|
หัวข้อ: - ปราชิตฉันท์ ๑๔ - เริ่มหัวข้อโดย: Black Sword ที่ 07, กรกฎาคม, 2565, 11:51:01 PM (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/6c.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1770) - ปราชิตฉันท์ ๑๔ - ปราชิตฉันท์ ๑๔ (ปะ-รา-ชิ-ตะ-ฉัน) หรือ อปราชิตาฉันท์ ๑๔ เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า มีขาดบทขาดคำบาทละ ๒ แห่ง ๆ เสมอไป ๑.) รูปแบบของปราชิตฉันท์ ๑๔ หนึ่งบท จะมี ๒ บาท แต่ละบาทแบ่งเป็น ๒ วรรค วรรคหน้ามี ๗ พยางค์ วรรคหลังมี ๗ พยางค์ (รวมเป็น ๑๔ พยางค์ในหนึ่งบาท) ๒.) ลักษณะบังคับ ครุ –ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ) ครุ-ลหุ แต่ละบาทจะมีลักษณะเหมือนกันทุกบาท คือ ลหุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ครุ ....... ลหุ-ครุ-ลหุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ โดยแต่ละบาทจะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น ๗ .......... ๒ - ๕ เหมือนกันทุกบาท ๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ) - สัมผัสภายในบท - คำสุดท้ายของวรรคแรก เชื่อมสัมผัสไปยังคำที่ ๒ ของวรรคที่ ๒ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓ - สัมผัสระหว่างบท - หากแต่งมากกว่า ๑ บท คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๒ ของบทต่อไป - ตัวอย่างคำประพันธ์ - - ปราชิตฉันท์ ๑๔ - ๐ ผิวะนรชนคบ/ ประจบ/ชนะผู้เสมอ กะดนุบมิจะเลอ/ ฤ เสื่อม/ยศะเกียรติไกร ๐ นรชนจรหา สมาคมะชนวิไล วิบุละคุณะประไพ จะวัฒนะแน่มินาน ๐ พหุชนนรรัก สมัครชนะผู้สละทาน เพราะกมละบริหาร ประโยชนะอาตมา ๐ นิกรชนะประสพ และคบคณะผู้ปริชา จะประลุคุณะมหา ประสิทธิ์ศุภะผลพิบุล ............. ฯลฯ ............. (ธรรมานุสสรณ์ : อุบลวรรณ) - ปราชิตฉันท์ ๑๔ - (ต้นแบบ ซึ่งแปลงจากคัมภีร์วุตโตทัย โดยกรมพระปรมานุชิตชิโนรส) ๐ จะรจิตวรอรรถ พิพัทธะสุมงคลา อุดมคุณมหา วิเศษะวิสุทธผล ๐ ติวิธวิบุลเหตุ ประเภทะประโยชนยล วรวฒนก็ดล ดิเรกะสุขาพิบูล ๐ วิรติอกุศลา ประการจตุตถศูนย์ ผรุสผลนุกูล กิเลศะทุกรรมกิจา ๐ ชิวิตะนิกระสัตว์ วินัศอทินาคฤหา รติบรภิริยา มุสาวจนารถคดี ๐ นิรจตุวิธเวร และเว้นบมิก่อกระลี อรติวิรติมี ชินานุกถานิเทศ ๐ บวรวิบุลอรรถ ธจัดอภิมงคเลศ สุจริตคุณะเหตุ ประโยชนชมัยะโลก ๐ วิรมอุทกมัช ขจัดทุศิลาประโยค ทุจริตกิจโมกข์ ก็สังวรศีละคุณ ๐ สลิละพรุณบาย ก็วายวุฒิญาณสุน ทรบทะฤศนะบุญ และบาปะพิบัติโทษ ๐ พิปริตะทศนา วิจาระก็ปราศประโยชน์ กุศลพิสุธโหด ฤห่อนยุติไตรทวาร ๐ อุภยภพนิรา คุณาหิตะเหตุประหาน กฏุกะผลทะทาน มนุษยะอบายภัย ๐ อปิวะชลมชา ก็ปรากฏบาปกษัย สุวฒนะคุณะใน ปรโลกยและปัจจุบัน ๐ หฤทยอประมาท บขาดกิจบุญญะสรรพ์ สุจริตวิธธรรม์ นิรันดรกาลประกอบ ๐ กลศุภจริยา หิตาธิกกรรมะชอบ อนุกุลบุรระบอบ ชินังกุรกฤษฎา ๐ สริจตุรประเภท พิเศษสุธะมงคลา วรสุคตกถา นุสาสนนุสนธิสาร ๐ สุพจนะประพฤตินี้ ก็มีบทะนามขนาน คุรุรจนะบุราณ ปราชิตฉันทพากย์ ๐ นรชนธิรเรียน และเพียรและนิพนธยาก ครุกะกระมลมาก มิง่ายมิสะดวกแสดง ๚ะ๛ (ฉันทศาสตร์ : กรมพระปรมานุชิตชิโนรส (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)) (จารึกไว้อยู่ทิศตะวันตก ณ เสาพระระเบียงพระอุโบสถชั้นใน ต้นที่ ๑๓ นับจากพระวิหารพระนาคปรก - พระวิหารพระป่าเลไลย์) บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล - Black Sword - (หมู มยุรธุชบูรพา) • กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14138.msg51433#msg51433) • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14135.msg51426#msg51426) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน คลิก (https://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=15216.msg55729#msg55729) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14132.msg51411#msg51411) • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14615.msg53012#msg53012) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6688.msg22950#msg22950) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6689.msg22951#msg22951) • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7715.msg27482#msg27482) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) |