|
หัวข้อ: - เปษณนาทฉันท์ ๑๖ - เริ่มหัวข้อโดย: Black Sword ที่ 01, สิงหาคม, 2564, 10:57:29 PM (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/m.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1462) - เปษณนาทฉันท์ ๑๖ - เปษณนาท หมายถึงการบรรลือเสียงแห่งครกตำข้าว (เปษณ เป็นศัพท์สันสกฤต แปลว่า การตำหรือการป่น) เปษณนาทฉันท์ ๑๖ เป็นฉันท์ไทยที่ท่านสุภร ผลชีวิน สุภร ผลชีวิน ได้คิดประดิษฐ์ขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๑ เมื่อครั้งได้ยินจังหวะเสียงครกตำข้าวที่จังหวัดเพชรบูรณ์ในยามค่ำ ดัง "ตะแล้กแต้กแต้ก ตะแล้กแต้กแต้ก" ฟังดูสนุกรื่นเริงดี จึงนำจังหวะเสียงนั้นมาสร้างเป็นรูปแบบฉันท์ให้ชื่อว่า "เปษณนาท" ๑.) รูปแบบของเปษณนาทฉันท์ ๑๖ หนึ่งบทจะมี ๒ บาท แต่ละบาทแบ่งเป็น ๒ วรรค วรรคละ ๘ พยางค์ (รวมเป็น ๑๖ พยางค์ในหนึ่งบาท) ๒.) ลักษณะบังคับ ครุ - ลหุ ครุ-ลหุ แต่ละวรรคจะบังคับเหมือนกันทุกวรรค คือ ลหุ-ครุ- ครุ-ครุ-ลหุ-ครุ- ครุ-ครุ ....... ลหุ-ครุ- ครุ-ครุ-ลหุ-ครุ- ครุ-ครุ โดยแต่ละวรรค จะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น ๔+๔ เหมือนกันทุกวรรค ๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ) - สัมผัสภายในบท - คำสุดท้ายของวรรคแรก ส่งสัมผัสไปยังคำที่ ๔ ของวรรคที่สอง คำสุดท้ายของวรรคที่สอง ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่สาม คำสุดท้ายของวรรคที่สาม ส่งสัมผัสไปยังคำที่ ๔ ของวรรคที่สี่ - สัมผัสระหว่างบท - หากแต่งมากกว่า ๑ บท คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๒ ของบทต่อไป - ตัวอย่างคำประพันธ์ - -๐ เปษณนาทฉันท์ ๑๖ ๐- ๐ ณ ยามสายัณห์ตะวันย้อยต่ำ เถอะเร่งเท้าตำจะค่ำแล้วหนอ ตะแล้กแต้กแต้กจะแหลกแล้วพ่อ กระด้งเขารอจะขอรับไป ๐ บุรุษรอทีสตรีเร่งเท้า บุรุษยั่วเย้ากระเซ้าเสียงใส กระเดื่องตำข้าวก็กราวเสียงไกล สนุกน้ำใจสมัยราตรี ๐ พระจันทร์พลันพราวสกาวฟ้าถ่อง สำเนียงนวลน้องสิร้องเรื่อยรี่ วิเวกแคนหวานประสานเสียงดี บุรุษสัตรีก็ร่วมรำวง ๐ พระจันทร์มืดมิดประชิดนุชพลาง จมูกถูกปรางระหว่างเอี้ยวองค์ นขานวลน้องก็จ้องจิกลง ประสิทธิ์พิษสงบุรุษสุดศัลย์ ๐ ตะแล้กแต้กแต้ก ตะแล้กแต้กแต้ก กระเดื่องเจียนแตกกระแทกเท้าสั่น เอ๊ะแหลกแล้วหรือละมือเลิกกัน สนุกสุขพลันสนั่นเสียงเพลง ๐ ประเทาเหน็ดเหนื่อยและเมื่อยล้าหาย สลับเสียงชายและหญิงบรรเลง ตะโพนติงทั่ง โจ๊ะติงติงเท่ง ระริกแคนเร่งระเริงเซิ้งเพลิน ๐ ดนูนิ่งนึกตริตรึกในใจ ประพันธ์ฉันท์ใหม่เถอะได้บังเอิญ ผิพลาดท้วงเถิดประเสริฐสรรเสริญ เสนอปราชญ์เชิญวินิจฉัยฉันท์ (สุภร ผลชีวิน) ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๕๑๔ เสรี กาญจนโรมนต์ นิสิตมหาวิทยาลัยศรีนครีนทรวิโรฒ วิทยาเขตบางแสน วิชาเอกภาษาไทย