(ต่อหน้า ๒/๘) ประมวลธรรม : ๖๑. จูฬเวทัลลสูตร

    ๑๗.มรรคอัฏฐะเป็นธรรมตั้ง....................ลุภว"สังขต์ธรรม"ปรุงพาน
ไม่เป็น"อสังข์ธรรม"กราน...........................เจาะอนะ"ปัจจยา"ปรุงแต่ง

    ๑๘. แจงพุทธ์องค์จัดชี้...........................มรรคผอง ณ ขันธ์สาม
ศีล,สมาธิ์,ปัญญ์ฯครอง...............................ต่างแล้
"วจี,ทำชอบ,ชีพ"ตรอง................................สีลกลุ่ม พฤติวจี
ประพฤติกาย,ใจแท้...................................จุ่งพร้อมดีงาม

    ๑๙."วายา,สตีสัมมาฯ".............................และปะสมาธิจัดลงตาม
ในกลุ่มสมาธิ์ขันธ์ผลาม..............................ลุฐิติปราศกิเลสเร็วหนา

    ๒๐.สัมมาทิฏฐ์ฯเพ่งช้อย.........................สัมมา-สังกัปป์
"เห็น,คิดชอบ"สองหนา...............................เลิศค้ำ
ทรงรวมจัดคงมา........................................ณ กลุ่ม ปัญญาขันธ์
นำสู่ญาณสูงล้ำ.........................................วิมุติพ้นสังสาร

    ๒๑.ใดเป็นสมาธิ์ตอบว่า..........................หทยะหนาอะรมณ์"หนึ่ง"พาน
ภาพใดสมาธิ์สืบขาน..................................ก็สติปัฏฐ์ฯนะอำนวยเอย

    ๒๒.เปรยธรรมใดช่วยแท้........................สมาธิ์ไว
"สัมมัปปทาน"ไข........................................เร่งย้ำ
เพียรละบาปรานไกล..................................กรรมชั่ว มิทำ
เพียรก่อกรรมดีซ้ำ.....................................เพิ่มขึ้นอีกหนา

    ๒๓.การเสพสมาธิ์ทำเพลิน......................ภวเจริญซิมากขึ้นนา
เสพเกิดสิจิตเดียวพา..................................เจาะอกุศล,กุศลได้ฉาน

    ๒๔.สังขารปรุงแต่งแท้............................เท่าใด มีสาม
กายก่อลมหายใจ.......................................ออกเข้า
วาจามั่นพูดไว............................................วิตก วิจาร
จิตมุ่งปรุงเกิดเร้า.......................................ระลึกรู้เวทนา

    ๒๕."สัญญานิโรธฯ"ใดเอย......................ภณะเฉลยวะสงฆ์นิ่งพา
ไม่คิดจะต้องเข้าหนา.................................ก็ภวฝึกจะนำเข้าแฉ

    ๒๖.แลสงฆ์ครามุ่งเข้า............................สัญญาฯ ธรรมดับ
วจี,พูดดับแรกพา.......................................ก่อนแท้
กายปรุงแต่งตามมา...................................จึงดับ
และ"จิตต์สังขาร"แล้..................................ดับพร้อมหลังนา

    ๒๗.การออกผละ"สัญญาเวฯ"..................ก็มิตริเตร่จะออกเลยพา
ด้วยออกสิพลันเลยหนา..............................ก็ภวธรรมซิบ่มนำเผย

    ๒๘.สงฆ์เอยครันออกลี้............................สัญญาฯ
แรกจิตปรุงเกิดมา.......................................ก่อนพร้อม
ตามกายแต่งปรุงพา....................................ตามเกิด
วจีพูดหลังสุดด้อม......................................กลับฟื้นสภาพเดิม

    ๒๙.สงฆ์ออกผละ"สัญญาฯ"ชัด................จะปะทะ"ผัสสะ"สามอย่างเติม
"ไร้ภาพ"เจาะ"สุญญ์ตา"เจิม........................."นิรสถานและที่ตั้ง"แฉ

