|
หัวข้อ: - โคลงสามสุภาพ - เริ่มหัวข้อโดย: Black Sword ที่ 29, ตุลาคม, 2561, 11:14:31 PM (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/Yy.jpg) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=879)
กระทู้ที่เกี่ยวข้อง - โคลงสองสุภาพ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=11100.msg40531#msg40531) - โคลงสี่สุภาพ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6280.msg21576#msg21576) - โคลงกระทู้ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6279.msg21569#msg21569) โคลงสามสุภาพ โคลงสามสุภาพ มีลักษณะเหมือนโคลงสองสุภาพคลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=11100.msg40531#msg40531) แตกต่างก็เพียงว่า มีการเพิ่มบาทลงหน้าโคลงสองสุภาพอีก ๑ บาทเท่านั้นเอง โคลงสามสุภาพ มีกำหนดพื้นฐานคือ บาทคณะ คำเอก คำโท คำสัมผัส คำสร้อย ดังนี้ ๑) บาทคณะ และจำนวนคำ โคลงสามสุภาพ หนึ่งบทมี ๓ บาท ดังนี้ (ดูผังด้านบนประกอบ) บาทที่ ๑ มีหนึ่งวรรค มีจำนวนคำ ๕ คำ บาทที่ ๒ มีหนึ่งวรรค มีจำนวนคำ ๕ คำ บาทที่ ๓ มี ๙ คำ แบ่งเป็นสองวรรค คือ วรรคหน้า ๕ คำ วรรคหลัง ๔ คำ (อาจเสริมคำสร้อยท้ายบาทสามได้อีก ๒ คำ) หมายเหตุ : สำหรับคำมูลที่เป็นลหุแท้ เช่น ขบวน แสดง พิรุธ โพยม สามารถนับเป็น ๑ คำ หรือ ๒ คำก็ได้ ตามใจผู้แต่ง ๒) คำสัมผัส โคลงสามสุภาพ ภายในบท มีสัมผัสบังคับ ๒ แห่งคือ - คำที่ ๕ ของบาทที่หนึ่ง ส่งสัมผัสสระไปยังคำที่ ๑ ,๒ หรือ ๓ ของบาทที่สอง (คำส่งสัมผัสใช้รูปวรรณยุกต์ใด คำรับสัมผัสให้ใช้คำรูปวรรณยุกต์เดียวกัน) - คำที่ ๕ ของบาทที่สอง ส่งสัมผัสสระไปยังคำที่ ๕ ของบาทที่สาม เช่น ๐ โคลงสามแปลกโคลงสอง ตามทำนองที่แท้ วรรคหนึ่งพึงเติมแล้ .....................เล่ห์นี้จงยล เยี่ยงเทอญ ฯ ๓) คำเอก คำโท โคลงสามสุภาพ ในหนึ่งบทกำหนดตำแหน่งบังคับให้มีคำที่มีรูปเอก และ คำที่มีรูปโท ไว้อย่างละ ๓ แห่ง เช่นเดียวกับโคลงสองสุภาพ ดังนี้ (ดูผังด้านบนประกอบ) บาทที่ ๑ (ไม่บังคับเอกโท) บาทที่ ๒ คำที่ ๔ เป็นคำเอก คำที่ ๕ เป็นคำโท บาทที่ ๓ คำที่ ๒ กับ ๖ เป็นคำเอก คำที่ ๕ กับ ๗ เป็นคำโท หมายเหตุ : ตำแหน่งบังคับคำเอก สามารถใช้คำตายแทนคำเอกได้ เช่น ๐ ภูบาลอื้นอำนวย อวยพระพรเลิศล้น จงอยุธย์อย่าพ้น .......................แห่งเงื้อมมือเทอญ พ่อนา ฯ (ลิลิตตะเลงพ่าย) ** การบังคับตำแหน่ง เอก-โท ไว้แต่ละวรรคเช่นนี้ในโคลง ก็เพื่อทำให้โคลงเกิดน้ำหนักเสียงในจุดนั้น ๆ ซึ่งไม่ต้องการเสียงสามัญ ทำให้เกิดเสียงเอก โท ตรี สลับกันไปอย่างมีจังหวะ ฉะนั้น ผู้เขียนโคลงควรดึงจุดนี้ออกมาใช้เพื่อสร้างเสน่ห์ให้โคลง ๓.๑ การใช้เอกโทษ-โทโทษ รายละเอียดเรื่องคำเอกโทษ คำโทโทษที่ใช้ในโคลง คลิกอ่านได้ ที่นี่ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6280.msg21581#msg21581) ๔) คำสร้อย รายละเอียดเรื่องคำสร้อยที่ใช้ในโคลง คลิกอ่านได้ ที่นี่ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6280.msg21579#msg21579) โคลงสามสุภาพ หากเนื้อความยังไม่สิ้นกระแส สามารถใช้สร้อยต่อท้ายบาทที่สามเสริมความให้จบกระแสได้ เช่น ๐ แลหลังหลามเหลือนับ บเป็นทัพเป็นขบวนแท้ ถวิลว่าพ่ายจริงแล้ ...................... ไล่ล้ำระส่ำระสาย ยิ่งนา ฯ ๐ หมายละเลิงใจอาจ ประมาทประมาณหมิ่นหมั้น เบาเร่งเบาเชิงชั้น ....................... ชื่นหน้ามาสรลม สรลอนนา ฯ (ลิลิตตะเลงพ่าย) อนึ่ง ในการวางรูปแบบการเขียนโคลงสามสุภาพนี้ ผู้เขียนสามารถเขียนเรียงต่อเนื่องกันไปเป็นบันทัดเดียวก็ได้ คือ ๐ โคลงสามแปลกโคลงสอง ตามทำนองที่แท้ วรรคหนึ่งพึงเติมแล้ เล่ห์นี้จงยล เยี่ยงเทอญ ฯ หรืออาจวางอย่างที่เห็นกันทั่วไปก็ได้ คือ (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/GQ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=881) โคลงสามแปลกโคลงสอง.............ตามทำนองที่แท้ วรรคหนึ่งพึงเติมแล้ .....................