- จิต วิญาณ มโน คือใจ -
“ใจ”มาจาก “มโน,วิญญาณ,จิต” “รู้นึกคิดสั่งสมอารมณ์”ผอง เป็น“นามธรรม”ที่ไม่มีใครครอง เที่ยวลอยล่องไปมาตามอารมณ์
จัดเป็นดวงนับหยิบ“แปดสิบเก้า” แยกหมู่เหล่าไปตามความเหมาะสม เป็นกุศลอกุศลปนเงื่อนปม จิตนิยมลอยล่องท่องเที่ยวไป
ในกามภูมิชุ่มโชกรักโศกสนุก สลับทุกข์ชังรักสุขขวักไขว่ มนุษย์เทพเสพกามกันตามใจ ด้วยหลงใหลในมนตร์เล่ห์กลมาร
ในรูปภูมิกลุ่มใจไกลกามเสพ ด้วยเป็นเทพทิพย์สยมพรหมสถาน ทุกองค์เนาในกูบรูปฌาน ไม่ต้องการกลิ่นเสียงรสนานา
อรูปภูมิกลุ่มพรหมในภพจิต เนาสนิทในฌานเป็นนาถา อีกกลุ่มจิตหลุดพันโลกมนตรา อวิชชาหายลับดับสิ้นเชิง... |
จิต คือสภาวะหรือธรรมชาติที่รู้อารมณ์ สั่งสมอารมณ์ นึกคิด เป็นประธานหรือผู้นำในกลุ่มธรรมชาติเดียวกัน คือ วิญญาณ มโน จึงรวมเรียกทั้ง ๓ นี้ว่า “ใจ”
แบ่งออกเป็น กุศลจิต ๑ อกุศลจิต ๑ อัพยากตจิต(เป็นกลางไม่ดีไม่ร้าย) ๑
สิ่งที่ทำให้จิตเกิด คือการที่อายตนะภายในกับภายนอกกระทบกัน เช่น ตาเป็นรูป หูฟังเสียง จมูกดมกลิ่น ลิ้นลิ้มรส กายกระทบความเย็นร้อนอ่อนแข็ง และอารมณ์ที่เกิดกับมโน
จิตหรือใจนี้จัดเป็นดวงได้ ๘๙ ดวง แยกเป็นจิตที่ท่องเที่ยวไปในกาม(กามาพจร) ๕๔ ดวง ท่องเที่ยวในในรูปพรหม (รูปาพจร) ๑๕ ดวง ในอรูปพรหม(อรูปาพจร) ๑๒ ดวง พ้นไปจากโลก(นิพพาน) ๘ ดวง
เต็ม อภินันท์ สถาบันกวีนิพนธ์ไทย ๑ กรกฎาคม ๒๕๖๐ * ขอบคุณเจ้าของภาพนี้ในเน็ต |