51411#msg51411) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6689.msg22951#msg22951) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6688.msg22950#msg22950) • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7715.msg27482#msg27482) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) |