|
หัวข้อ: - ลลิตาฉันท์ ๑๒ - เริ่มหัวข้อโดย: Black Sword ที่ 10, พฤษภาคม, 2565, 09:37:11 AM (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/pr.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1683) - ลลิตาฉันท์ ๑๒ - ลลิตาฉันท์ ๑๒ (ละ-ลิ-ตา-ฉัน) เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า งามด้วย ตะ คณะ (ต คณะ = ครุ-ครุ-ลหุ) ๑.) รูปแบบของลลิตาฉันท์ ๑๒ หนึ่งบท จะมี ๒ บาท แต่ละบาทแบ่งเป็น ๒ วรรค วรรคหน้ามี ๘ พยางค์ ........ วรรคหลังมี ๔ พยางค์ (รวมเป็น ๑๒ พยางค์ในหนึ่งบาท) ๒.) ลักษณะบังคับ ครุ –ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ) ครุ-ลหุ แต่ละบาทจะมีลักษณะ คือ ครุ-ครุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ครุ .................. ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ โดยแต่ละบาท จะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น ๒-๒-๔ .......... ๔ เหมือนกันทุกบาท ๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ) - สัมผัสภายในบท - คำสุดท้ายของวรรคแรก เชื่อมสัมผัสไปยังคำที่ ๒ ของวรรคที่ ๒ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓ ส่วนวรรคที่สี่เป็นอิสระ - สัมผัสระหว่างบท - หากแต่งมากกว่า ๑ บท ให้คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๒ ของบทต่อไป - ตัวอย่างคำประพันธ์ - - ลลิตาฉันท์ ๑๒ - ๐ ม้ามอญ /ตระเวน /รถยะทุ่ง ก็มุ่งกระวน สืบศึก /สะอึก /ทุระสถล ทะมัดทะแมง ๐ คอยข่าว /และคอย /ปะทะปะทัง ระวังระแวง ค่ายนอก /จะออก /รณะกำแหง ฤ หยุดสยอง ๐ กองหนุนจะหนุน พลวะหนุน และหนุนกิกอง ทัพหลวงจะล่วงพละประลอง ประยุทธนา ๐ ฤๅหลบมิรบ ภิตะพระฤทธิ์ ระอิดระอา รวมทัพประคับนคระดา กำแพงพยุง ๐ รักษามหาปุระนิเวศน์ ณ เขต ณ กรุง กลัวเดชะกลัวภยะจะผลุง ประหัตประหาร ๐ จอมมอญมหิทธิทศะทิศ พระฤทธิ์ละลาน ขืนรบก็ขืนพยฆะผลาญ พินาศพลัง ๐ ครั้นเห็นมหาพยุหะบาตร์ ระดาษประดัง หลายทัพละขับพหละยัง เกษตร์สถาน ๐ เขาทองและกองมหะประยุทธ์ ก็หยุดทะยาน ตั้งโคกพะญาพละขนาน อเนกระนาว ๐ จอมรงค์สิทรงคชะกษัตริย์ พระฉัตรก็ขาว สี่ช้างสล้างนิกรวาว วิภูษะนา (เฉลิมเกียรติกษัตรีคำฉันท์ : กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์) - ลลิตาฉันท์ ๑๒ - ๐ ข้าแต่พระองค์วรกษัตริย์ วิรัชกระไร บานูแถลงพจนะไข สนองนรินทร์ ๐ แม้ราชทรัพย์พระจะประทาน ประมาณมิสิ้น แต่หากประจาคอระมิยิน ฤทัยระทม ๐ รักอารุยาสุภริยา เพราะน่านิยม ค่าอารุยาธนะประสม ตลอด ณ โลก ๐ ร้อยเท่ามิเทียม มนะเสน่ห์ ผิเร่วิโยค ข้าพุทธเจ้าจิตะจะโศก ประทานอภัย ๐ มาดแม้นพระองค์มนะประดุจ บุรุษวิสัย เช่นข้าพระเจ้าพระหฤทัย พระองค์จะทราบ ๐ ข้านี้มิมีหทัยะนึก ระลึก ณ ลาภ- ยศนักและรักนุชะจะทราบ แถลงระทม ๐ แต่ข้าพเจ้าจิตะประสงค์ อนงค์นะสม- บูรณ์สุขสราญกมละรมย์ แหละยิ่งกะข้าฯ ๐ ดังนั้นนะข้าฯ ก็จะคระไล และไขพะงา รู้เรื่องพระองค์จะกรุณา และปลอบประโลม .............. ฯลฯ .............. (อารุยาคำฉันท์ : ลออง จุลกะเศียน) - ลลิตาฉันท์ ๑๒ - ๐ ชนย่อมประจักษ์หทยะชัด ณ อรรถธรรม ปัญญาประคองมนะประจำ จะแจ้งกะใจ ๐ คนผู้ประมาท ฤ จะประกอบ ระบอบวิไล เฉกชนมลายชิพะกษัย ประโยชน์ ฤ มี ๐ อันพาละชนบมิฉลาด ฤ ชาติมุนี ย่อมตามประกอบธุระทวี ประมาทกมล ๐ ท่านอย่าประกอบมนะประมาท นิราสผล ก่อสรรพกิจพิเคราะหะจน ประจักษ์หทัย ............. ฯลฯ ............. (ธรรมานุสสรณ์ : อุบลวรรณ) - ลลิตาฉันท์ ๑๒ - ๐ ได้ยินสกุลพระสุริยง ค ทรงประทาน เสียงโกรธะโฆษะคคนาน ตนางก็ครวญ ๐ อ้าองคะทรงสิริวิลาศ ฉลาดประมวล อย่าทรงพิโรธเพราะมิเหมาะควร พระรูปพระทรง ๐ ใช่ข้าระแวงวนิตจัก มิรักพระองค์ แท้ทั้งมิสังสัยะอนงค์ ก็รักกุมาร ๐ ถ้านางนิราภิรมะเธอ จะเซ่อเซอะซาน นงไหนมิใคร่สริระคราญ ก็จิตวิกล ๐ แต่เชิญสดับเถอะจะแถลง แสดงยุบล ให้ทราบคดีรหัสะดล ประดุจวิชา .............. ฯลฯ .............. (นาครีคำฉันท์ : หลวงบุณยมานพพาณิชย์) - ลลิตาฉันท์ ๑๒ - ๐ ไปทันพินิจรณะสถาน ทหารมหันต์ ชาวลาวมลายชิวิตสรรพ์ เพราะศัสตระใด? ๐ สองข้างระหว่างวิถีก็ยล อนนตไพ- รียิงสินาดอัคนิไกร สนั่นพนัส ๐ ห้าสิบทหารหัยะมลาว มลาย ณ ชัฏ ห่อนผู้จะทูลรณะรหัส กะเจ้าอนู ๐ หญิงโมก็พาอระพหล วิมลพยูห์ นำหัยะศัสตระพหู นิวัตสถาน ๐ คืนค่ายเกษมหัทยะปรีดิ์ ฤดีสราญ เตรียมพร้อมผจญวิชิตผลาญ อรินทร์ประลัย .............. ฯลฯ .............. (สุนารีคำฉันท์ - เอื้อน มนเทียรทอง) บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล - Black Sword - (หมู มยุรธุชบูรพา) • กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14138.msg51433#msg51433) • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14135.msg51426#msg51426) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน คลิก (https://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=15216.msg55729#msg55729) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14132.msg51411#msg51411) • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14615.msg53012#msg53012) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6688.msg22950#msg22950) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6689.msg22951#msg22951) • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7715.msg27482#msg27482) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) |