|
หัวข้อ: - กลอนเสภา - เริ่มหัวข้อโดย: Black Sword ที่ 22, กุมภาพันธ์, 2568, 01:55:24 AM (https://img5.pic.in.th/file/secure-sv1/--ok-cov-150bfe464984c2eed.png) - กลอนเสภา - "กลอนเสภา" เป็นกลอนที่แต่งขึ้นเพื่อใช้ขับลำนำเพื่อความไพเราะ โดยมีกรับขยับเป็นจังหวะ ที่เรียกกันว่า "ขับเสภา" มีรูปแบบฉันทลักษณ์ทั้งคณะและสัมผัสเหมือนกับกลอนสุภาพ (https://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=15216.msg55729#msg55729) แต่มีข้อแตกต่างบางประการดังนี้คือ ๑) จำนวนคำ - ในวรรคหนึ่งมีได้ตั้งแต่ ๖ ถึง ๙ คำ (ในผังแสดงไว้แบบ ๘ คำ) ขึ้นกับเนื้อความที่ต้องการบรรยายและความเหมาะสมของการเอื้อนเสียงประกอบ ๒) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ) - การส่งสัมผัสของกลอนเสภานั้น เฉพาะระหว่างวรรคหน้ากับวรรคหลัง (วรรคที่ ๑ กับ ๒ / วรรคที่ ๓ กับ ๔) สามารถส่งและรับสัมผัสได้ตั้งแต่คำที่ ๑-๕ ตามความเหมาะสม ให้ผู้ขับเสภาสามารถเอื้อนทอดรับจังหวะได้ ในส่วนอื่นเหมือนกลอนสุภาพ (https://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=15216.msg55729#msg55729)ทั่วไป ๓) การขึ้นต้น เอกลักษณ์ของกลอนเสภาอีกอย่างหนึ่งคือคำขึ้นต้น นอกจากจะขึ้นต้นอย่างกลอนสุภาพ (https://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=15216.msg55729#msg55729)ทั่วไปแล้ว ยามเมื่อขึ้นเนื้อความใหม่หรือตอนใหม่มักนิยมขึ้นต้นวรรคด้วยคำว่า “ครานั้น......” หรือ “จะกล่าวถึง......” หรือ “มาจะกล่าว......” หรือ “ฝ่าย......” และ “ครั้น......” เฉกเดียวกับกลอนสักวา ที่ขึ้นต้นด้วยคำว่า สักวา นั่นเอง 00000000000000000000000000000000000000000 - ตัวอย่างคำประพันธ์ "กลอนเสภา" บางส่วน - - เสภา เรื่องขุนช้างขุนแผน - ๐ ขุนเพชรอินทรากลับมาเรือน เสบียงเรียงเกลื่อนเมียจัดสรร ขุนรามก็กลับมาฉับพลัน บ่าวไพร่ทั้งนั้นก็เรียกมา ผู้คนรายเรียงเสบียงวาง ม้าช้างผูกแหล่งไว้แน่นหนา ครั้นคํ่าลงพลันมิทันช้า ตัวกับภรรยาเข้าเรือนนอน ฯ ๐ ฝ่ายเมียขุนเพชรอินทราฝัน ว่าถูกฟันตัวขาดเป็นสองท่อน ผ่าอกขว้างหัวใจไปดงดอน ตื่นนอนตัวสั่นประหวั่นใจ ปลุกผัวบอกฝันด้วยหวั่นหวาด น้องฝันประหลาดหาเคยไม่ เล่าความแต่ต้นจนปลายไป น้องนี้พรั่นใจอยู่มากมาย ฯ ๐ ครานั้นขุนเพชรอินทรา ได้ฟังเมียว่าก็ใจหาย ครั้นกูจะแก้ว่าฝันร้าย จะทุกข์โศกมากมายวุ่นวายไป จึงเอาความดีมากลบเกลื่อน หลับใหลใจเฟือนหาแน่ไม่ เจ้าอย่าสลดรันทดใจ แล้วชวนเมียนอนไปในราตรี ฯ ๐ ฝ่ายว่าเมียขุนรามอินทรา ฝันว่าฟันหักเป็นสามซี่ ตกใจผวาคว้าสามี พ่อเอ๋ยเมียนี้ช่างฝันร้าย พ่อจะไปทัพจับขุนแผน เมียนี้ทุกข์แทนมิ่งขวัญหาย วิปริตเห็นนิมิตเป็นอันตราย นางฟายน้ำตาเข้าร่ำไร