- "เจตสิก" เกิดดับพร้อมจิต -

- เจตสิกเกิดดับพร้อมจิต -

“เจตสิก”ธรรมที่ประกอบจิต
เพื่อนคู่คิดเกิดในใจเถลิง
เป็นอารมณ์คลุกเคล้าเศร้าบันเทิง
จุ้นกระเจิงกวัดแกว่งตามแรงใจ

จัดเป็นดวงเด่นตาห้าสิบสอง
แยกสามกองทั้งหมดกำหนดได้
“เวทนา”หนึ่ง“สัญญา”หนึ่งตรึงไว้
นอกนั้นให้เป็น“สังขาร”ห้าสิบดวง

เจตสิกเหมือนสีเกิดที่จิต
แล้วตามติดโลดแล่นอย่างแหนหวง
แต่งบาปบุญคุณประโยชน์โทษทั้งปวง
เป็นเครื่องหน่วงเหนี่ยวไม่ให้นิพพาน...

“เจตสิก” (เจตะสิก) คือธรรมที่ประกอบ จิต ^คลิก หรือสิ่งที่เกิดในใจ เป็นอาการของจิต เกิดพร้อมกับจิตดับพร้อมกับจิต มีอารมณ์เดียวกับจิต อาศัยสิ่งเดียวกับจิต ทั้งสองนี้อาศัยกันจนยากที่จะแยกออกจากกันได้ ท่านเปรียบว่า จิตคือน้ำ เจตสิกคือสีที่ใส่ลงไปในน้ำ น้ำกับสีจึงดูเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน งานของเจตสิกคืออารมณ์นานาของจิต และเจตสิกนี้จะเกิดโดยลำพังมิได้ ต้องอาศัยจิตเป็นที่เกิด
จิตมีอารมณ์รักอารมณ์ชัง โกรธเกลียด รักใคร่ รวมว่ากิเลสทั้งปวง บาปบุญคุณโทษทั้งหลายนั้น เพราะเจตสิกเป็นผู้ปรุงแต่งให้จิตทั้งนั้น
เจตสิกนี้ท่านแบ่งเป็นดวงๆไว้ได้ ๕๒ ดวง จัดเป็นเวทนาเจตสิก ๑ สัญญาเจตสิก ๑ ที่เหลือกอีก ๕๐ ดวงนั้นจัดเข้าอยู่ใน สังขารเจตสิก
ในเจตสิก ๕๒ ดวงนี้ท่านจัดเป็นกลุ่มกุศลเจตสิก อกุศลเจตสิก โดยที่เป็นกุศลหรือโสภณเจตสิก ๒๕ ดวง เป็นอกุศลเจตสิก ๑๔ ดวง นอกนั้นเป็นเป็นกลุ่มอื่น ๆ มีรายละเอียดอยู่ในคัมภีร์พระอภิธรรมแล้ว.

เต็ม อภินันท์
สถาบันกวีนิพนธ์ไทย
๒ กรกฎาคม ๒๕๖๑
ขอขอบคุณเจ้าของภาพนี้ในเน็ต

	ผู้เขียน	หัวข้อ: - "เจตสิก" เกิดดับพร้อมจิต - (อ่าน 4529 ครั้ง)
0 สมาชิก และ 1 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้