|
หัวข้อ: - วสันตดิลกฉันท์ ๑๔ - เริ่มหัวข้อโดย: Black Sword ที่ 19, ธันวาคม, 2564, 10:22:50 PM (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/UD.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1623) - วสันตดิลกฉันท์ ๑๔ - วสันตดิลกฉันท์ ๑๔ (วะ-สัน-ตะ-ดิ-หลก-ฉัน) เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า มีลีลาศงามวิจิตรประดุจจอมเมฆ ๑.) รูปแบบของวสันตดิลกฉันท์ ๑๔ หนึ่งบท จะมี ๒ บาท แต่ละบาทแบ่งเป็น ๒ วรรค วรรคหน้ามี ๘ พยางค์ วรรคหลังมี ๖ พยางค์ (รวมเป็น ๑๔ พยางค์ในหนึ่งบาท) ๒.) ลักษณะบังคับ ครุ - ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ) ครุ-ลหุ แต่ละบาทจะมีลักษณะเหมือนกันทุกบาท คือ ครุ-ครุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ครุ .................. ลหุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ-ครุ โดยแต่ละบาทจะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น ๒ - ๒ - ๔ .......... ๓ - ๓ เหมือนกันทุกบาท ๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ) - สัมผัสภายในบท - คำสุดท้ายของวรรคแรก เชื่อมสัมผัสไปยังคำที่ ๓ ของวรรคที่ ๒ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓ ส่วนวรรคที่สี่เป็นอิสระ - สัมผัสระหว่างบท - หากเขียนมากกว่า ๑ บท คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๒ ของบทต่อไป - ตัวอย่างคำประพันธ์บางส่วน - - วสันตดิลกฉันท์ ๑๔ - - ฤดูฝนในประวัติศาสตร์ - ๐ กองทัพ/พม่า/ขณะประชิด รณะติด/บุรีราม เข้าบุก/ก็ถูก/พละสยาม ปะทะหนัก/ชะงักถอย ๐ ห้าเดือน/สิเชือน/ชนะมิได้ พละไพร่/ก็พลันพลอย เจ็บป่วย/และม้วย/มระทยอย ประลุสู่/ฤดูฝน ๐ ลมฮือกระพือตละจะพก ฤ จะพลิกธราดล มืดคลุ้มชะอุ่ม คคณะยล อสุนีวะแวบไฟ ๐ ลั่นเลื่อนเสมือนอสุระกาจ ดุตวาดแสดงไกร โครมโครมพะโยนอุทกะไข พระพิรุณ ธ บันดาล ๐ โปรยปรายละอองชละถะถั่ง ดุจะหลั่งกระแสธาร ลงท่วมเกษตร วนะละหาน ตะละเททะเลลง ๐ จอมม่านสะท้านอุระตระหนก ตริวิตกพระทรวงทรง โอ้ ดู สิยก พยุหะยง ลุอยุทธยามา ๐ มุ่งมาดประกาศมหะชเยศ วิระเดชเสมอครา สิบทิศพิชิตอริระอา สุระรณ ณ หนหลัง ๐ ไม่สมประสงค์เพราะอุปสรรค ปรปักษ์สยามยัง กล้าหาญและต้านพละประนัง บมิเราจะเอาชัย ๐ หน้าฝนจะขนจะกะเสบียง ธุระเลี้ยงทุรัศไกล ควรถอยทะยอยพละคระไล ผิว์มิกลับก็คับขัน ๐ ท้าวเธอเสนอคณะประชุม มติกลุ่มสนองพลัน ลงเห็นก็เป็นประดุจะนัน- ทบุเรง ธ สั่งถอย (ร.ต.