|
หัวข้อ: - อุปัฏฐิตาฉันท์ ๑๑ - เริ่มหัวข้อโดย: Black Sword ที่ 05, กุมภาพันธ์, 2565, 11:08:42 PM (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/Kj.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1667) - อุปัฏฐิตาฉันท์ ๑๑ - อุปัฏฐิตาฉันท์ ๑๑ (อุ-ปัด-ถิ-ตา-ฉัน) เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า ยังสำเนียงอันดังก้องให้ปรากฏ ๑.) รูปแบบของอุปัฏฐิตาฉันท์ ๑๑ หนึ่งบท จะมี ๒ บาท แต่ละบาทแบ่งเป็น ๒ วรรค วรรคหน้ามี ๕ พยางค์ วรรคหลังมี ๖ พยางค์ (รวมเป็น ๑๑ พยางค์ในหนึ่งบาท) ๒.) ลักษณะบังคับ ครุ –ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ) ครุ-ลหุ แต่ละบาทจะมีลักษณะเหมือนกันทุกบาท คือ ครุ-ครุ-ลหุ- ลหุ-ครุ .................. ลหุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ-ครุ โดยแต่ละบาทจะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น ๒ - ๓ .......... ๓ - ๓ เหมือนกันทุกบาท ๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ) - สัมผัสภายในบท - คำสุดท้ายของวรรคแรก เชื่อมสัมผัสไปยังคำที่ ๓ ของวรรคที่ ๒ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓ ส่วนวรรคที่สี่เป็นอิสระ - สัมผัสระหว่างบท - หากแต่งมากกว่า ๑ บท คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๒ ของบทต่อไป - ตัวอย่างคำประพันธ์ - - อุปัฏฐิตาฉันท์ ๑๑ - -๐ ประติมากร ๐- ทาบซ้อนและโปะปาด ขณะปั้นประดิษฐ์แปร สายตามิละแล และสมองก็ตรองตาม ยักย้ายกิริยา ระยะเยื้องขยับยาม- เพ่งลักษณะความ พิเคราะห์รูปและริ้วลาย แต้มเกลี่ยมิติเกิด ก็ประเจิดวิจิตรกลาย ช่องชั้นเฉพาะหมาย มิประมาทประหม่ามือ เรียวนิ้วจะประสิทธิ์ และประสานมโนสื่อ เคลื่อนพร้อมสติคือ จะมิคลาดมิแคล้วทาง ดินหยาบจะละเอียด และละเมียดเพราะมือสร้าง ใจหยาบจะละวาง ขณะจิตประดิษฐ์สรรค์ ดินหม่นและมนุษย์ ประลุจุดประสานกัน สร้างศิลปะปัน สละเปลื้อง ณ หยาบตน ๚ะ๛ (บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล) - อุปัฏฐิตาฉันท์ ๑๑ - ฟังถ้อย,พระพิธาน- -อนุการฯ ก็สงกา แต่ช่วงอวิชา ประจุท่วมและท้นถึง เต็มทิษฐิประทุก สติอุกฉกรรจ์อึง เปี่ยมแค้นจิตะขึ้ง ก็สะบัดสะบิ้งเบือน รักเจ้า,อนิจจา บุตราสิร้างเลือน ถือยศกิติเยือน พลิพลีเพราะพากพูม ตัวตาย ฯพณฯ ต้อง สุขะฟ่องฟะเฟื้อยฟูม ถือเป็นดุจะปูม ณ อดีตประดับตัว หันหลังและมิเหลียว มนะเดี่ยวจะเด็ดบัว สิ้นหมดมละมัว เพราะมิเหลือ ณ เยื่อใย ครอบครัวมละขาด คณะญาติยะยับไป สายโลหิต(ะ)ไหล พุกระฉอกกระฉ่อนฉาน ลูกร่วมคณะราษฏร์ และประกาศอุดมการณ์ พ่อร่วมกะบุราณ คณะเจ้าจะจู่โจม ชิงฐานะเสถียร บ่เกษียณจะรุมโทรม แย่งคืนก็ประโคม เจาะอดีตสภาพเดิม จึงจอมคณะเจ้า คณะเก่าก็เหิมเกริม ซ่อมแซมพละเสริม พละซุ่มขบถซ้อน (กถาจรดปกาศิต (สามแพร่งชีวิตคำฉันท์) : คมทวน คันธนู) - อุปัฏฐิตาฉันท์ ๑๑ - อ้าโฉมมะทะนา บริสุทธิบังอร ฃ้าฤๅจะติหล่อน เพราะสดับวจีหวาน? ชื่นจิตตะสดับ มธุรสฤดีบาน ทราบว่ายุวมาลย์ กรุณา ณ ฃ้านี้ พอเห็นวรพักตร์ วนิดาวะรางคี บัดนั้น ฤ ก็มี ฤดิท่วมสิเนหา เหมือนโฉมดรุณี นะแหละยื่นสุหัดถ์มา ล้วงใจดนุคร่าห์ และกระลึงหทัยไว้ แต่นั้นก็อนงค์ นะสิยังบคืนให้ กำดวงฤดิใน วรหัดถะแน่นครัน! (มัทนะพาธา : พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว) ** หมายเหตุ : ในชั้นต้นนั้น ฉันท์ประเภท ๔ วรรค ที่มีลักษณะอย่างกาพย์นั้น ไม่ได้มีบังคับสัมผัสเชื่อมระหว่างวรรคหน้าและวรรคหลัง มีเพียงสัมผัสส่งระหว่างบาท (วรรค ๒ และวรรค ๓) และระหว่างบทเท่านั้น แต่กวีนิยมใส่เพิ่มเพื่อความไพเราะ หากอ่านในวรรณคดีหรือวรรณกรรมต่าง ๆ จะพบลักษณะนี้อยู่ ถือเป็นเรื่องปกติธรรมดา อย่าเพิ่งประมาทว่าผู้ประพันธ์นั้นผิดพลั้งแต่ประการใด เช่น อุปัฏฐิตาฉันท์ ๑๑ ขอให้วนิดา กรุณาดะนูก่อน, อย่าเพ่อสละรอน ระติราญสุไมตรี ถึงหล่อนจะมิรัก ก็จะขอกะโฉมศรี ให้ยอมดนุมี ฤดิรักพะธูไป (มัทนะพาธา) อุปัฏฐิตาฉันท์ ๑๑ ๏ แวดวงวรมา ฬกราชประดิษฐาน แทบฝั่งชลธาร ทนุโดยพระคัมภีร์ ๏ ปลายแคว้นบุระขัณ ฑสิมาประมาณมี ที่พักพระมุนี ระยะย่านและร้านรวง ๏ เหมรัชฏภักษ์ วรทักษิณาปวง เพื่อเราจะบำบวง บรเมศวร์มลายเข็ญ ๚ (อิลราชคำฉันท์) บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล - Black Sword - (หมู มยุรธุชบูรพา) • กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14138.msg51433#msg51433) • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14135.msg51426#msg51426) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน คลิก (https://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=15216.msg55729#msg55729) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14132.msg51411#msg51411) • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14615.msg53012#msg53012) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6688.msg22950#msg22950) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6689.msg22951#msg22951) • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7715.msg27482#msg27482) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) |