ได้นำเปษณนาทฉันท์ไปแต่งเผยแพร่ในหนังสือพิมพ์สำเนาชื่อลายสือไทย ฉบับหอมดอกมะพร้าว ดังนี้ -๐ ระบำใบข้าว ๐ - ๐ ฤดูฝนมานภาฉ่ำชื่น เถอะเร่งรีบตื่นและคืนจับไถ ณ ท้องถิ่นทุ่งสิมุ่งมันไป แวะชวนขวัญใจมะไวเถิดเรา ............... ฯลฯ............... ๐ ฤดูฝนแล้งก็แห้งเหลือแรก กะร่วมลงแขกบ่แปลกใจห่วง มะมาเถิดเหวยชะเอ๋ยพุ่มพวง ระบำบวงสรวงจะล่วงเลยบาง ๐ ผิมีคนบ้าอะหาเห็นข้าว ซิทำอื้อฉาวนะเจ้าสายสาง พยุงราคาซะค่าเท่าฟาง มิกินข้าวบ้างก็ช่างหัวมัน ** ** กระแสร์ มาลยากรณ์, วรรณคดีเปรียบเทียบเบื้องต้น พิมพ์ครั้งที่ ๓ (กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์เจริญธรรม, ๒๕๒๒), หน้า ๔๑ หรือในปี ๒๕๓๑ ในกวีนิพนธ์ “ตากรุ้งเรืองโพยม” ของท่านเนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ ก็มีการนำเสนอลีลาของฉันท์นี้เช่นกัน -๐ เปษณนาทฉันท์ ๑๖ ๐- - ลีลาครกกระเดื่อง - ๐ โสนริมน้ำก็ช้ำกลีบเฉา สะแกต้นเก่าก็แตกกิ่งกอ กระพือลมกราวจะหนาวแล้วหนอ วะหวิวขลุ่ยคลอประเลงเพลงรัก ๐ กระเดื่องไม้ขอนกระดอนตำข้าว เขย่งเก็งก้าวกระตึกตึกตัก เพราะแรงสาวเหยียบขยับเยื้องยัก สะเทิ้นคำทักสิหักใจสาว ๐ กระด้งวงเดือนก็เกลื่อนข้าวกล้อง กระต่ายหมายปองประคองฝัดข้าว ระรื่นรื่นลมประพรมพัดพร้าว สิหนาวสู้หนาวมิหนักสองแขน ๐ กระไอข้าวหอมก็หอมยิ่งนัก เพราะแรงสาวรักเพราะแรงสาวแหน เมล็ดข้าวเอ๋ยมิเคยขาดแคลน มิมีใครแม้นมิเหมือนเจ้าเลย ๐ กฐินบุญทานก็ผ่านพ้นแล้ว คระครื้นคำแอ่วคระเครงเพลงเอ่ย ถนอมค่ำเช้านะเจ้าทรามเชย จะขอเป็นเขยมิคร้านงานไถ ๐ จะปักข้าวปลูกจะผูกกลอนเกี้ยว ฤดูเก็บเกี่ยวจะเกี่ยวใกล้ใกล้ กระเดื่องไม้ขอนกระดอนเรื่อยไป กระเด็นหัวใจมิไกลเจ้าเอย (ตากรุ้งเรืองโพยม (๒๕๓๑) น. ๓๐ : เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์) บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล - Black Sword - (หมู มยุรธุชบูรพา) • กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14138.msg51433#msg51433) • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14135.msg51426#msg51426) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน คลิก (https://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=15216.msg55729#msg55729) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14132.msg51411#msg51411) • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14615.msg53012#msg53012) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6688.msg22950#msg22950) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6689.msg22951#msg22951) • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7715.msg27482#msg27482) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) |