(ต่อหน้า ๖/๑๕) ๙.วิภังค์ : อายตนวิภังค์

    ๑๑๕.มีสิบสิอายาตนะคัด...................เป็นเนวะทัสส์ฯเหตุนิระมา
ต้องมาประหารล่าภิทะหนา....................ด้วยมรรคซิโสดาฯและเจาะบน

    ๑๑๖.อายตนะสอง......มีแจงสามปอง......กิเลสละด้น
"ทัสส์ปหาตัพฯ".....ดับกิเลสพ้น....โสดามรรคดล....มรรคเบื้องล่างพา

    ๑๑๗.เป็น"ภาวนาป์หา"ลิกิเลส.............ด้วยมรรควิเศษพหิหนา
มรรคบน"สกาทาฯกะอนาฯ"....................มรรคที่ซิสูงสุด"อรหัตต์ฯ"

    ๑๑๘.เป็น"เนวปหาฯ".......เหตุภาวนา......ยังไม่ละชัด
ขาดปัญญาอยู่....ไม่รู้พิศจัด.....ไร้สามารถคัด....ดับกิเลสปลง

    ๑๑๙.ธรรมนี้สิอายาตนะสิบ................ไร้เหตุลุลิบเกิด,มรส่ง
ไร้เหตุลุนิพพานวจะบ่ง..........................."เนวาจยาคาฯ"นิรผล

    ๑๒๐.อายตนะสอง......แจกสามแบบตรอง......เกิด,ตาย,นิพฯดล
"อาจายคาฯ"....เหตุมา"เกิด"วน....ธรรมเหตุ"ตาย"ยล....อุบัติยืนกราน

    ๑๒๑.ธรรมก่อสิ"อาปาจยะคาฯ"...........เหตุธรรมลุกล้ายิ่งนิรวาณ
"เนวาจยาคาฯ"อนขาน............................นิพพานและเกิด,ตายจะมิมี

    ๑๒๒.อายตนะสิบ......เป็น"เนวเสฯ"พริบ......สองสภาพทวี
"เสกขะ"ผู้ยัง....ตั้งใจเรียนรี่....เจริญธรรมคลี่....หมายอรหัตต์ฯครัน

    ๑๒๓.ตรงข้าม"อเสขาฯ"นิรเรียน...........สำเร็จลุเชียรแล้วอรหันต์
หลุดพ้นสิทุกข์,วัฏฏะผละพลัน.................ศึกษามิต้องทำวตะเผย

    ๑๒๔.ผู้ที่มิใช่......"อเสขะ"ไซร้......ไป่"เสกขะ"เอ่ย
เรียก"เนวเสขาฯ"....ว่าเสกขะเอย....หรือ"อเสขะ"เชย....ก็มิใช่แล

    ๑๒๕.บ่อเกิดสิอายาตนะสอง................มีสามอเสฯครองประลุแล้
สอง,เสกขะยังเรียนพิรแท้........................สาม"เนวเสขาฯ"มิเจาะไหน

    ๑๒๖.อายตนะสิบ......เป็น"ปริตตะ"ขลิบ......ธรรมที่ด้อยไกล
เช่นธรรมระดับ.....นับกามาฯไข....ท่องกามคุณไว.....รูป,เสียง,กลิ่น..นำ

    ๑๒๗.ที่ต่อสิอายาตนะสอง...................สามแบบเจาะท่องทำธุระหนำ
ธรรมด้อย"ปริตตา"อนล้ำ.........................ไม่มีเจริญธรรมซิเฉลย

    ๑๒๘.ธรรมใหญ่มหัคค์ตะ.......บางกิเลสละ......ระดับฌานเอย
ธรรม"อัปปมาฯ"....มากหนาสุดเอ่ย....ไร้ขอบเขตเกย....โลกุตตระไว

    ๑๒๙.สิบอย่างสิอายาตนะด่ำ................ไม่ยึด"อนารัมม์ณะ"อะไร
ไร้สิ่งหทัยเกี่ยวเกาะเจาะไซร้....................อารมณ์ซิไร้,จิตนิรมล

    ๑๓๐.อายตนะสอง......อารมณ์สี่จอง......มากน้อยต่างยล
"ปริตตารัมม์ณะ"....ปะเกิดน้อยผล....ตัดสินไม่จน....ดีหรือชั่วนา

    ๑๓๑.อารมณ์"มหัคค์ตา"ตบะชาญ..........บำเพ็ญซิฌานพหุหนา
จิตมีพลังยิ่งนฤกล้า...................................ปราณีตสิกว่าปรกติเอย

    ๑๓๒."อัปป์มารัมม์ณะ"......อารมณ์ล้นปะ......ไร้ขอบเขตเอ่ย
อารมณ์กรรมฐาน....พานส่งเสริมเกย....พรหมวิหารเชย....เมตตา,กรุณา