ท. ขุนชัยเศรษฐสัมพันธ์) - วสันตดิลกฉันท์ ๑๔ - - พระจันทร์เป็นสีเลือด - ๐ คืนนั้นพระจันทระตระการ คคนานต์คะนึงชม ดวงแดงแจรงรุจิระสม สุพิลาศประหลาดแสน ๐ ขอบทองก็ผ่องพิศะประเทือง ระยะเหลืองระยับแดน ฟ้างามอร่ามอมระแมน ขณะเมิลธ เหินหาว ๐ กลุ่มเมฆอเนกชุติประชัน ณ สวรรค์ไสวพราว แลเลื่อมและเลื่อมระกะสกาว รุจิเกลื่อนเสมือนเขียน ๐ หลากใจไฉน รชนิแดง กละแปลงประจักษ์เจียน จักตั้งภวังค์ประดุจะเวียน ชิวะจินต์ถวิลถึง ๐ โลกนี้มิมีรมยะสันติ์ วิยะผันวิโยคพึง พลอยพาประดา นระคะนึง ทุขนิตย์สถิตไป ๐ ลางร้ายก็ลามกลิมิหยุด ภยะยุทธ์ระยำไย คอยปลิดชิพิตและก็ไฉน บมิขาดขยาดขาม ๐ ลางร้ายก็ป้ายมละประจักษ์ จะมลักก็หลอนงาม ชวนหวั่นและพรั่น อุระ ณ ยาม จะสลดระทดใจ ๐ เลือดนองจะนองภวะมิเหือด ก็เพราะเลือดละโมบไหล หลงเลศกิเลสอคติใน มนะคนมิพ้นผอง ๐ เลือดจับประทับรุธิระจันทร์ สุขะสันต์ ฤ หวังครอง ด้วยเลือดมิเหือดพิภพะนอง ทุรยุคจะปลุกแปลง ฯ (จงเป็นอาทิตย์เมื่ออุทัย : ทวีปวร) - วสันตดิลกฉันท์ ๑๔ - กล่าวถึงตระกูลทลิท(ะ)เกิด มิประเสริฐบ่มีแซม เลือดหงส์รึหาวสกุละแซม กสิกรสิใกล้กัน พ่อเลือดระจันระอุประจักษ์ อวพรรคและเผ่าพันธุ์ แม่เลือดพระบาง นคระอัน จตุสินธุร่วมสาย ลูกสองและสองบุรุษะเพศ ก็เทวษมิเว้นวาย ยากจนทุรนและก็ทุราย เพราะทุลักทุเลเหลือ ทำงานสิแรงทะลุทะลัก งะงะงักน่ะอาบเหงื่อ ยามกินก็กินประดุจะเกลือ จะผสมกะข้าวสาร เอามานะมุ่งก็ชนะมวล ทุรถ้วนเพราะทนทาน กัดฟันและส่งบุตระผ่าน ณ วิชาพิชิตชัย พี่นั้นทหาร ยศะสนอง ขณะน้องน่ะเรียนใน ร่มธรรมศาสตระพิสัย ปิตุเรศสิปลื้มแรง ดูดูก็ดั่งจะสุขะดล เพราะเพาะผล นิเหลือแพง แต่โลกก็เหลือชระแสลง ณ มนุษย์มนาเนา ด้วยคนจะครอบสติกะคน เพราะเพาะผล และพันธุ์เผ่า เพียงยังประโยชน์และก็จะเอา ผลนั้นนิรันดร์เนือง (สามแพร่งชีวิตคำฉันท์ : คมทวน คันธนู) - วสันตดิลกฉันท์ ๑๔ - ๐ ฝ่ายครัวประชานคระราชฯ คณะชาติทหารชาญ สตรีและส่ำบุรุษะมาน มนะร่วมสมานฉันท์ ๐ รักชาติบ่เชือนกมลใฝ่ มนะไป่ ณ อาธรรม์ รักยศบ่แปรกมลผัน มุขะพึ่งมลาวพาล ๐ ชายหญิงประมวลพละสมา- คมะฝ่ากระทำการ ตั้งค่ายประชุมพละทหาร ปฏิยุทธะไพรี ๐ ครั้นสุทธิสารและพละคลา จระมาจะต่อตี ครัวไทยก็เตรียมพยุหะวี- ระระดมประจัญบาน ๐ ปีกขาวและซ้ายบุรุษะผู้ พิระรู้วิธีการ ทั้งสองพระยาบุรุษะหาญ บริรักษะกองกลาง ๐ ท่านโม้ปชาบดิปลัด บริษัทอนงค์นาง ทั้งแก่และสาวบ่มิละวาง ธุระเข้า ณ กองหนุน ๐ ถือสรรพะอาวุธะละคึก มนะนึกคะนึงคุณ สมเด็จพระจอมนระอดุล อดิเทพกษัตริย์ไทย ๐ ออกสัประยุทธ์คณะริปู จระจู่ผจญภัย หนุนเนื่องระดมพละคะไล บมิยั่นแสยงหยอน (ฉันท์ยอเกียรตินครราชสีมา : พระยาอุปกิตศิลปสาร) - วสันตดิลกฉันท์ ๑๔ - ๐ ยามพายุพัดสริระโชย ขณะโบยและโบกหวน ย่อมชื่นระรื่นกมลชวน มนะเบิกมิเบื่อชม ๐ แต่คราระงับบ่มิสบาย ขณะวายกระแสลม ความเศร้าจะเร้าอุระระทม ลุเทวษทวีแทน ๐ ร้อนเย็นก็เป็นดุจะฉะนี้ บ่มิมีจะแผกแผน วนเวียนและเปลี่ยนนัยะมิแคลน ฤ จะคลาดมนุษย์ครอง ๐ ฉันใดหทัยขณะระรื่น อุระชื่นมนัสปอง สมบัติจะสมบุรณนอง บริบาลประสานสม ๐ ใช่วาจะคงประดุจะดัง มนะหวังระเริงชม ย่อมมีอุบัติขณะระทม นิจะเนาและเข้าสิง ๐ ควรทราบสภาพสมญลัก- ษณะจักประจักษ์จริง