    ๓๐.แลสงฆ์พึงออกแล้..............................สัญญา- เวทยิตะ
จิตมุ่งตรงสงบนา.........................................วิเวกน้อม
จิตโอนสู่สงัดหนา........................................ถึงวิเวก
ใจผ่องใสประณีตพร้อม...............................ระดับพ้นโลกหนา

    ๓๑.ด้วยเวทนาแบ่งสาม............................"ลุสุขะ"ลามซิ"กาย,ใจ"นา
กาย,ใจระทมทุกข์กล้า................................."มิสุขะหรือ,มิทุกข์,กลาง"เฉย

    ๓๒.เปรยเวทนาสุขรู้.................................เหตุใด
เป็นสุขเพราะคงไว.......................................อยู่ยั้ง
เกิดทุกข์ท่วมไฉน".......................................เพราะสุข แปรไป
สภาพสุขมิยงตั้ง..........................................เที่ยงไร้ปรวนแปร

ประมวลธรรม : ๖๑. จูฬเวทัลลสูตร (ว่าด้วยการสนทนาธรรมที่ทำให้เกิดปัญญา สูตรเล็ก)

พิบูลรัชนีฉันท์ ๑๔/โคลงสี่สุภาพ

    ๑.กราบพุทธโคดมครัน..........................พระอรหันต์พระสัมพุทธ์เจ้า
ผู้ตรัสรู้เองเพรา.........................................อริยสัจลิดับทุกข์ผลาญ

    ๒.เป็นอาจารย์เทศน์ชี้.............................เมตตา
ทรงสั่งสอนเราหนา.....................................แจ่มรู้
ชนหลายทราบธรรมพา...............................ตามแน่ว
จึงล่วงอรหันต์จู้..........................................สุดสิ้น"เกิด"หนา

    ๓.คราหนึ่งพระพุทธ์เจ้ายั้ง.......................ลุศยะยัง"กลันทกฯ"นา
มีภิกษุณี"ธัมม์นาฯ".....................................และคณะสงฆ์เกาะตามพุทธ์องค์

    ๔.วิสาขะตรงมุ่งพร้อง.............................ธัมม์นาฯ สอบถาม
ธรรมที่พุทธ์องค์ครา...................................กล่าวไว้
"สักกายะ"ความหนา...................................หมายว่า อะไร
คำตอบ"อุปาฯ"ไซร้.....................................ยึดชี้เบญจขันธ์

    ๕.ห้าอย่าง"อุปาทาน"เหตุ........................อภินิเวสก็ยึดถือมั่น
"รูป,เวทนา,สัญญ์ฯ"ครัน..............................และภว"สังขะ,วิญญาณ"ไข

    ๖."สักสมุทัยฯ"แน่แท้..............................ก็คือ ตัณหา
ความอยากกามสามถือ..............................เปี่ยมท้น
"กามคุณ"ยิ่งมากลือ...................................หวังมุ่ง "ภพ"นา
"วิภพ"มิมีดั้น..............................................เพ่งสิ้นภพเผย

    ๗."สักกายนิโรธ"คือดับ...........................มุสละลับซิ"ตัณหา"เอย
ตัดทิ้งละกำหนัดเสย..................................ริผละ"วิราคะ"ไม่ติดผาย

    ๘."สักกายนิโรธ"แล้................................คือทาง ดับทุกข์
มรรคแปดคลายทุกข์ถาง...........................หมดแผ้ว
"สัมมาทิฏฐิ"วาง........................................."สังกัปปะ"
"วาจาชอบ,กระทำ"แกล้ว............................"ชีพช้อย",เพียร..ไข

    ๙.ที่ตั้ง"อุปาทานขันธ์"............................ปะดุจะดั้น"อุปาทาน"ไหม
ไม่เป็นสิอันเดียวไซร้..................................ตะก็จะต่างซิเล็กน้อยหนา

