|
หัวข้อ: - กาพย์ห่อโคลง - เริ่มหัวข้อโดย: Black Sword ที่ 21, มกราคม, 2568, 10:45:38 PM (https://img5.pic.in.th/file/secure-sv1/--ok-cov--1.png) - กาพย์ห่อโคลง - กาพย์ยานี ๑๑ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=8884.msg32519#msg32519) ที่แต่งให้สลับกับโคลงสี่สุภาพ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6280.msg21576#msg21576) โดยให้มีเนื้อความเดียวกันนั้น นับว่าเป็นการประพันธ์แบบคู่ขนานอย่างหนึ่ง เรียกชื่อว่า "กาพย์ห่อโคลง" ตามวิธีการแต่งนั้น คือแต่งกาพย์ขึ้นบทหนึ่งก่อน แล้วแต่งโคลงให้มีเนื้อหาเลียนกาพย์ เป็นลำดับลงมาบทต่อบท คล้ายเป็นการประกวดความคิดกัน นับว่าไม่ง่ายนัก เพราะด้วยจำนวนคำที่ต่างกันของกาพย์และโคลง จึงจำเป็นต้องใช้ความคิดรวบรัดข้อความ นับเป็นศิลปะทางกวีอย่างหนึ่งที่ดีอยู่ ส่วนข้อบังคับก็เช่นเดียวกับโคลงและกาพย์ยานีพื้นเดิมนั่นเอง อนึ่ง ในส่วนของกาพย์และโคลงที่แต่งสลับกันบทต่อบทนั้น ไม่บังคับให้คล้องจองต่อกัน ถ้าเราจะแต่งให้คล้องจองกันอย่างเข้าลิลิตก็นับว่าไพเราะขึ้น คือต้องให้ได้สัมผัสถูกต้องตามสัมผัสรับของโคลงและกาพย์ด้วย (สัมผัสรับของโคลงสี่สุภาพนั้น คือรับกันที่คำที่ ๑ ,๒ หรือ ๓ ของบาทต้น ส่วนกาพย์ยานีนั้นต้องไปรับสัมผัสกันที่คำท้ายของบาทเอกอย่างกาพย์ยานีรับกัน) *** อนึ่ง นอกจากที่กล่าวมาข้างต้นแล้ว กาพย์ห่อโคลงที่แต่งเป็นเรื่องยืดยาว ที่แต่งโคลงขึ้นก่อนแล้วแต่งกาพย์เลียนโคลงบทต่อบท หรือจะแต่งกาพย์เลียนโคลงแล้วจากนั้นแต่งกาพย์เพิ่มไปจนสุดกระแสความ ในชั้นหลังนี้นั้นก็รวมเข้ากระบวนนี้เช่นกัน ดังนั้น จึงรวมความได้ว่า กาพย์ห่อโคลงแต่งได้ ๓ ลักษณะ คือ (๑.) แต่งกาพย์ยานีขึ้นก่อน แล้วแต่งโคลงเลียนเนื้อความกาพย์ในบทต่อมา เป็นบทต่อบทสลับไป จนสุดกระแสสำนวน (๒.) แต่งโคลงขึ้นก่อน แล้วแต่งกาพย์ยานีเลียนเนื้อโคลงบทต่อบท สลับไปเรื่อยจนสุดกระแสสำนวน (๓.) แต่งโคลงขึ้นก่อน แล้วแต่งกาพย์เลียน และแต่งกาพย์พรรณาเพิ่มไปอีกจนสุดกระแสความ อย่างกาพย์ห่อโคลงเห่เรือ เป็นต้น *** (ไวยกรณ์ไทย ฉันทลักษณ์ - พระยาอุปกิตศิลปสาร) - ตัวอย่างคำประพันธ์ ในแต่ละแบบ - (๑.) แต่งกาพย์ยานีขึ้นก่อน แล้วแต่งโคลงเลียนเนื้อความกาพย์ในบทต่อมา เป็นบทต่อบทสลับไป - กาพย์ห่อโคลงพระศรีมโหสถ - ๐ หญิงชายหลายส่ำซ้อง มามีก้องถ้องแถวทาง ฝูงบ่าวสาวสำอาง รางชางแกล้งแต่งดูงาม ฯ หญิงชายหลายส่ำซ้อง โนเน ฝูงบ่าวสาวสรวลเส