- จิต วิญาณ มโน คือใจ -
“ใจ”มาจาก “มโน,วิญญาณ,จิต”
“รู้นึกคิดสั่งสมอารมณ์”ผอง
เป็น“นามธรรม”ที่ไม่มีใครครอง
เที่ยวลอยล่องไปมาตามอารมณ์
จัดเป็นดวงนับหยิบ“แปดสิบเก้า”
แยกหมู่เหล่าไปตามความเหมาะสม
เป็นกุศลอกุศลปนเงื่อนปม
จิตนิยมลอยล่องท่องเที่ยวไป
ในกามภูมิชุ่มโชกรักโศกสนุก
สลับทุกข์ชังรักสุขขวักไขว่
มนุษย์เทพเสพกามกันตามใจ
ด้วยหลงใหลในมนตร์เล่ห์กลมาร
ในรูปภูมิกลุ่มใจไกลกามเสพ
ด้วยเป็นเทพทิพย์สยมพรหมสถาน
ทุกองค์เนาในกูบรูปฌาน
ไม่ต้องการกลิ่นเสียงรสนานา
อรูปภูมิกลุ่มพรหมในภพจิต
เนาสนิทในฌานเป็นนาถา
อีกกลุ่มจิตหลุดพันโลกมนตรา
อวิชชาหายลับดับสิ้นเชิง... |
จิต คือสภาวะหรือธรรมชาติที่รู้อารมณ์ สั่งสมอารมณ์ นึกคิด เป็นประธานหรือผู้นำในกลุ่มธรรมชาติเดียวกัน คือ วิญญาณ มโน จึงรวมเรียกทั้ง ๓ นี้ว่า “ใจ”
แบ่งออกเป็น กุศลจิต ๑ อกุศลจิต ๑ อัพยากตจิต(เป็นกลางไม่ดีไม่ร้าย) ๑
สิ่งที่ทำให้จิตเกิด คือการที่อายตนะภายในกับภายนอกกระทบกัน เช่น ตาเป็นรูป หูฟังเสียง จมูกดมกลิ่น ลิ้นลิ้มรส กายกระทบความเย็นร้อนอ่อนแข็ง และอารมณ์ที่เกิดกับมโน
จิตหรือใจนี้จัดเป็นดวงได้ ๘๙ ดวง แยกเป็นจิตที่ท่องเที่ยวไปในกาม(กามาพจร) ๕๔ ดวง ท่องเที่ยวในในรูปพรหม (รูปาพจร) ๑๕ ดวง ในอรูปพรหม(อรูปาพจร) ๑๒ ดวง พ้นไปจากโลก(นิพพาน) ๘ ดวง
เต็ม อภินันท์
สถาบันกวีนิพนธ์ไทย
๑ กรกฎาคม ๒๕๖๐
* ขอบคุณเจ้าของภาพนี้ในเน็ต |