ทั่วชายและฝ่ายนิกรหญิง บ่มิแผกมิผิดผัน (นิพนธ์ศตะกูรมะ : ส. ศตะกูรมะ) - วสันตดิลกฉันท์ ๑๔ - ๐ ซึ่งสร้าง ณ สิ่ง สิบริบูรณ์ มินุกูล ฤ อวยสรรพ์ สมบัติมิเพิ่มประจุกะมัน เพราะจริตมิคิดดี ๐ บุตรใดมิมีวิริยะภาพ มิลุปลาบ ฤ ปลื้มศรี ไร้หาญก็ควรอริทวี พจิเผยเยาะเย้ยหยัน ๐ ของมวลสตรีละปฏิสนธิ์ บุตระตน ณ รำพัน แม่คุณ! ธ มา วจนะฉัน- ทะจริตมิคิดทราม ๐ เกิดเป็นมนุษย์วิริยะควร ธนะด่วนเสาะหางาม ใดยังมิได้อุระมิขาม เหมาะเสาะจนลุผลดี ๐ ทรัพย์ใดผิว์ได้เฉพาะอุสา- หะเพราะกิจ ฤ ใดมี ต้องรักษะพ้นภัยะกลี ทุรอันตรายเป็น ๐ เพิ่มพูน ณ โภคะบริรักษ์ มติหลักสุธรรมเห็น หว่านทรัพย์ ณ เขต บุณยเพ็ญ ปรโลกสุขารมย์ (หิโตปเทศคำฉันท์ : สอาด สมบัติศิริ) ** หมายเหตุ : ในชั้นต้นนั้น ฉันท์ประเภท ๔ วรรค ที่มีลักษณะอย่างกาพย์นั้น ไม่ได้มีบังคับสัมผัสเชื่อมระหว่างวรรคหน้าและวรรคหลัง มีเพียงสัมผัสส่งระหว่างบาท (วรรค ๒ และวรรค ๓) และระหว่างบทเท่านั้น แต่กวีนิยมใส่เพิ่มเพื่อความไพเราะ หากอ่านในวรรณคดีหรือวรรณกรรมต่าง ๆ จะพบลักษณะนี้อยู่ ถือเป็นเรื่องปกติธรรมดา อย่าเพิ่งประมาทว่าผู้ประพันธ์นั้นผิดพลั้งแต่ประการใด เช่น วสันตดิลกฉันท์ ๑๔ ๐ ช่อฟ้าก็เฟื้อยกลจะฟัด ดลฟากทิฆัมพร บราลีพิไลยพิศะบวร นพศูลสล้างลอย (อิลราชคำฉันท์) วสันตดิลกฉันท์ ๑๔ ๐ งามราชสมาคมนรา ธิปเลิศวโรดม อ่าโอ่สโมสรวิกรม ชชวาลตระการตา ๐ ดังนาคณะกรุงอุรุคโภ ควตีสมัญญา แม้เสือสถิตคิริคุหา นรศาระทูลเหมือน ๚ (พระนลคำฉันท์) วสันตดิลกฉันท์ ๑๔ งามสรรพลักษณะผนัง ฉลุลายเฉลาปวง งามหลากสลักบุษปะดวง พิศะเหลืองและเพดาน งามดาวประดับดุจะประดิษฐ์ ระดะด้วยมณีฉาน งามฉัตรประจำระยะตระการ และเศวตรฉัตรชัย งามสุดประเสริฐวระวิสูตร ก็วิจิตระสองไข งามฉากขจิตรพิละพิไล สุภะภาพะเลขา (ชิต บุรทัต) บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล - Black Sword - (หมู มยุรธุชบูรพา) • กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14138.msg51433#msg51433) • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14135.msg51426#msg51426) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน คลิก (https://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=15216.msg55729#msg55729) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14132.msg51411#msg51411) • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14615.msg53012#msg53012) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6688.msg22950#msg22950) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6689.msg22951#msg22951) • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7715.msg27482#msg27482) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) |