ยั่วยิ้ม ดูงานผ่านโลเก ศวรราช แต่งแง่แพร่พรายพริ้ม พรึบพร้อมพรูมา ฯ ๐ ราตรีศรีส่องฟ้า แสงสว่างหล้าฉ่าฉาวชล คับคั่งนั่งเสียดสน ดูกลเหล้นเต้นหนังรำ ฯ ราตรีศรีส่องฟ้า แสดงโฉม แสงสว่างกลางโพยมโจม แจ่มฟ้า มหรสพจบการโลม ใจโลกย เบียนบ่ายรายเรียงหน้า นั่งล้อมเล็งแล ฯ ๐ ลายชายลายนุ่งเกี้ยว ยกย่างเลี้ยวเอี้ยวโอนดู ดอกไม้ใส่ห้อยหู พรั่งพรูบ่ายม่ายเมียงหญิง ฯ ลายชายลายนุ่งเกี้ยว เกไล ยกย่างพลางจงใจ จ่อชู้ ทัดเพยียเขี่ยกันไร เพราเพริด เมียงม่ายกลายกลางสู้ เสียดส้องแลหา ฯ ๐ เทวครีศรีสรดแสร้ง คาดชายแครงแบ่งทองทอ เสื้อหย้นหม่นศรีมอ เลื่อมตอเกลี้ยงเมี่ยงโอ่อม ฯ เทวครีศรีเส้งแสด สรรพางค์ คาดกร่ายชายทองวาง ร่วงรุ้ง ศรีฟ้าผาสนองบาง เบาย่อง อมเมี่ยงเชียงชมดฟุ้ง กลิ่นกลุ้มใจหญิง ฯ ๐ เดิรกลางพลางดีดนิ้ว ชูชายหิ้วผิ่วนำเพลง บ่าวหนุ่มครุ่มเสียงเครง วังเวงหวั่นปั่นใจหญิง ฯ เดิรกลางพลางดีดนิ้ว นำเพลง ฝูงบ่าวพราวพรูเครง เพรียกพร้อม หญิงฟังหวั่งใจเลวง รศราค แย้มอยู่ภู่เฟื่องห้อม เสียดซ้องตาแล ฯ (กาพย์ห่อโคลงพระศรีมโหสถ : พระศรีมโหสถ) - กาพย์ห่อโคลงนิราศธารโศก - ๐ ปีกุญครุ่นอ้างว้าง เรียมไกลข้างห่างเทพี ศรีสวัสดิ์ไปจงดี อย่ามีไข้ให้สำราญ ปีกุญสุกเรศแคล้ว คลาศรี เรียมห่างร้างเทพี ค่ำเช้า ศรีสวัสดิ์อยู่จงดี สุขภาพ หายโรคโพยไภยเจ้า สุขล้ำสำราญ ฯ ๐ สงสารการโหยไห้ นางไกลจรอรนารี ร่ำร้องสิบสองปี พี่เร่งแคล้วแก้วกัลยา สงสารการแหบไห้ แสนทวี หายห่างอรนารี ฝ่ายเฝ้า ร่ำร้องสิบสองปี ฤๅเหนื่อย กรรมพี่เร่งแคล้วเจ้า แก่นแก้วกัลยา ฯ ๐ พระเจ้าเกล้านรนาถ เสด็จยุรยาตรคลาศคลาไคล ธารโศกเรียมโศกใจ ด้วยไกลน้องหมองอารมณ์ พระบาทนรนาถเจ้า กรุงไกร เสด็จพยุหบาตรไป เถื่อนถ้อง ธารโศกช่วยโศกใจ จักขาด ด้วยพี่ไกลพักตร์น้อง ขุ่นคล้ำอกกรม ฯ ๐ พรึบพร้อมหมู่เสนา พลช้างม้าดากันไป ทรงช้างระวางใน เทพลิลาหลังคาทอง พรั่งพรูหมู่มากซร้อง เสนา แตรแขกแตรลันดา แหร่แหร้ ทรงช้างระวางขวา สูงใหญ่ เทพลิลาหลังคาแหน้ ธินั่งไล้เลือนทอง ฯ (กาพย์ห่อโคลงนิราศธารโศก : เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร (เจ้าฟ้ากุ้ง)) - กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง - ๐ เกลื่อนกรูหมู่จัตุรงค์ เปนกันกงเรียบเรียงไป ทรงช้างระวางใน เทพลีลาหลังคาทอง ฯ เกลื่อนกรูหมู่แห่ห้อม เรียงไสว เสด็จพุดตาลทองไคล หว่างเขรื้อง ทรงช้างระวางใน มีชื่อ เทพลีลาเยื้อง ย่างแห้นหลังดี ฯ ๐ เครื่องสูงเพราเพริศพราย ชมชุมสายซ้ายขวาเคียง ธงไชยธงฉานเรียง ปี่กลองชนะตะเต่องครึม ฯ กลองทองตีครุ่มครึ้ม เดิรเรียง จ่าตะเติงเติงเสียง ครุ่มครื้น เสียงปี่รี่เรื่อยเพียง กระเวก แตร้นแตร่นแตรฝรั่งขึ้น หวู่หวู้เสียงสังข์ ฯ (กาพย์ห่อโคลงนิราศธารโศก : เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร (เจ้าฟ้ากุ้ง)) - 00000000000000000000000000000000000000 - - 00000000000000000000000000000000000000 - (๒.) แต่งโคลงขึ้นก่อน แล้วแต่งกาพย์ยานีเลียนเนื้อโคลงบทต่อบท สลับไปเรื่อยจนสุดกระแสสำนวน - นิคมพจน์ กาพย์ห่อโคลง - ๐ ขี่ โคควายคชม้า มุ่งฐาน ควรเทอญ ช้าง ใหญ่ขี่ใช้การ ใหญ่คล้อย ไล่ สัตว์วิ่งเร็วพราน ใช้ควบ ม้าพ่อ จับตักแตน ตัวจ้อย ขี่ช้างชั่วแสน ขี่ สัตว์ให้สมฐาน ช้าง ใช้การใหญ่ตามแผน ไล่ สัตว์ควบอัศว์แล่น จับตักแตน ช้างควรไฉน ๐ อย่า ถือในคติไร้ เหตุผล เป็น นั่นเป็นนี่สน จิตต์คว้า เถร ผู้มุ่งดีจน จับพลาด ผิดแฮ ตรง แต่ตรงอย่าบ้า บ่ได้ผลดี อย่า ถือซื่อเหลวไหล เป็น อย่างไรให้ถ้วนถี่ เถร ซึ่งคำนึงดี ตรง เกินที่เลยเสียการ ๐ ขน ของจานจ่ายเข้า เขตต์สงฆ์ ทราย อิฐเอาถมลง ลาดพื้น เข้า ในวัดวัดคง ไม่ขัด ขวางเลย วัด กลับยินดีขึ้น อรรถซ้องสรรเสริญ ขน ของเข้าอาวาส ทราย อิฐลาดถมทางเดิน เข้า วัดหวังวัดเจริญ วัด ต้องเยินยอความดี (พระยาอุปกิตศิลปสาร) - พระบรมธาตุบ้านตาก - ๐ ชุมฉัตรช่อฉัตรช้อย ระชดทอง แซงเสียดยอดเสียดรอง โรจน์ฟ้า พระธาตุทิพย์ลำยอง ระยิบระยับ วะวับวะแวมแจ่มจ้า กระจกแก้วกระจ่างสี ชุมฉัตรชุมช่อช้อย ระชดลอยพระเจดีย์ ระดาดทั่ว ณ ไพที พระธาตุทิพย์สุคนธา ๐ แหล่งหล้าแหล่งฟ้าฟาก พระธาตุหอม หอมแผ่นดินเดียวดอม ดอกไม้ มหาราชสีราชถนอม ประนมนบ พระนลาตเกษธาตุได้ ตากด้าวด่านสถาน แหล่งหล้าฝากฟ้าหอม ห้อมพระธาตุทิพย์อลังการ ตากถิ่นตากวิญญาณ ยังตากอยู่กู้ยุคสมัย ฯ (เขียนแผ่นดิน : เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์) - 00000000000000000000000000000000000000 - - 00000000000000000000000000000000000000 - (๓.) แต่งโคลงขึ้นก่อน แล้วแต่งกาพย์เลียน และแต่งกาพย์พรรณาเพิ่มไปอีกจนสุดกระแสความ - เห่ชมเรือกระบวน - ๐ ปางเสด็จประเวศด้าว ชลาลัย ทรงรัตนพิมานไชย กิ่งแก้ว พรั่งพร้อมพวกพลไกร แหนแห่ เรือกระบวนต้นแพร้ว เพริศพริ้งพายทอง ๚ ๐ พระเสด็จโดยแดนชล ทรงเรือต้นงามเฉิดฉาย กิ่งแก้วแพร้วพรรณราย พายอ่อนหยับจับงามงอน ๐ นาวาแน่นเปนขนัด