|
หัวข้อ: - โคลงสองสุภาพ - เริ่มหัวข้อโดย: Black Sword ที่ 28, ตุลาคม, 2561, 11:09:58 PM (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/9k.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=876)
กระทู้ที่เกี่ยวข้อง - โคลงสามสุภาพ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=11103.msg40548#msg40548) - โคลงสี่สุภาพ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6280.msg21576#msg21576) - โคลงกระทู้ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6279.msg21569#msg21569) โคลงสองสุภาพ โคลงสองสุภาพ มีกำหนดพื้นฐานคือ บาทคณะ คำเอก คำโท คำสัมผัส คำสร้อย ดังนี้ ๑) บาทคณะ และจำนวนคำ โคลงสองสุภาพ หนึ่งบทมี ๒ บาท ดังนี้ (ดูผังด้านบนประกอบ) บาทที่ ๑ มีหนึ่งวรรค มีจำนวนคำ ๕ คำ บาทที่ ๒ มี ๙ คำ แบ่งเป็นสองวรรค คือ วรรคหน้า ๕ คำ วรรคหลัง ๔ คำ (อาจเสริมคำสร้อยท้ายบาทสองได้อีก ๒ คำ) หมายเหตุ : สำหรับคำมูลที่เป็นลหุแท้ เช่น ขบวน แสดง พิรุธ โพยม สามารถนับเป็น ๑ คำ หรือ ๒ คำก็ได้ ตามใจผู้แต่ง ๒) คำสัมผัส โคลงสองสุภาพ มีสัมผัสบังคับแห่งเดียวคือ คำที่ ๕ ของบาทที่หนึ่ง ส่งสัมผัสสระไปยังคำที่ ๕ ของบาทที่สอง เช่น ๐ โคลงสี่มีฉบับไว้ หนึ่งเรียกโคลงสองให้ .....................ปราชรู้ดูนิพนธ์ ฯ (จินดามณี) ๓) คำเอก คำโท โคลงสองสุภาพ ในหนึ่งบทกำหนดตำแหน่งบังคับให้มีคำที่มีรูปเอก และ คำที่มีรูปโท ไว้อย่างละ ๓ แห่ง ดังนี้ (ดูผังด้านบนประกอบ) บาทที่ ๑ คำที่ ๔ เป็นคำเอก คำที่ ๕ เป็นคำโท บาทที่ ๒ คำที่ ๒ กับ ๖ เป็นคำเอก คำที่ ๕ กับ ๗ เป็นคำโท หมายเหตุ : ตำแหน่งบังคับคำเอก สามารถใช้คำตายแทนคำเอกได้ เช่น ๐ หลายกลยลเยี่ยงตั้ง แต่งอย่าพึงพลาดพลั้ง .....................ถูกถ้วนขบวรบท แบบนา ฯ (จินดามณี) ** การบังคับตำแหน่ง เอก-โท ไว้แต่ละวรรคเช่นนี้ในโคลง ก็เพื่อทำให้โคลงเกิดน้ำหนักเสียงในจุดนั้น ๆ ซึ่งไม่ต้องการเสียงสามัญ ทำให้เกิดเสียงเอก โท ตรี สลับกันไปอย่างมีระดับ ฉะนั้น ผู้เขียนโคลงควรดึงจุดนี้ออกมาใช้เพื่อสร้างเสน่ห์ให้โคลง ๓.๑ การใช้เอกโทษ-โทโทษ รายละเอียดเรื่องคำเอกโทษ คำโทโทษที่ใช้ในโคลง คลิกอ่านได้ ที่นี่ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6280.msg21581#msg21581) ๔) คำสร้อย รายละเอียดเรื่องคำสร้อยที่ใช้ในโคลง คลิกอ่านได้ ที่นี่ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6280.msg21579#msg21579) โคลงสองสุภาพ หากเนื้อความยังไม่สิ้นกระแส สามารถใช้สร้อยต่อท้ายบาทที่สองเสริมความให้จบกระแสได้ เช่น ๐ สองสุริยพงศ์ผ่านหล้า ขับคเชนทร์บ่ายหน้า ..................... แขกเจ้าจอมตะเลง แลนา ฯ ๐ ไป่เกรงประภาพเท่าเผ้า พักตร์ท่านผ่องฤๅเศร้า ................. สู้เสี้ยนไป่หนี หน้านา ฯ (ลิลิตตะเลงพ่าย) อนึ่ง ในการวางรูปแบบการเขียนโคลงสองสุภาพนี้ ผู้เขียนสามารถเขียนเรียงต่อเนื่องกันไปเป็นบันทัดเดียวก็ได้ คือ ๐ โคลงสี่มีฉบับไว้ หนึ่งเรียกโคลงสองให้ ปราชรู้ดูนิพนธ์ ฯ ๐ หลายกลยลเยี่ยงตั้ง แต่งอย่าพึงพลาดพลั้ง ถูกถ้วนขบวรบท แบบนา ฯ หรืออาจวางอย่างที่เห็นกันทั่วไปก็ได้ คือ (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/7A.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=877) หลายกลยลเยี่ยงตั้ง....................