ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๓๔. จงฝึกฝนการอ่อนน้อมถ่อมตน

กาพย์จิตรลดา

   ๑...ความเย่อหยิ่งจองหอง..............ทำให้
มิรู้จักตัวเอง......................................ดูพลาด
ผู้อื่นดูไม่รู้.........................................อีกด้วย
จึงมองเขาคลาดเคลื่อน......................แน่เรา

   ๒..."รู้เขารู้เรา"รบ...........................ร้อยครั้ง
ชนะร้อยครั้งรวด...............................เสร็จผล
"ไม่รู้เขา"ยั้งเรา..................................รบร้อย
แพ้สองร้อยยลแย่..............................ทุกครา

   ๓...ถ้าเดาตนสูงไป...........................พลาดท่า
ประเมินเขาต่ำไป................................เดือดร้อน
เย่อหยิ่งทำน่าชัง.................................เสียงาน
บัณฑิตฝึกผ่อนน้อม............................ถ่อมตน  

    ๔..ชนไม่รู้จะสู้................................ทางไหน
ควรแสดงอ่อนน้อม.............................ไปก่อน
ที่หนักจะใกล้เบา................................คลายลง
ที่ทุเลาร้อนหาย..................................จบลง ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๓๔ หน้า ๓๖ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญโญ

(ขอบคุณเจ้าของภาพจาก อินเทอร์เน๊ต)

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๓๕. พึงรู้สาเหตุทุกสิ่งอย่างในโลก

กาพย์มหาจิตรลดา

   ๑...ประสบผลสำเร็จ......................ไม่เท่า
รู้เหตุเจริญล้วน.................................สำคัญ
รู้เหตุแล้วเราสร้าง.............................ทวี
จะสำเร็จครันยิ่ง................................มิต้องกังวล

   ๒...สิ่งหลายดลเกิดมา.....................จากเหตุ
พึงสร้างเหตุให้ดี.................................สมบูรณ์
อย่ากังวลเจตน์ไม่...............................รอผล
อย่าประมาทพูนเพิ่ม............................สร้างเหตุเจริญ

   ๓...เกริ่นเหตุเจริญคือ......................รู้มรรค
จะมีความเจริญ..................................เป็นผล
มรรคคือ"ทาน"จักชัด..........................รักษ์"ศีล"
"สมาธิ"ดลพร้อม.................................ล้ำเลิศปัญญา  

    ๔..คว้าเจริญต้องทำ........................มรรคด่ำ
จะได้โชคพ้น"วัฏ"...............................สงสาร
สรรพ์สัตว์วนคลำทุกข์........................มิจบ
ไม่รู้มรรคผลาญทุกข์..........................พ้นวัฏฯเลิกเวียน ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๓๕ หน้า ๓๖ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญโญ

วัฏฯ=วัฏฏสงสาร คือ การเวียนว่ายตายเกิดในภพชาติ

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๓๖.จงขวนขวายสร้างบุญละบาป

กาพย์ทีฆปักข์

   ๑...มองผาดจะเห็นคน....................ต่างชั้น
แยกชั้นสูง,ต่ำครัน.............................วรรณะ
ด้วยปัญญายันเหมือน.........................ตายเน่า
ตายแล้วปะขี้เถ้า................................เช่นกัน

   ๒...สิ่งใดนั่นต้องทิ้ง.........................ในโลก
สมบัติกองวิโยค..................................พรากแท้
ตายแล้วหมดโชคเลิก.........................พกพา
ได้ไปแค่บาป,บุญ................................จงจำ

   ๓...ผู้นำเลิศปัญญา...........................เร่งสร้าง
บุญละบาปมิวาง...................................ตนหลง
เปลือกมายาขว้างไป.............................หลอกลวง
หวังแก่นบ่งยอดจริง..............................ดีกว่า  

   ๔...กลิ่นคว้าจากคนไร้........................หอมหวน
หลอกพรมน้ำหอมชวน..........................กายหอม
ปัญญาน้อยยวนติด...............................เปลือกนอก
มีมากย่อมเลิกติด..................................หลงวาย ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๓๖ หน้า ๓๘ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญโญ

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๓๗.พึงขวนขวายบำเพ็ญธรรม

กาพย์รัสสปักข์

   ๑...คงชีพมีปัญญา..........................ควบคู่
พึงมีศีลธรรมพรู.................................รากฐาน
มนุษย์ดีควรชู.....................................ศีลห้า
จิตเลื่อนภูมิเทพหรู..............................ศีลแปดรักษ์เอย

   ๒...เผยรักษ์ศีลแปดใน.....................วันพระ
ทางเดินผู้เลิศกะ..................................ปัญญา
ปัญญามากเร่งประ-..............................พฤติศีล
เพราะศีล,ปัญญาผะ-............................สมผสานกัน

   ๓...ครันศีล,ปัญญาเอื้อ......................ช่วยหนุน
ซึ่งกันและกันจุน...................................สมบูรณ์
"สีลาฯ"ตรึกศีลคุณ...............................ยกจิต
สู่ภูมิ"อริย์ฯ"ดุลย์...................................ปีติตรึงใจ  

   ๔...ใฝ่"สีลาฯ"จิตสู่..............................นิพพาน
ทรงศีล,ปัญญาย่อมชาญ.......................พ้นทุกข์
จงอย่าประมาทราน...............................พลาดผล
บำเพ็ญธรรมเพียรการ...........................เร่งทำเนืองนิตย์ ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๓๗ หน้า ๓๙ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญโญ

สีลาฯ=สีลานุสติ พึงระลึกนึกถึงศีลของตนอยู่เสมอ ว่าไม่ขาด ไม่ด่างพร้อย จะทำให้จิตผ่องใสเกิดความปราโมทย์ ละเครื่องเศร้าหมองแห่งจิตได้
ภูมิอริย์ฯ=อริยภูมิ คือ เขตของผู้มีธรรม หลุดพ้นจากระบบธรรมชาติ  ระบบโลก และระบบกรรม ผู้ที่จะไปถึงได้ ก็ด้วยปฏิบัติตามคำสอนของพระพุทธองค์

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๓๘.พึงทำจิตใจให้กว้างขวาง

คมเคียว กาพย์ ๒๐

   ๑.ถ้าทำจิตกว้าง......................ปัญหาจางเจือ
ถ้าทำจิตคับแคบเครือ.................ปัญหาเฝือกลับมากครา

  ๒.ความเห็นแก่ตัว.......................จิตมัวจำกัด
เมื่อใจแคบมองไม่ชัด....................ภาพรวมปัดไร้ปัญญา

   ๓.หัวชนกำแพง..........................เพื่อหวังฝ่าเดิน
มิรู้มีประตูเชิญ...............................จึงโง่เกินเสียเวลา

   ๔.ใจแคบจึงรู้..............................ใจอยากกรูไย
รู้แคบเรื่องเล็กกลายใหญ่................แก้ได้กลับตันชีวา

  ๕.สละประโยชน์..........................สังคมโชติตวง
จิตจะกว้างขวางเต็มทรวง...............อย่าเขลาถ่วงใจแคบพา ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๓๘ หน้า ๔๐ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญโญ

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๓๙.อย่าสนใจแต่ความคิดตนเอง

กาพย์ยานี ๑๑

  ๑.หาของปองห่อหุ้ม...............สุมมากมายหลายหลากชิ้น
นานไปไม่รู้ชิน..........................อะไรสินปิ่นเนื้อนา
          
  ๒.มิรู้ชูดั้งเดิม..........................เพิ่มสิ่งไหนใหม่เข้ามา
ยิ่งเลือกเปลือกมากพา...............มิรู้ว่าใดเป็นแกน                          

  ๓.ถ้าเกิดเพริดหลงภาพ............มายาฉาบฉวยลวงแขวน
ไม่แจ้งของจริงแทน....................สัจจะแก่นแดนเป็นเอง

 ๔."ความจริง"ยิ่งยวดแท้.............ไม่รอแน่แค่ตรงเผง
มิต้องลองใครเกรง......................มิรอเก็งเพ่งใครดู