    ๑๐.คราอุปาขันธ์ฯซึ่งกว้าง......................เหนือเผย อุปาทาน
อุปาฯสี่ธรรมยึดเอย....................................แน่นแฟ้น
กิเลส,โลภ,ทิฏฐิเกย....................................ในกลุ่ม สังขารขันธ์
ครันแต่สังขารฯแจ้น...................................หนึ่งแล้อุปาขันธ์ฯ

    ๑๑."สักทิฏฐิฯ"ยึดมั่นตน..........................เพราะภวผลอะไรบ่างครัน
ผู้พลาดสดับธรรมสรร.................................มินิรพานอรีย์สงฆ์สอน

    ๑๒.มิจรพบคลาดแคล้ว...........................บุรุษเลอ คุณธรรม
จึงพลาดคำแนะเออ.....................................ไม่รู้
ยึดขันธ์อ้ตตาเผลอ.....................................คิดว่า เป็นตน
คิดร่างกายตนจู้..........................................เด่นแท้ของตน

    ๑๓."สักทิฏฐิฯ"ไม่มีคลี่..............................ประลุวิธีซิอย่างไรยล
คือผู้สดับธรรมท้น.......................................อริยะสงฆ์แนะสั่งสอนหนา

    ๑๔.คราพบบุรุษล้ำ...................................พฤติธรรม มุเรียน
มิคิดเบญจขันธ์หนำ.....................................เร่งห้า
มิเป็นอัตตานำ.............................................ยึดว่า ของตน
คิดถูกสักทิฏฐ์ฯล้า.......................................ไม่พร้อมเกิดเผย

    ๑๕.ทางดับลิทุกข์ตรงนัก..........................อริยะมรรคซิแปดถูกเอย
"สัมทิฏฐิฯเห็นชอบ"เชย................................มนุตริ"สัมมะสังกัปป์ฯ"หนา

    ๑๖."สัมมาวาฯ"กล่าวพร้อง........................."กัมมันฯ ทำชอบ"
"อาชีวะฯชีพ"ครัน.........................................ถูกแล้ว
"วายามะฯเพียร"พลัน...................................."สติตรึก ระลึกชอบ"
"สมาธิ์มั่นชอบ"จิตแผ้ว..................................มรรคนี้กิเลสผลาญ

 

ธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม โดย คนเรียนไพร

ก่อนฟ้าใหม่

     ใกล้ถึงวัน ปีใหม่ ใจเปี่ยมสุข
ความบันเทิง แสนสนุก สุดหรรษา
ตลอดศก หลายเหตุการณ์ เคยผ่านมา
บ้างสุขสม อุรา บ้างทุกข์ครอง
     ต้องสูญเสีย บุคคล เป็นที่รัก
ราชภักดิ์ พระพันปี จิตเศร้าหมอง
พระมารดา แผ่นดินธรรม แผ่นดินทอง
ไม่เป็นสอง รองใคร ในโลกา
     ปฐพี สั่นไหว ทั่วธานี
ร้าวฤดี ก่อร่าง สร้างปัญหา
อุทกภัย แดนใต้ ตรมน้ำตา
หลายพารา ขื่นขม ตรมชีวัน
     แนวปะทะ ชายแดน สุดแสนเศร้า
ใจปวดร้าว สงคราม ทรามมหันต์
อาชญากรรม สื่อสังคม สร้างจาบัลย์
แสนโศกศัลย์ เพราะมี อัปรีย์ชน
     กาลศกใหม่ ใกล้เข้ามา ในครานี้
ขอสิ่งดี บรรเจิด ให้เกิดผล
ทั่วทิศา สุขศรี มีมงคล
ทุกผู้คน พารา ทั้งธานี
     ให้ทหาร ผู้กล้า ปราศจากภัย
รักษาไทย ให้เห็น เป็นเกียรติศรี
กำลังใจ มอบไว้ เพื่อปฐพี
แผ่นดินนี้ ไม่ยอมให้ ใครรุกราน

คนเรียนไพร
๒๘ ธันวาคม ๒๕๖๘