แต่งอย่าพึงพลาดพลั้ง ถูกถ้วนขบวรบท แบบนา ฯ ตัวอย่าง คำประพันธ์โคลงสองสุภาพ (แสดงคณะ คำเอก คำโท คำสัมผัส) พระตนกลมแก่นไท้ .....................กรกอดหมอนม่ายไหม้ สวาทว้าหัวใจ ฯ เดือนสุทธิใสส่องฟ้า.....................ลอบพิตรเจ้าหล้า ท่านท้าวเสด็จไป ฯ (ลิลิตพระลอ) เปรมปรีดิ์ปราโมทย์แท้.................เพราะพระโหรหากแก้ กล่าวต้องตามฝัน ฯ พระพลันทรงเครื่องต้น.................งามประเสริฐเลิศล้น แหล่งหล้าควรชม ชื่นนา ฯ (ลิลิตตะเลงพ่าย) สัมผัสระหว่างบท โคลงสองสุภาพ ในกรณีแต่งมากกว่า ๑ บทขึ้นไป มักมีการร้อยโคลง หรือสัมผัสระหว่างบท คือ คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า (ไม่นับคำสร้อย) ส่งสัมผัสสระไปยังคำที่ ๑ ,๒ หรือ ๓ ในบาทแรกของบทต่อไป เช่น เขาว่าคือท่านแท้............................พระปู่เสด็จมาแล้ อย่าได้สงกา ฯ มาจะอาราธนปู่เจ้า........................กรประนมตั้งเกล้า กราบไหว้ทั้งหลาย ฯ ปรายเข้าตอกดอกไม้.....................ถวายธูปเทียนทองไหว้ กราบเกล้าสดุดี ฯ พระมียศยิ่งฟ้า...............................ขอพระเอนดูข้า ท่านให้เห็นองค์ ท่านนา ฯ (ลิลิตพระลอ) เปรมปรีดิ์ปราโมทย์แท้...................เพราะพระโหรหากแก้ กล่าวต้องตามฝัน ฯ พระพลันทรงเครื่องต้น...................งามประเสริฐเลิศล้น แหล่งหล้าควรชม ชื่นนา ฯ สมเด็จอนุชน้องแก้ว.......................ทรงสุภาภรณ์แพร้ว เพริศพร้อมเพราตา ยิ่งแฮ ฯ (ลิลิตตะเลงพ่าย) กรตระกองกอดแก้ว.......................เรียมจักร้างรศแคล้ว คลาศเคล้าคลาสมร ฯ จำใจจรจากสร้อย...........................อยู่แม่อย่าละห้อย ห่อนช้าคืนสม แม่แล ฯ (ลิลิตตะเลงพ่าย) โคลงสองสุภาพ ในวรรณกรรมต่าง ๆ มักใช้แต่งร่วมกับคำประพันธ์ประเภทอื่น ๆ เช่น โคลงสามสุภาพคลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=11103.msg40548#msg40548) โคลงสี่สุภาพคลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6280.msg21576#msg21576) ร่ายสุภาพ มักพบเห็นได้ในวรรณกรรมประเภทลิลิตต่าง ๆ หนังสืออ้างอิง - พจนานุกรมศัพท์วรรณกรรมไทย ภาค ฉันทลักษณ์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (๒๕๕๐) - ไวยากรณ์ไทย ภาคฉันทลักษณ์ : พระยาอุปกิตศิลปสาร บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล - Black Sword - (หมู มยุรธุชบูรพา) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) • กลับสู่หน้า สารบัญ โคลง คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14132.msg51411#msg51411) • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14135.msg51426#msg51426) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน คลิก (https://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=15216.msg55729#msg55729) • กระโดดสู่ห้องเรียน ฉันท์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14138.msg51433#msg51433) • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14615.msg53012#msg53012) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6688.msg22950#msg22950) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6689.msg22951#msg22951) • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7715.msg27482#msg27482) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) |