เล่ห์นี้จงยล เยี่ยงเทอญ ฯ ตัวอย่าง คำประพันธ์โคลงสามสุภาพ (แสดงคณะ คำเอก คำโท คำสัมผัส) ล่วงลุด่านเจดีย์.............................สามองค์มีแห่งหั้น แดนต่อแดนกันนั้น.............................เพื่อรู้ราวทาง ฯ ขับพลวางเข้าแหล่ง......................แห่งอยุธเยศหล้า แลธุลีฟุ้งฟ้า.......................................มืดคลุ้มมัวมล ยิ่งนา ฯ (ลิลิตตะเลงพ่าย) วุ่นวิญณ์ญายุ่งเหยิง.......................ใจหนึ่งเริงรื่นฟุ้ง ใจหนึ่งหวาดสะดุ้ง..............................ปลุกปล้ำใจเอง ฯ เกรงแต่จะกลับกลาย....................หมายเปนกาหลิบแท้ เกลือกจะมีโทษแม้..............................ดั่งต้องแต่หลัง ฯ (ลิลิตนิทราราชาคริต) สัมผัสระหว่างบท โคลงสามสุภาพ ในกรณีแต่งมากกว่า ๑ บทขึ้นไป มักมีการร้อยโคลง หรือสัมผัสระหว่างบท คือ คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า (ไม่นับคำสร้อย) ส่งสัมผัสสระไปยังคำที่ ๑ ,๒ หรือ ๓ ในบาทแรกของบทต่อไป เช่น ไป่แจ้งการแห่งเล่ห์........................เท่ห์กลไทยใช่น้อย ต่างเร่งติดเร่งต้อย..............................เร่งเต้าตีนตาม มานา ฯ แลหลังหลามเหลือนับ...................บเป็นทัพเป็นขบวนแท้ ถวิลว่าพ่ายจริงแล้..............................ไล่ล้ำระส่ำระสาย ยิ่งนา ฯ หมายละเลิงใจอาจ.......................ประมาทประมาณหมิ่นหมั้น เบาเร่งเบาเชิงชั้น...............................ชื่นหน้ามาสรลม สรลอนนา ฯ (ลิลิตตะเลงพ่าย) เพลงสรรเสริญพระยศ..................ปรากฏเสียงกึกก้อง ฟังเสนาะเพราะพร้อง.........................ยิ่งลํ้าดนตรี ทิพย์นา ฯ ยินดีใดดุจหะซัน............................ชื่นใจครันไม่น้อย ลืมคิดตนตํ่าต้อย................................แต่ตั้งตื่นเหิม ใจแล ฯ เดิมได้คิดแล้วสิ.............................ตริว่าฝันแม่นแท้ ฝันก็ฝันยาวแล้...................................หลากด้วยตรงกัน ดีนา ฯ จะว่าฝันอย่างคิด...........................ก็เห็นผิดไป่ต้อง รู้สึกตัวฤๅข้อง.....................................ขัดด้วยอันใด หน่อยเลย ฯ (ลิลิตนิทราราชาคริต) โคลงสามสุภาพ ในวรรณกรรมต่าง ๆ มักใช้แต่งร่วมกับคำประพันธ์ประเภทอื่น ๆ เช่น โคลงสองสุภาพคลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=11100.msg40531#msg40531) โคลงสี่สุภาพคลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6280.msg21576#msg21576) ร่ายสุภาพ มักพบเห็นได้ในวรรณกรรมประเภทลิลิตต่าง ๆ หนังสืออ้างอิง - พจนานุกรมศัพท์วรรณกรรมไทย ภาค ฉันทลักษณ์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (๒๕๕๐) - ไวยากรณ์ไทย ภาคฉันทลักษณ์ : พระยาอุปกิตศิลปสาร บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล - Black Sword - (หมู มยุรธุชบูรพา) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) • กลับสู่หน้า สารบัญ โคลง คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14132.msg51411#msg51411) • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14135.msg51426#msg51426) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน คลิก (https://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=15216.msg55729#msg55729) • กระโดดสู่ห้องเรียน ฉันท์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14138.msg51433#msg51433) • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14615.msg53012#msg53012) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6688.msg22950#msg22950) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6689.msg22951#msg22951) • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7715.msg27482#msg27482) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) |