|
หัวข้อ: - สุมุขีฉันท์ ๑๑ - เริ่มหัวข้อโดย: Black Sword ที่ 29, มิถุนายน, 2565, 11:25:31 PM (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/QM.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1728) - สุมุขีฉันท์ ๑๑ - สุมุขีฉันท์ ๑๑ (สุ-มุ-ขี-ฉัน) เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า กล่าวด้วยสำเนียงอันไพเราะในเบื้องต้น ๑.) รูปแบบของสุมุขีฉันท์ ๑๑ หนึ่งบท จะมี ๒ บาท แต่ละบาทแบ่งเป็น ๒ วรรค วรรคหน้ามี ๕ พยางค์ วรรคหลังมี ๖ พยางค์ (รวมเป็น ๑๑ พยางค์ในหนึ่งบาท) ๒.) ลักษณะบังคับ ครุ –ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ) ครุ-ลหุ แต่ละบาทจะมีลักษณะเหมือนกันทุกบาท คือ ลหุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ .............. ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ โดยแต่ละบาทจะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น ๓ - ๒ .......... ๓ - ๓ เหมือนกันทุกบาท ๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ) - สัมผัสภายในบท - คำสุดท้ายของวรรคแรก เชื่อมสัมผัสไปยังคำที่ ๓ ของวรรคที่ ๒ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓ - สัมผัสระหว่างบท - หากแต่งมากกว่า ๑ บท คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๒ ของบทต่อไป - ตัวอย่างคำประพันธ์ - - สุมุขีฉันท์ ๑๑ - ๐ พจิว่า "เอ๊ะ! เฮ! วิชเม/ษุประหาร ตนุใจ/จะราน เพราะสลัก/จิตะรอน ๐ ระอุร้อนคุลน ผิวะตนมิลุกรณ์ กละแนบสมร สตรินี้ฤดิตรม ๐ ตนุควรจะมี ชิวะนี้มิเหมาะสม ชิวะสืบระบม จะสถิตจิระไง?" ๐ นริแพศยา พจิว่า "คติไข ธจะต้องแนะใจ ณ สวามิอนงค์ ๐ กลนำถวาย ก็จะคลายอุระบง ผิวะทรัพย์ธปลง คุณะเกื้อสิประทาน" ๐ ยุพตุงคพล ตริยุบลนริงาน กลปรึกษะการณ์ จะกระทำสิเหมาะหมาย?" ๐ นริแพศยา พจิว่า "ก็อุบาย เพราะ ธ ว่าถวาย ดุจะสัจจะวจี ๐ ผิวะข่มเพราะพาล พลการจะมิดี มิสฤษดิศรี ธแนะเปลี่ยนพิธิกล ๐ ดุจะดั่งอุบาย คชะพลายปะทะดล กละจอกนุสน- ธิเลาะล่อจระจัล ๐ ปะทะหล่มและพลาย สิก็วายชิวะพลัน เพราะสุนัขชรัณ และระดมตะกละกิน" ............. ฯลฯ ............. (นาครีคำฉันท์ : หลวงบุณยมานพพาณิชย์) - สุมุขีฉันท์ ๑๑ - ๐ ชนะพาละเพ่ง ทุสะเลงบรชน พจะโทษอนน ต อเนกปริยาย ๐ ธิรชนมิเพ่ง บมิเลงทุสะหมาย พจนาภิปราย ครหาบรชน ๐ นรฐีติมั่น ณ พระธรรม์ก็จะขวน อนุกูลสกล ชนะได้สุขะศานติ์ ............. ฯลฯ ............. (ธรรมานุสสรณ์ : อุบลวรรณ) - สุมุขีฉันท์ ๑๑ - (ต้นแบบ ซึ่งแปลงจากคัมภีร์วุตโตทัย โดยกรมพระปรมานุชิตชิโนรส) ๐ กละหนึ่งก็กล่าว บรพักตร์ครหา วจะเนกะนา นุประการะอนันต์ ๐ บมิสุทธะจิตต์ สุจริตะนิรัน ดรด้วยอธรรม์ ทุจริตะวิจล ๐ ทุฐเลศะลา มกะทารุณะผล จตุเภทะกล ก็ประกอบกุฏะวา ๐ จกะพาละชาติ และนิราสสุภา- ษิตะสัตยา ธิกะคุณบมี ๐ มิตรนี้และนาม อนุปิยภณี คณะเนืองกวี วระเว้นมิสมา ๐ คมะเป็นสหาย จะมลายศุขะอา ดุรวัฒนา ยศะศักดิฤยล ๐ บทฉันทปรา- กฏะนามนฤมล สุมุขีนิพน ธวิทูรทฤษฏี ๚ะ ๛ (ฉันทศาสตร์ : กรมพระปรมานุชิตชิโนรส (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)) (จารึกไว้อยู่ทิศใต้ ณ เสาพระระเบียงพระอุโบสถชั้นใน ต้นที่ ๑๒ นับจากพระพระวิหารพระปัญจวคีย์ - พระวิหารพระนาคปรก) ** หมายเหตุ : ในชั้นต้นนั้น ฉันท์ประเภท ๔ วรรค ที่มีลักษณะอย่างกาพย์นั้น ไม่ได้มีบังคับสัมผัสเชื่อมระหว่างวรรคหน้าและวรรคหลัง มีเพียงสัมผัสส่งระหว่างบาท (วรรค ๒ และวรรค ๓) และระหว่างบทเท่านั้น แต่กวีนิยมใส่เพิ่มเพื่อความไพเราะ หากอ่านในวรรณคดีหรือวรรณกรรมต่าง ๆ จะพบลักษณะนี้อยู่ ถือเป็นเรื่องปกติธรรมดา อย่าเพิ่งประมาทว่าผู้ประพันธ์นั้นผิดพลั้งแต่ประการใด เช่น สุมุขีฉันท์ ๑๑ ๐ ธนะสาระเปลือง ฤสวัสดิวิบุล บมิรางจะสุน- ทระถาวระผล ๐ กละหนึ่งก็ยอ ยศะเกียรติถกล อภิพักตรดล วรวัฒนะธิบาย (ฉันทศาสตร์ : กรมพระปรมานุชิตชิโนรส) บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล - Black Sword - (หมู มยุรธุชบูรพา) • กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14138.msg51433#msg51433) • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14135.msg51426#msg51426) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน คลิก (https://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=15216.msg55729#msg55729) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14132.msg51411#msg51411) • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14615.msg53012#msg53012) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6688.msg22950#msg22950) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6689.msg22951#msg22951) • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7715.msg27482#msg27482) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) |