    ๑๓๓.สุดท้ายสิอายาตนะสอง.................ไม่เป็นสิครองเลยตติมา
อัปป์มาฯ,ปริตตตาฯและเจาะหนา................อารมณ์มหัคค์ตานิรมี

    ๑๓๔.อายตนะสิบ......"มัชฌิมะ"กริบ......ธรรมเป็นกลางปรี่
หว่าง"ลามก"นับ....กับ"ประณีต"ดี....ธรรมที่เกิดรี่....ในภูมิสามดล

    ๑๓๕.ที่ต่อสิอายาตนะสอง......................แจงสามซิคล่องเป็นชะเนาะยล
ทั้ง"หีนะ"ธรรมเลวอกุศล.............................ธรรมดี"ปณีตฯ,มัชฌิมะ"กลาง

    ๑๓๖. อายตนะสิบ.......เป็น"อนิยตะ"ขลิบ......ผลไม่แน่พลาง
อายตนะสอง....ครองสามแบบวาง....ความคิดผิดกร่าง....ความเห็นถูกเอย

    ๑๓๗.คิดผิดสิ"มิจฉัตต์นิยะฯ"ชิด..............ยึดมั่นซิผิดธุวะเอ่ย
ไม่แปรริเปลี่ยนได้ทุขะเกย.........................ไม่พ้นมิเปิดทางนิรวาณ

(ต่อหน้า ๕/๑๕) ๙.วิภังค์ : อายตนวิภังค์

    ๙๒.อายตนะสิบ......มิกล่าวได้กริบ......เป็นสุขเวทน์พลาง
เป็นทุกข์เวทน์เด่น....ไม่เป็นทั้งวาง....สุขเวทนาบ้าง....หรือทุกข์เวทนา

    ๙๓.ธัมมาฯ,มนาฯนั้นภวเตร่.................สุข,ทุกขะเวท์นาฯพละกล้า
หรือเป็นมิสุข,ทุกข์นิรมา.........................หากล่าวมิได้มีตติสาม

    ๙๔.อายตนะสิบ......"เนววิบากฯ"ลิบ.....ไร้เหตุเกิดตาม
วิบากไม่เป็น....เร้น"วิปาฯ"ผลาม....เหตุให้เกิดลาม....วิบากกรรมพา

    ๙๕.ยังมีสิ"อายาตนะ"สอง....................ธัมมาฯมนาฯครองภวกล้า
ที่เป็น"วิบาก,เนววิปาฯ..............................ไม่เป็น"วิปาฯ"เหตุปะทุก่อ

    ๙๖.อายตนะห้า......อุปาทินฯนา......ยึด,ตัณหารอ
มีทิฏฐิถือ.....ครือ"อนุปาฯ"พอ....ไม่ยึดถือจ่อ.....อารมณ์มีนา

    ๙๗.ยังมีสิอายาตนะสี่............................มียึดและชี้ชัดลุอุปาฯ
มีทินนุปาฯไม่ซิเกาะหนา..........................."ทินนานุฯ"ไม่ต้องจะผละหนี

    ๙๘.อายตนะสอง.......อุปาฯยึดครอง......อนุปาฯมี
ยึดมีอารมณ์....ยังจมอยู่ปรี่...."ทินนานุฯ"ชี้....ไร้อารมณ์เอย

    ๙๙.บ่อเกิดสิอายาตนะสิบ.....................ไร้เศร้าเจาะยิบไซร้รติเผย
ที่ตั้งเพาะเศร้าหมองทุขะเอ่ย.....................เรียกว่า"อสังกีฐะแถลง

    ๑๐๐.อายตนะสอง......มีสามแบบตรอง......"สังกิเลฯ"แจง
ธรรมที่เศร้าชี้....เป็นที่ตั้งแกร่ง....แห่งความโศกแรง....ยากจะถอนแล

    ๑๐๑.ไร้เศร้า"อสังลิฏฐะฯ"อุบัติ...............ที่ตั้งเจาะชัดเศร้าพหุแน่
เยี่ยมสามอสังฐาฯทวิแฉ.............................ไม่เป็นสกลแล้นิรหมอง

    ๑๐๒.อายตนะสิบ......"อวิตักกาฯ"ลิบ.....ว่างจากเกิดตรอง
สงบสบาย....ใจกายสภาพผ่อง....ชีวิตเรียบครอง....ไร้เรื่องทุกข์ใจ

    ๑๐๓.ใจมีมนายาตนะชี้...........................สามแบบ"สวีตัก"หฤทัย
มีทั้งวิตก,ตรึกและตริไซร้............................ไตร่ตรองวิจารแน่วมหึมา

