|
หัวข้อ: - รุจิราฉันท์ ๑๓ - เริ่มหัวข้อโดย: Black Sword ที่ 21, มิถุนายน, 2565, 10:33:54 PM (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/Em.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1726) - รุจิราฉันท์ ๑๓ - รุจิราฉันท์ ๑๓ (รุ-จิ-รา-ฉัน) เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า ประกอบด้วยช่วงหยุดบทอันรุ่งเรืองเป็นอันดี ๑.) รูปแบบของรุจิราฉันท์ ๑๓ หนึ่งบท จะมี ๒ บาท แต่ละบาทแบ่งเป็น ๒ วรรค วรรคหน้ามี ๙ พยางค์ วรรคหลังมี ๔ พยางค์ (รวมเป็น ๑๓ พยางค์ในหนึ่งบาท) ๒.) ลักษณะบังคับ ครุ –ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ) ครุ-ลหุ แต่ละบาทจะมีลักษณะเหมือนกันทุกบาท คือ ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ครุ .............. ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ โดยแต่ละบาทจะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น ๔-๕ .......... ๔ เหมือนกันทุกบาท ๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ) - สัมผัสภายในบท - คำสุดท้ายของวรรคแรก เชื่อมสัมผัสไปยังคำที่ ๒ ของวรรคที่ ๒ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓ - สัมผัสระหว่างบท - หากแต่งมากกว่า ๑ บท คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๒ ของบทต่อไป - ตัวอย่างคำประพันธ์ - - รุจิราฉันท์ ๑๓ - ๐ ผิเสพสมา /คมะชนะพาล จะพลาญประโยชน์ ลุโทมนัส /อคุณะโทษ และทุกข์ทวี ๐ สุธีรชนบ่มิจะแนะนำ ณ กรรมมิดี มิให้ประพฤติกมละปรี- ดิกอบกุกรรม ๐ ผิเสพสมาคมะนระเลว ก็เลวประจำ เพราะเหตุเขาแหละจะแนะนำ ประพฤติมิดี ๐ ฉะนั้นแหละควรภชะนระอุต- มะสุทธศรี วิศิษฐคุณะดนุบ่มี จะทัดจะเทียม ............. ฯลฯ ............. (ธรรมานุสสรณ์ : อุบลวรรณ) - รุจิราฉันท์ ๑๓ - (ต้นแบบ ซึ่งแปลงจากคัมภีร์วุตโตทัย โดยกรมพระปรมานุชิตชิโนรส) ๐ อนึ่งสะธรรมะกถิตเหตุ ณ เทศนา วิภัชะโทษคุณะก็วิฐา รบาปและบุญ ๐ ประพฤติกลกุศลอเนก ดิเรกะคุณ สุกรรมะบถทศอนุกุล ณ ไตรทวาร ๐ อนี้และธรรมสมจริยา คุณาธิการ หิตานุกิจสุจริตะสาร อุฬาระผล ๐ อนึ่งกระทำนุเคราะหประยูร สกูลสกนธ์ สพันธุพงษ์คณะนรชน สกานุโคตร ๐ ผิว์ทุกขไภยพิกลวินัศ วิบัติโทษ ประหารประหัดอดุรมโนช และสู่และหา ๐ ก็ควรก็คงหฤทยมุ่ง ผดุงผดา หิรัญญะพัตรอุทกอนา ก็ปันก็ปูน ๐ ยถาพลานุกูลประโยชน์ บโหดบสูญ กรุญญะกิจสกลประยูร สกุลวงษ์ ๐ อนึ่งและเว้นวิวิธวชา นิราประสงค์ อเนกะบาปบ่กระมลจง จะเจตนา ๐ ประพฤติบุญนิรภัยะโทษ ประโมทศุขา ก็ล้วนประเสรอฐพิสุธมหา คุณูประการ ๐ วิจิตรฉันท์วระรุจิรา กถาวิฐาร พิเศษะอรรถวจะพิศดาร วิธีถกล ๐ ประกาศกระวีวรวุฒิญาณ วิจารณ์นิพนธ์ ลบองฉบับบุรพะยุบล ปรัมปรา ๚ะ ๛ (ฉันทศาสตร์ : กรมพระปรมานุชิตชิโนรส (จารึกวัดพระเชตุพนฯ)) (จารึกไว้อยู่ทิศตะวันตก ณ เสาพระระเบียงพระอุโบสถชั้นใน ต้นที่ ๑๐ นับจากพระวิหารพระนาคปรก - พระวิหารพระป่าเลไลย์) บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล - Black Sword - (หมู มยุรธุชบูรพา) • กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14138.msg51433#msg51433) • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14615.msg53012#msg53012) • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14135.msg51426#msg51426) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=14132.msg51411#msg51411) • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6689.msg22951#msg22951) • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=6688.msg22950#msg22950) • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก (http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=7715.msg27482#msg27482) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/i/AJ.png) (http://www.homelittlegirl.com/uppic/index.php?mod=show&id=1468) |