ฯ ๐ ครานั้นขุนรามอินทรา ได้ฟังเมียว่าไม่นิ่งได้ ประคองโฉมโลมเล้าเอาใจ แม่อย่าได้หวาดหวั่นพรั่นวิญญาณ์ ด้วยตัวพี่นี้จะไปเสียไกลห้อง จิตรเจ้าจึงหมองประหวั่นหา ผัวไปก็จะได้ขุนแผนมา ว่าแล้วก็พากันนอนไป ฯ ๐ ครั้นรุ่งสว่างกระจ่างฟ้า ขุนเพชรอินทราไม่ช้าได้ อาบน้ำผลัดผ้าแล้วคลาไคล ได้ดาบคู่มือก็ถือมา เมียยกมือไหว้แลไปดู ไม่เห็นหัวผัวอยู่แต่เพียงบ่า ตกใจวิ่งไปแล้วโศกา พ่อฟังเมียว่าอย่าเพ่อไป เดินมาเมื่อตะกี้ไม่มีหัว ตัวเมียนี้เห็นเป็นข้อใหญ่ สมกับความฝันที่พรั่นใจ เข้ากอดตีนผัวไว้ที่กลางเรือน ฯ ๐ ครานั้นขุนเพชรอินทรา ได้ฟังเมียว่าก็หน้าเฝื่อน วิปริตผิดนักที่ทักเตือน เบือนหน้าดูเมียยิ่งเสียใจ เป็นลางขวางอกตกตะลึง ยืนขึงตัวสั่นอยู่หวั่นไหว ไปทัพหลายครามาแต่ไร ก็มิได้เคยเป็นเหมือนเช่นนี้ อกเอ๋ยไหนเลยจะได้กลับ คงจะยับลงในป่าพนาศรี ครั้นมิไปกลัวภัยพระภูมี ขับเมียจากที่แข็งใจไป ฯ ๐ ฝ่ายว่าขุนรามอินทรา แต่งตัวนุ่งผ้าหาช้าไม่ เอาเครื่องคาดตัวพัวพันไป ฉวยได้ดาบคู่มือก็ถือมา เมียเดินมาตามด้วยความรัก หนักใจแต่ลงจากเคหา บันไดไหวยวบหักสวบมา ห้าขั้นสะบั้นลงจมดิน อัศจรรย์หวั่นไหวข้างในจิตร ครั้งนี้ชีวิตจะสูญสิ้น จะตายจากพรากเจ้าผู้เพื่อนกิน ผินหน้าดูเมียยิ่งเสียใจ พลไพร่หน้าหลังสะพรั่งพร้อม แวดล้อมตามมาหาช้าไม่ พบขุนช้างก็พากันคลาไคล บ่าวไพร่ตามหลังสะพรั่งมา เยียดยัดอัดไปในถนน ผู้คนเอิกเกริกอยู่หนักหนา ถึงวัดจัดกันเป็นโกลา ท่านแม่ทัพสองราก็พร้อมกัน จัดหมวดตรวจถ้วนกระบวนหน้า ดาบปืนยืนร่าเป็นเหล่าหลั่น พลหอกพลง้าวเกาทัณฑ์ ระวังชั้นคอยฤกษ์จะยกทัพ ฯ ๐ ครั้นได้ฤกษ์ดีให้ตีฆ้อง โห่ก้องปืนลั่นสนั่นศัพท์ หอกดาบปลาบแปลบแวบวับ ขี่ขับม้าช้างสล้างมา พระหมื่นศรีขี่ช้างกลางพหล พระหมื่นไวยไล่พลมาข้างหน้า ขุนเพชรขุนรามตามยาตรา ล้วนขี่ช้างงาสัปคับ ขุนช้างขี่ช้างอ้ายกางเถ้า นั่งเจ่ามาในกูบหัวหงุบหงับ ศรพระยาขี่คอขอกระชับ ราทยานั่งขับข้างท้ายมา ผู้คนแลดูเขาหัวเราะ ว่าช้างนั้นล้านเหมาะกันหนักหนา ที่ไม่เห็นก็เรียกกันเพรียกมา ขุนช้างหลบหน้าไม่เยี่ยมแล ข้ามขนอนดอนฟากข้างปากคู ผู้คนมาดูอยู่เซ็งแซ่ ช้างม้าเยียดยัดอัดแอ หมายมุ่งทุ่งแน่เอาตาลาน บ้างก็ชิงปลาแห้งแย่งปลาสด พบอะไรเอาหมดมาทุกบ้าน รีบเร่งรี้พลอลหม่าน เย็นลงมินานถึงสามโก้ หยุดยั้งตั้งหม้อเสร็จสรรพ กินแล้วนอนหลับเช้าตั้งโห่ รีบรัดตัดมาเอาท่าโพธิ์ แฟ้มโพล่หาบคอนย่อนย่อนมา ฯ ............... ฯลฯ ............... ๐ จะกล่าวถึงพระองค์ผู้ทรงฤทธิ ทศทิศฦๅลบพิภพไหว สถิตยังปรางค์มาศปราสาทชัย นางในแวดล้อมอยู่พร้อมเพรียง สำราญราชหฤทัยอยู่ในที่ ดนตรีขับขานประสานเสียง ฉํ่าเฉื่อยเรื่อยร้องซ้องสำเนียง พอยํ่าเที่ยงเสด็จออกนอกห้องทอง