    ๑๐๔.วิตก,วิจาร......ในปฐมฌาน......มีพบได้นา
"อวิมัตตะฯ"พาน....วิจารเดี่ยวหนา....ไร้วิตกล้า....ทุติยฌานเอย

    ๑๐๕."ตักกาวิจาฯ"ธรรมะปลาต.................ตรึก,ตรองมิยาตรเจออนเผย
ปราศคิดและปรุงแต่งธุระเลย.......................ไม่มีพะวงแล้กิจะใด

    ๑๐๖. ธัมมายตนะ.......มีสี่แบบปะ......"สวิตักกะฯ"ไกล
จิตมีวิตก....ปรกวิจารไว...."อวิมัตตะฯ"ไซร้....แค่"คิด,วิจาร

    ๑๐๗.ธัมมาสิยังจ่อ"อวิตักฯ".....................ไม่มีประจักษ์ทั้งทวิพาน
ตรึกตรองมิคิดปรุงกิจะขาน.........................ท้ายสุดมิเป็นเลยตติสาม

    ๑๐๘.อายตนะสิบ.......ไม่ได้เป็นพริบ......ทั้งกิจสามตาม
ปีติใจร่วม....สุขรวมมิผลาม....อุเบกขาลาม....กล่าวได้ไม่เป็น

    ๑๐๙.ที่ต่อสิอายาตนะสอง.......................สี่แบบเจาะปองปีติเหมาะเด่น"
จิตจ่อเจาะร่วมสุขะเน้น................................ใจวางอุเบกขาธุวะหนา

    ๑๑๐.ท้ายสุดมิอาจ......กล่าวได้เลยยาตร......มิเป็นได้ครา
ปีติจิตไร้....ไม่ร่วมสุขมา....ไป่อุเบกขา....มิเป็นสิ้นกราน

    ๑๑๑.มีสิบสิอายาตนะชัด..........................เป็น"เนวทัสส์ฯ"ธรรมภวพาน
มีภาวะไร้เหตุจะประหาร...............................ด้วยมรรคซิโสดาฯนภเหนือ

    ๑๑๒.อายตนะสอง......มีแจงสามตรอง......เป็น"ทัสส์นะฯ"เอื้อ
ละกิเลสตัด....ชัดสักกายฯเกื้อ....ความสงสัยเครือ....ด้วยมรรคโสดาฯ

    ๑๑๓.เป็น"ภาวนาฯ"แล้ลิกิเลส...................ด้วยมรรคพิเศษอุปริพา
คือมรรค"สกาทาฯกะอนาฯ"..........................มรรคสูงซิเลิศล้ำอรหัตต์
 
   ๑๑๔.เป็น"เนวทัสส์ฯ"แล......คือสภาพธรรมแน่......ไร้ประหารชัด
ด้วยมรรคโสดาฯ....มรรคหนาบนจัด....อีกสามมรรควัตร....สูงกว่าเลยนา

(ต่อหน้า ๔/๑๕) ๙.วิภังค์ : อายตนวิภังค์

    ๖๙.สัญญาฯละแปด,เก้าดุจะโข............ต่างเพิ่ม"มโนวิญญ์ฯ"มนล้น
มีจิตกระทบฝ่ายอกุศล............................อัพยาฯ,กุศลจำจิระพาน

    ๗๐.สัญญาขันธ์สิบ......สิ่งกระทบลิบ......"จำ"เหมือนเก้าขาน
มีต่างเพิ่มเป็น....เน้น"สุขกาย"กราน...."ทุกข์กายสัมฯ"ซาน....กระทบกาย,จำ

    ๗๑.ฝ่ายดี"มโนวิญญ์ฯ"ริถวิล..............."จำ"เกิดซิชินใจลุแตะหนำ
ฝ่ายชั่ว"มโนธาตุฯ"ตริและจำ...................มีอัพยากฤตซิเลาะกลาง

    ๗๒.สังขารขันธ์แจง......หมวดหนึ่ง-สิบแบ่ง.....จิตปรุงแต่งวาง
หมวดละหนึ่งอวย....กอปรด้วยจิตพลาง....สองมีเหตุพร่าง....และไร้เหตุเอย

    ๗๓.สังขารระสามปรุง"อกุศล"..............."ฝ่ายดี"เจาะดลตติเอ่ย
"กลาง,อัพยากฤต",มิเจาะเผย...................ดีชั่ว,มิใช่เลยนิรนา

    ๗๔.สังขารขันธ์สี่......เป็น"กามาฯ"ชี้......ท่องกามภพครา
ใน"รูปาฯ"รี่....พรหมมีรูปหนา....ชินปรุงแต่งมา....ในรูปภพแล

