|
หัวข้อ: - โตฎกฉันท์ ๑๒ - เริ่มหัวข้อโดย: Black Sword ที่ 14, พฤษภาคม, 2565, 10:51:25 PM (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/k.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1675) - โตฎกฉันท์ ๑๒ - โตฎกฉันท์ ๑๒ (โต-ดก-กะ-ฉัน) เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า มีลีลาดุจนายโคบาลอันแทงโคด้วยปฏัก ๑.) รูปแบบของโตฎกฉันท์ ๑๒ หนึ่งบท จะมี ๒ บาท แต่ละบาทแบ่งเป็น ๒ วรรค วรรคหน้ามี ๖ พยางค์ วรรคหลังมี ๖ พยางค์ (รวมเป็น ๑๒ พยางค์ในหนึ่งบาท) ๒.) ลักษณะบังคับ ครุ –ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ) ครุ-ลหุ แต่ละบาทจะมีลักษณะเหมือนกันทุกบาท คือ ลหุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ลหุ-ครุ.................. ลหุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ลหุ-ครุ โดยแต่ละบาทจะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น ๓+๓ เหมือนกันทุกวรรค ๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ) - สัมผัสภายในบท - คำสุดท้ายของวรรคแรก เชื่อมสัมผัสไปยังคำที่ ๓ ของวรรคที่ ๒ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓ - สัมผัสระหว่างบท - หากแต่งมากกว่า ๑ บท คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๒ ของบทต่อไป - ตัวอย่างคำประพันธ์ - - โตฎกฉันท์ ๑๒ - กะถลุงและถลก มุหะหมกมนะมัว ตะละหัวแสยะหัว ณ สยามเยอะสยอน และกถาน่ะก็ถูก เตะกระดูกซะกระดอน เพราะสกุลเพาะตะกอน ริกบฎรุกบิล ขณะหมา ฯพณฯ ม้วย ก็สลวยพจน์ริน อนุสาวริย์ศิล- (ะ)ปะหมากิติมี สรเสริญคุณะซื่อ ซะระบือระบุปี- -ติประกาศะกวี พิศะดูพิสดาร บ่กระดาก ณ คดี และบ่มี อประมาณ ทศทิศก็อุทาน ทศมณฑละหมาง ............... ฯลฯ ............... (กถาจรดปกาศิต (สามแพร่งชีวิตคำฉันท์) : คมทวน คันธนู) - โตฎกฉันท์ ๑๒ - ขณะนั้นพระกุมาร ธ สดับอนุกรม นัยะอ้างก็และสม ดุจะที่กะจะเป็น ก็ตระหนัก ณ พระทัย เพราะจะใคร่ยละเห็น พระบิดา ธ บำเพ็ญ สุมนัส ณ พระองค์ พระก็เอื้อนพจนา จระหาบิตุรงค์ อระออดเพราะประสงค์ ชนนีและจะพา ผิวะมารดรขัด วจะนารถ บ่มิคลา ก็และเห็นชิวะถ้า ละจะม้วยสิกระมัง นุชฟังปิยะบุตร ละก็สุดจะประทัง เพราะจะห้าม ฤ ก็รั้ง พระกุมารจะระทม เพราะฉะนั้นวรนาง ดำริทาง ณ นิยม จระสู่พระบรม และถวายพระกุมาร ............... ฯลฯ ............... (กัฏฐวาหนะคำฉันท์ : ส. ศตะกูรมะ) - โตฎกฉันท์ ๑๒ - ๐ สุรเทพทศทิศ พระมหิศรพงศ์ พระพยานวรยง พฤติยิ่งพระก็ยล ๐ และพระนางธรนี ธ ก็มีพระกมล พระมหามหิดล ประลุด้วยสดุดี ๐ ก็ไฉนมนะเรา ฤ จะเศร้าอุระศรี เพราะกิเลสจะมี มละกลั้วก็วิกล ๐ จะสกัดมนะกลั้น มุหะพลันนิรผล และก็ใช้สติตน ปฏิรูปหฤทัย ๐ สิริพจน์บ่มิเผย ดุจะเลยจะละไป วรพักตร์พระวิไล ก็มิแลสละลง ๐ ก็พระโสตมิสดับ ฤ จะรับพระประสงค์ สุรเสียงวรองค์ ธ ฉะอ้อนและอำลา ............... ฯลฯ ............... (มหาชาติคำฉันท์ : ฉันท์ ขำวิไล) - โตฎกฉันท์ ๑๒ - ๐ ตะละหมอขณะไข้ ตะละไฟขณะหุง ตะละมุ้งขณะยุง กิระจาระกระหาย ๐ สุตระพรรคะทมิฬ พยุหินทะนิกาย ละทุรนและทุราย จะกำราบก็ ฤ ยอม ๐ จะขบถทุรยศ ก็เพราะอดและเพราะงอม อุระเกรียมอุระกรอม พิศะโรคะผจญ ๐ พระเตลง ธ จะกลับ มหะทัพมหะพล สิจะขอรณะหน อวสานละจะลา ๐ ก็นิวัตร์บุระเขต ระบุเหตุกะพระยา- ยมราชดุจะสา- ระรหัสธุระการ ๐ ยมราชนิก็ทูล บทะมูลมหิบาล ณ พระโรงรชะฐาน ทนุยุทธพิชัย ............... ฯลฯ ............... (เฉลิมเกียรติกษัตรีคำฉันท์ : กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์) ** หมายเหตุ : ในชั้นต้นนั้น ฉันท์ประเภท ๔ วรรค ที่มีลักษณะอย่างกาพย์นั้น ไม่ได้มีบังคับสัมผัสเชื่อมระหว่างวรรคหน้าและวรรคหลัง มีเพียงสัมผัสส่งระหว่างบาท และระหว่างบทเท่านั้น แต่กวีนิยมใส่เพิ่มเพื่อความไพเราะ หากอ่านในวรรณคดีหรือวรรณกรรมต่าง ๆ จะพบลักษณะนี้อยู่ ถือเป็นเรื่องปกติธรรมดา อย่าเพิ่งประมาทว่าผู้ประพันธ์นั้นผิดพลั้งแต่ประการใด เช่น - โตฎกฉันท์ ๑๒ - ๐ และก็เรา ฤ จะหวง และจะห้ามพระหทัย จะพะพาหิรภัย พะพะพ้องพละกรรม (มหาชาติคำฉันท์) - โตฎกฉันท์ ๑๒ - ๐ ศิวแปลงวรรูป วิยหญิงยุวดี พระอุมาพระก็มี สุมนัศนิยม ๐ ดรุสัตว์บริเวณ พะพระเวทอุดม สละเพศพิศสม ศิวเพศพระจำแลง (อิลราชคำฉันท์) บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล - Black Sword - (หมู มยุรธุชบูรพา) • กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14138.msg51433#msg51433) • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14135.msg51426#msg51426) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน คลิก (https://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=15216.msg55729#msg55729) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14132.msg51411#msg51411) • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14615.msg53012#msg53012) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6688.msg22950#msg22950) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6689.msg22951#msg22951) • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7715.msg27482#msg27482) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) |