|
หัวข้อ: - โคลงจัตวาทัณฑี - เริ่มหัวข้อโดย: Black Sword ที่ 25, ตุลาคม, 2561, 12:10:16 AM (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/24.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=868)
กระทู้ที่เกี่ยวข้อง - โคลงปฐมทัณฑี คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=11093.msg40504#msg40504) - โคลงตรีเพชรทัณฑี (โคลงตรีพิธพรรณ) คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=11090.msg40493#msg40493) โคลงจัตวาทัณฑี โคลงจัตวาทัณฑี หรือโคลงสี่จัตวาทัณฑี เป็นโคลงสี่ประเภทหนึ่ง ลักษณะบังคับและการประพันธ์ เหมือนโคลงสี่สุภาพคลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6280.msg21576#msg21576) ทุกอย่าง จะต่างกันก็เพียงในบาทที่สอง ที่เลื่อนคำรับสัมผัสจากคำที่ห้า มาแป็นคำที่สี่ (จัตวา) แทน เท่านั้น (อย่างเส้นแสดงในผัง) ดังคำอธิบายของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวที่ทรงอธิบายไว้ในพระบรมราชาธิบายในการประพันธ์ไว้ว่า "โคลงแบบนี้ ที่แปลกกับโคลงสี่สุภาพอยู่ก็เพียงในบาทที่ ๒ ซึ่งสัมผัสไปตกอยู่ที่คำที่ ๔ แทนคำที่ ๕ เท่านั้น" หรือในหนังสือโคลงกลอนของครูเทพ (เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี) ที่อธิบายไว้ว่า "โคลงจัตวาทัณฑี-เหมือนโคลงสุภาพ แต่บาท ๒ คำที่ ๔ รับสัมผัสกับคำที่ ๗ บาทต้น แทนคำที่ ๕" นั่นเอง เช่น โคลงหนึ่งนามแจ้งจัต- ..............วาทัณ ฑีฤๅ บังคับรับกันแสดง ....................อย่างพร้อง ขบวรแบบแยบยลผัน ...............แผกชนิด อื่นเอย ที่สี่บทสองคล้อง .......................ท่อนท้ายบทปถม ฯ (จินดามณี) พระปิ่นบรมนาถเจ้า..................จอมกระวี วรรณรูปรังสีแสง.......................โชติช่วง ดำรัสมธุระคำภีร์........................ธรรมโมตม์ เสทธิสู่นฤพานหล้วง..................ฝั่งโพ้นไภยสูญ ฯ (จินดามณี) ทรามรักษ์ฤๅราษร้าง.................แรมสมร ยามหลับลืมนอนคนึง................นึกพร้อง ความรักษ์เร่งอาวรณ์.................วายคิด ฤๅแม่ นึกชื่อนึกโฉมน้อง......................นึกน้ำนำขบวน ฯ ขุนธนสิทธิ์ (โคลงจารึกวัดพระเชตุพนฯ) ส่ายใบโบกระบัดเจ้า.................เมืองตรัง คือพัดโบกบังสูรย์......................สง่าป้อง หมากหอมหมากแดงดัง.............แดงชาด ขาวผ่องพวงเงินต้อง..................แตกเส้นแดงสี ฯ (ชักม้าชมเมือง : เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์) ไหว้พระมรกตแก้ว.....................ไกวัล เหนือบุษบกบัลลังก์...................มาศล้วน ทึบแท่งพระพุทธธรร-.................มาเทียบ ลอยพระเบญจาถ้วน.................ถัดชั้นชุกชี ฯ (ชักม้าชมเมือง : เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์) เสด็จเสวยศวรรเยศอ้าง............ไอศูรย์ สรวงฤๅ เย็นพระยศปูนเดือน..................เด่นฟ้า เกษมสุขส่องสมบูรณ์................บานทวีป สว่างทุกข์ทุกธเรศหล้า..............แหล่งล้วนสรรเสริญ ฯ (ลิลิตตะเลงพ่าย) สงครามพึ่งแผกแพ้...................เสียที เเตกเมื่อต้นปีไป........................ห่อนช้า บร้างกระลับมี...........................มาขวบ นี้เลย มีก็มีปีหน้า................................แน่แท้กูทาย ฯ (ลิลิตตะเลงพ่าย) สองนายสนองนาถถ้อ...............ไปมา พระหากเจรจาใจ......................จอดน้อง หัวใจหนึ่งโหยหา.......................สองเพื่อน แพงนา ใจหนึ่งนึกนางห้อง....................หนุ่มหน้าพระสนม ฯ (ลิลิตพระลอ) ผิวไข้พูลพยาธิไซร้.....................ยาหาย ง่ายนา ไข้หลากทั้งหลายใคร................ช่วยได้ ไข้ใจแต่จักตาย.........................ดีกว่า ไส้นา สองพี่นึกในไว้...........................แต่ถ้าเผาเผือ ฯ (ลิลิตพระลอ) ให้ท้าวนฤโทษข้า.......................ขับหนี ลูกราชสีพีกลัว..........................ไพร่ฟ้า พลเมืองบดูดี.............................ดาลเคียด กระเหลียดลับลี้หน้า.................อยู่สร้างแสวงบุญ ฯ (มหาชาติคำหลวง) เมื่อนั้นพระบาทไท้.....................จอมจักร จะไถ่หลานรักสนอง...................ช่วงไช้ ทองพันสิ่งสินชัก........................ประสาท แลสิ่งแลร้อยให้.........................แก่เถ้าชูชก โสดแล ฯ (มหาชาติคำหลวง) อย่าตีงูเพื่อให้.............................แก่กา งูจะกัดหาผล.............................ไป่ได้ อย่าตีเพื่อห้ามหมา.....................หอนเห่า เหมือนจะยิ่งยุให้........................เห่าเฮ้ารำคาญ ฯ (สุภาษิตพระร่วงคำโคลง) ชาญชัยไหวพริบล้วน.................แหลมหลัก เลิศหมากรุกนักเลง...................นักรู้ ผลสำเร็จจำจัก..........................บรรลุ เจียวแล สมส่วนสามารถกู้......................กิจรู้ระวังการ (โคลงกลอนของครูเทพ) โคลงสี่จัตวาทัณฑี ในวรรณกรรมต่าง ๆ มักมีปรากฏเพียงแทรกไว้ในโคลงสี่สุภาพเป็นระยะ ๆ ไม่พบเห็นนิยมแต่งเป็นเรื่องเฉพาะใด ๆ บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล - Black Sword - (หมู มยุรธุชบูรพา) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) • กลับสู่หน้า สารบัญ โคลง คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14132.msg51411#msg51411) • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14135.msg51426#msg51426) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน คลิก (https://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=15216.msg55729#msg55729) • กระโดดสู่ห้องเรียน ฉันท์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14138.msg51433#msg51433) • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14615.msg53012#msg53012) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6688.msg22950#msg22950) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6689.msg22951#msg22951) • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7715.msg27482#msg27482) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) |