สระสรงทรงเครื่องเรืองระยับ จับพระแสงยุรยาตรผาดผ่อง พระสนมเชิญเครื่องมาเนืองนอง ประทับท้องพระโรงรจนา พระสูตรรูดกร่างกระจ่างองค์ พวกขุนนางกราบลงไม่เงยหน้า อันพวกไปทัพที่กลับมา ภาวนาร้อนตัวด้วยกลัวภัย ฯ ๐ ครานั้นพระองค์ผู้ทรงเดช ทอดพระเนตรแลมาหาช้าไม่ เห็นพระหมื่นศรีกับหมื่นไวย ไม่เห็นขุนเพชรและขุนราม ขุนช้างหมอบข้างพระหมื่นศรี พระพันปีจึงดำรัสตรัสถาม ด้วยเรื่องขุนแผนแสนสงคราม ตามไปได้มาฤๅว่าไร ฯ ............... ฯลฯ ............... (ตอนที่ ๒๐ ขุนช้างฟ้องว่าขุนแผนเป็นขบถ) - เสภา เรื่องอาบูหะซัน - ๐ ครานั้นนารีศรีสมร ประสานกรก้มยิ้มอยู่ริมตัก หะซันกริ่มยิ้มลไมปราไสซัก ว่านงลักษณ์เหลืองามนี่นามใด จงเอ่ยออกบอกบ้างอย่าหมางจิตร พี่ได้พิศผิวภักตร์นึกรักใคร่ จะอดสูดูอายพี่ชายไย พอชื่นใจที่ประจักษ์ตระหนักนาม ฯ ๐ นางนึกอายชม้ายชม้อยช้อยเนตร จึงแจ้งเหตุเขินปนระคนขาม ว่าหม่อมฉันชั้นนี้ไม่ดีงาม เปนทราม ๆ สาวใช้ชื่อไข่มุก เปนข้าบาทบงกชบทเรศ พึ่งพระเดชเช้าเย็นพอเปนศุข ภูวไนยใช้อยู่เช่นยุนุก ไม่อาจอุกเอื้อมประเมินให้เกินภักตร์ ฯ ๐ หะซันชมสมงามนามเจ้า ไฉนเฝ้าออมอดถ่อมยศศักดิ์ จะแกล้งกลั่นสรรทรงเช่นนงลักษณ์ ทั่วทั้งจักรวาฬไม่พานทรง ผู้ขนานนามเจ้าเยาวลักษณ์ ควรเปนศักดิ์อภิชาติราชหงษ์ คือเชื้อปราชญ์ปรีชาปัญญายง จึ่งขนานนามอนงค์เสนาะนาม ว่าพลางทางกล่าววาที แก้วพี่อย่าสเทินเขินขาม รินองุ่นให้พี่บ้างเถิดนางงาม ได้มีความมิตใจเปนไมตรี จงชื่นช่วยถ้วยถือในมือน้อง จะดื่มคล่องคอหอยอร่อยพี่ แล้วเชิญน้องลององุ่นที่ฉุนดี พอเปนที่เบิกบานสำราญใจ ฯ ............... ฯลฯ ............... (เสภาอาบูหะซัน ตอนที่ ๓ : ขุนวิสูตรเสนี จาง) บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล - Black Sword - (หมู มยุรธุชบูรพา) • กลับสู่หน้า สารบัญ กลอน คลิก (https://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=15216.msg55729#msg55729) • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14135.msg51426#msg51426) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14132.msg51411#msg51411) • กระโดดสู่ห้องเรียน ฉันท์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14138.msg51433#msg51433) • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14615.msg53012#msg53012) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6688.msg22950#msg22950) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6689.msg22951#msg22951) • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7715.msg27482#msg27482) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) |