    ๗๕.พรหมอยู่"อรูปาวจะฯ"เป็น...............ไร้รูปมิเห็นเหมาะเจาะแน่
พวกลี้สิวัฏฏ์ทุกข์มิเลาะแฉ........................เวียนวนกะตาย,เกิดจิระกาล

    ๗๖.สังขารขันธ์หมวด......ละห้าแจงรวด........ปรุง"สุขกาย"พาน
"กอปรทุกข์กาย"รุก...."กอปรสุขใจ"ชาญ...."กอปรทุกข์ใจ"กราน...."อุเปกฯ"อยู่กลาง

    ๗๗.สังขารฯสิหมวดหกตริตระการ..........มั่นผ่านทวารหกเจาะกระจ่าง
"ตา,จักขุสัมผัสส์ฯ"ปะทะกว้าง...................."หู,โสตสัมผัสฯ"ประลุหวัง

    ๗๘."ฆานสัมผัสส์ฯ"แล.......เจต์นาเกิดแต่......จมูกกระทบจัง
"ชิวหาสัมผัสส์ฯ"หนา....เจต์นาเกิดหยั่ง....ถูกต้องลิ้นทั้ง....ปรุงแต่งรู้ไว

    ๗๙.เจต์นาเจาะ"กายสัมฯ"ลุประทบ.........ปรุงแต่งปะกบกายพหุไกล
ตั้งใจ"มโนสัมฯ"หฤทัย...............................ใจถูกกระทบริเสาะปรุง

    ๘๐.สังขารขันธ์เจ็ด......เหมือนหมวดหกเด็ด......แค่ทวารห้าจรุง
"ตา,หู,จมูก"พราย...."ลิ้น,กาย"บำรุง....เหลือนอกนั้นผลุง....ไม่ได้เหมือนเลย

    ๘๑.เจต์นา"มโนธาตุฯ"ปะทะเกิด..............ปรุงแต่งเตลิดมนเอ่ย
เจต์นา"มโนวิญญ์ฯ"ปะทุเผย.......................สัมผัสเจาะวิญญาณริเฉลียว

    ๘๒.สังขารขันธ์หมวด......ละแปดมียวด......เหมือนหมวดเจ็ดเพรียว
เว้น"กายสัมผัสส์ฯ....ชัดเจต์นาเจียว....มีสองร่วมเกี่ยว....ข้อง"สุข,ทุกข์"นา

    ๘๓.สังขารสิหมวดเก้าก็คะคล้าย..............หมวดเจ็ดขยายเพิ่มมนกล้า
สัมผัส"มโนธาตุฯ"หทยา..............................เจต์นากุศลแลอกุศล
 
   ๘๔.และ"มโนวิญญ์ธาตุฯ"......ที่สัมผัสยาตร......เจตนาสกล
"อัพยากฤต"นี้....ชี้เป็นกลางยล....ไม่เอนเอียงด้น....ดีหรือชั่วแล

    ๘๕.สังขารสิหมวดสิบดุจะเหมือน..............หมวดแปดตะเยือนเพิ่มมนแน่
เจต์นามโนวิญญ์ธาตุฯปะทะแฉ....................."ดี,ชั่วและอัพ์ยาฯ "เลาะเกาะกลาง

    ๘๖. ธาตุที่ปัจจัย.......ไม่ปรุงแต่งไซร้......เป็นอย่างไรพลาง
สภาพธรรมที่....ชี้"ราคะ"บาง....สิ้น"โกรธ,หลง"จาง....ไม่เกิดอารมณ์

    ๘๗.ปัญหาแจรง"ปุจฉกะ"จัด.....................ตอบธรรมวิสัช์นาเจาะระดม
ที่ต่อก็อายาตนะคม......................................สิบสองซิในกาย,พหิกาย

    ๘๘.อายตนะจอง.......ต่อท้ายสิบสอง......จดจำง่ายดาย
"จักขาฯ,รูปาฯ....โสตาฯ,เสียง"กราย...."ฆานา,กลิ่น"มาย...."ชิวหา,รส"เอย

    ๘๙."กายาฯกะโผฏฐัพพ์ฯ"ปะทะหนา..........สัมผัสเจาะอ้าริเฉลย
"ธัมมาฯ,มนาฯใจ"ริตริเคย.............................อารมณ์ซิรู้ชัดมนแฉ

    ๙๐.อายตนะสิบ......คือ"โอฬาฯ"ลิบ......อินทรีย์สิบแล
"ตา,หู,จมูก,ลิ้น....กายชินรูป"แล้...."เสียง,กลิ่น,รส"แน่....และสัมผัสตาม

    ๙๑.ที่ต่อสิอายาตนะสอง..........................."ธัมมาฯมนาฯ"ครองเจาะริสาม
ที่เป็น"กุศล"แลรุจิลาม.................................."ชั่ว,อัพยากฤต"ภวกลาง