|
หัวข้อ: - ภัททิกาฉันท์ ๑๑ - เริ่มหัวข้อโดย: Black Sword ที่ 26, มิถุนายน, 2565, 11:29:28 PM (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/Uw.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1730) - ภัททิกาฉันท์ ๑๑ - ภัททิกาฉันท์ ๑๑ (พัด-ทิ-กา-ฉัน) เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า มีลักษณะอันงามด้วยคณะทั้งหลาย มี นะ คณะเป็นต้น (น คณะ = ลหุ-ลหุ-ลหุ)) ๑.) รูปแบบของภัททิกาฉันท์ ๑๑ หนึ่งบท จะมี ๒ บาท แต่ละบาทแบ่งเป็น ๒ วรรค วรรคหน้ามี ๗ พยางค์ วรรคหลังมี ๔ พยางค์ (รวมเป็น ๑๑ พยางค์ในหนึ่งบาท) ๒.) ลักษณะบังคับ ครุ –ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ) ครุ-ลหุ แต่ละบาทจะมีลักษณะเหมือนกันทุกบาท คือ ลหุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ครุ .............. ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ โดยแต่ละบาทจะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น ๗ .......... ๒-๒ เหมือนกันทุกบาท ๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ) - สัมผัสภายในบท - คำสุดท้ายของวรรคแรก เชื่อมสัมผัสไปยังคำที่ ๒ ของวรรคที่ ๒ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓ - สัมผัสระหว่างบท - หากแต่งมากกว่า ๑ บท คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๒ ของบทต่อไป - ตัวอย่างคำประพันธ์ - - ภัททิกาฉันท์ ๑๑ - ๐ และขติยะก็ผโผน กระโจน/ผวา มิประลุ ณ กิริยา ก็ยืน/ตะลึง ๐ เพราะยสวดิพิโร- ธ โฆษะอึง ทวิยนะขมึง เขม้นอชา ๐ วนิตะพจิตวาด ผิยาตระมา จะแตะอวัยวะกา- ยะข้าก็ดี ๐ ก็เจาะกมละเถอะนั่น พระขรรค์ก็มี เพราะดนุมิรมนีย์ จะมีพระชนม์ ๐ ขณะเจอะบุรุษปรี ยะมีอนนย์ ก็สละสัตยะจน ประจักษะตา ๐ สิพระเจาะอุระดนู เถอะสูรยา ยสวดิปิติลา พระบาทะตาย ............. ฯลฯ ............. (นาครีคำฉันท์ : หลวงบุณยมานพพาณิชย์) - ภัททิกาฉันท์ ๑๑ - ๐ มรณะภัยะผิเพ่ง ก็เล็งระงับ ปชหนะมละดับ กระหายสกล ๐ นรชนะธนะอัฑฒ์ พิพัฒนผล นรชนะธนะจน ก็ล้วนมลาย ๐ ชนะอคติละเมิด จะเกิดสลาย ยศะวัยะดุจฉาย ศศี ณ แรม ๐ ทหรชนะประมาท มิมาดมิแนม สละมละธุระแถม ประโยชน์ละลาย ............. ฯลฯ ............. (ธรรมานุสสรณ์ : อุบลวรรณ) - ภัททิกาฉันท์ ๑๑ - ๐ บรชิพิตะพินาศ พิฆาฏมลาย รุคะจำนำประจำกาย ประดุจเงา ๐ มละรุคสพสุข มิทุกข์ก็เอา ธุรกิจทนุเนา วกอบกุศล ๐ มิตระจิตะหิตา นุหิตประดล กะคณะทุพลชน อนันตคุณ ............. ฯลฯ ............. (เทศะแพทย์คำฉันท์ : นายนราภิบาล) - ภัททิกาฉันท์ ๑๑ - (ต้นแบบ ซึ่งแปลงจากคัมภีร์วุตโตทัย โดยกรมพระปรมานุชิตชิโนรส) ๐ อธิกรณประเภ ทเวรุเหตุ์ ผลคตินิรเยศ อุบัดิ์อบาย ๐ ปรชิวิตวินาศน์ พิฆาฏมลาย ทุจริตกิจกาย ฉกาจฉกรรจ์ ๐ วธกะกระมลทา รุณามหัน ตะภัยะวิวิธทัณ ฑกรรมกรณ์ ๐ ปรธนะนิรทาน และราญและรอน อทินะคหนุสร ประโยชน์สกนธ์ ๐ อคุณะบระพิบาก ก็มากอนนต์ อิธปรภพดล พิบัดิ์ภยา ๐ ปรภิริยวิเห ฐเสวนา อภิรติกิจะกา มะมิตรฉกรรม์ ๐ ผรุสผลอเนก ดิเรกะสรร พะทิฐะณประจุบัน และโลกย์บรา ๐ พจนะพิกละพราง และอ้างมุสา วิตถะทุวจนา นุสนฑ์ภิปราย ๐ มละคุณหิตคดี วจีธิบาย จตุพิธะพจะหลาย ประการประกล ๐ อกุศละบมิให้ คระไลสถล สุคติบถะบดล อมรพิมาน ๐ อภิมุทนมนัศ ณะมัชบาน นฤวุฒิศุขสาร ก็ปราศประโยชน์ ๐ อติครุกะอนันต์ ทุพรรณะโทษ ยศะศิริหิตะโหด วิบัดิ์วิบูลย์ ๐ คณะธีระมละเบญ จเวรและสูญ ศุขะศุภผลภูล อุไภยะภพ ๐ กลบทบุพะฉบับ และนับก็ครบ ระยะทศนะขนบ ลบองบุรา ๐ กสิรรจิตะวัจ นะภัททิกา คุรุก็รจนะนา มะกรขนาน ๚ะ ๛ (ฉันทศาสตร์ : กรมพระปรมานุชิตชิโนรส (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)) (จารึกไว้อยู่ทิศตะวันตก ณ เสาพระระเบียงพระอุโบสถชั้นใน ต้นที่ ๑๙ นับจากพระวิหารพระปัญจวัคคีย์ - พระวิหารพระนาคปรก) บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล - Black Sword - (หมู มยุรธุชบูรพา) • กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14138.msg51433#msg51433) • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14135.msg51426#msg51426) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน คลิก (https://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=15216.msg55729#msg55729) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14132.msg51411#msg51411) • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14615.msg53012#msg53012) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6688.msg22950#msg22950) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6689.msg22951#msg22951) • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7715.msg27482#msg27482) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) |