ล้วนรูปสัตว์แสนยากร เรือริ้วทิวธงสลอน สาครลั่นครั่นครื้นฟอง ๐ เรือครุธยุดนาคหิ้ว ลิ่วลอยมาพาผันผยอง พลพายกรายพายทอง ร้องโห่เห่โอ้เห่มา ๐ สรมุขมุขสี่ด้าน เพียงพิมานผ่านเมฆา ม่านกรองทองรจนา หลังคาแดงแย่งมังกร ๐ สมรรถไชยไกรกาบแก้ว แสงแวววับจับสาคร เรียบเรียงเคียงคู่จร ดั่งร่อนฟ้ามาแดนดิน ๐ สุวรรณหงษ์ทรงภู่ห้อย งามชดช้อยลอยหลังสินธุ์ เพียงหงษ์ทรงพรหมินทร์ ลินลาศเลื่อนเตือนตาชม ๐ เรือไชยไวว่องวิ่ง รวดเร็วจริงยิ่งอย่างลม เสียงเส้าเร้าระดม ห่มท้ายเยิ่นเดินคู่กัน ฯ (กาพย์เห่เรือ : เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร (เจ้าฟ้ากุ้ง)) - ด่านเจดีย์ - ๐ โขดเขาสังขละข้าม เขตขัณฑ์ สู่ด่านเจดีย์ประจัน ประจบด้าว สามองค์ละองค์สรรค์ ศักดิ์สิทธิ์ ก้าวเถิดก้าวเถิดก้าว ต่อก้าวไมตรี ๐ โขดเขาคือสังขละ ประจำด่านพระเจดีย์ พืดภูและพงพี มาแผ่ทอดพม่าไทย ๐ น้ำล่องซองกาเลีย ลำห้วยแก้วละหานไกล บีคลี่ก็คลาไคล และรันตีก็รี่ตาม ๐ ร่วมน้ำลำแควน้อย น้ำแควงามน้ำตกงาม ไทรโยคอยู่เย็นยาม เย็นแผ่นภูมิแผ่นทองผา ๐ ปราสาทพระเมืองสิงห์ สะท้อนถิ่นพระศรัทธา บ้านเก่าบุราณกา- ละบังเกิดบุรีกาญจน์ ฯ (เขียนแผ่นดิน : เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์) ตัวอย่างทั้ง ๓ ลักษณะนั้น ก็จะประมาณนี้ บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล - Black Sword - (หมู มยุรธุชบูรพา) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) • กลับสู่หน้า สารบัญ กาพย์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14135.msg51426#msg51426) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน คลิก (https://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=15216.msg55729#msg55729) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14132.msg51411#msg51411) • กระโดดสู่ห้องเรียน ฉันท์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14138.msg51433#msg51433) • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14615.msg53012#msg53012) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6688.msg22950#msg22950) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6689.msg22951#msg22951) • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7715.msg27482#msg27482) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) |