 ๕.อย่าเชื่อเกื้อคิดตน..................ถูกต้องท้นก่นเพริศหรู
สัจจะไม่รับชู...............................เราต้องรู้กู่รับเอา

 ๖.มุ่งตรึกความคิดตัว................."มิจฉาฯ"ชั่วรัวเกิดเขลา
ปัญญาหาเกิดเกลา......................ปิดทางเราเงามืดบัง ฯ|ะ        

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๓๙ หน้า ๔๑ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญโญ

มิจฉาฯ=มิจฉาทิฏฐิ คือการเห็นผิดในทางศาสนา ไม่เชื่อไม่นับถือคำสอน แบ่งเป็น ๑) อกิริยาทิฏฐิ คือเห็นผิดไปว่า ทำแล้วก็แล้วไป ไม่มีผลที่ทำนั้น ๒)นัตถิกทิฏฐิ เห็นผิดไปว่า ผลจากการกระทำต่างๆไม่มี ได้แก่ การให้ไม่มีผล,การบูชาไม่มีผล,การเซ่นสรวงไม่มีผล,ผลแห่งวิบากกรรรมที่ทำดีและชั่วไม่มี,โลกนี้ไม่มี,โลกหน้าไม่มี,มารดาไม่มีคุณ,บิดาไม่มีคุณ,สัตว์ที่เกิดผุดขึ้นไม่มี,พราหมณ์ผู้ประพฤติดี ประพฤติชอบ ทำให้แจ้งโลกนี้และโลกหน้าด้วยปัญญาอันยิ่งเอง แล้วสอนผู้อื่นให้รู้แจ้ง ก็ไม่มีในโลก ๓) อเหตุกทิฏฐิ คือ เห็นผิดไปว่า เหตุทั้งหลายไม่มี

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๔๐.ไม่มีสิ่งใดเที่ยงแท้

กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘

   ๑..............................................สิ่งท้นในหล้า
สุขเวทนา.....................................และทุกข์ตามต้อย
ไปไหนก็เวียน.............................."เหรียญ หัว,ก้อย"คอย
สุขน้อยทุกข์น้อย.........................สุขมากทุกข์มาย

   ๒..............................................ไม่เข้าใจกัน
ตื่นสุขทุกข์พลัน............................เศร้าสร้อยมิคลาย
ใช้ปัญญาถอน...............................ยึดรอนสิ้นวาย
เลิกยึดมั่นคลาย............................ทั้งสุข,ทุกข์วาง

   ๓...............................................รูปนามทั้งคู่
"เกิดขึ้นตั้งอยู่"...............................ดับไปมิคลาง
ไม่มีจีรัง.........................................ยึดคลั่งขัดขวาง
ทั้งมวลถูกพราง.............................ตามเหตุปัจจัย

   ๔................................................มิได้มุ่งหวัง
แต่ปัญญายัง..................................เลิกยึดมั่นได้
ใน"อุปาทาน".................................."สังขาร"หมดไกล
มี"เกิด,ดับ"ไว.................................ไม่เที่ยงแน่นอน ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๔๐ หน้า ๔๒ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญโญ

สุขเวทนา=คือความรู้สึก สุขสบายทาง กาย ใจ
ทุกขเวทนา=คือ ความรู้สึกทุกข์ ไม่สบาย กาย ใจ
อทุกขมสุขเวทนา=ความรู้สึกเฉยๆ จะสุขก็ไม่ใช่ ทุกข์ก็ไม่ใช่ เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า อุเบกขาเวทนา
รูป,นาม=คนประกอบด้วยส่วนต่างๆเรียกขันธ์ ๕(ได้แก่ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ) ส่วนที่เป็นรูป เรียกว่ารูป อีก ๔ อย่างเรียก นาม
สังขาร=คือ ร่างกาย ตัวตน สิ่งที่ประกอบและปรุงแต่งขึ้นมาเป็น ร่างกาย และ จิตใจ ความหมายอีกอย่างคือ ความคิด(ปรุงแต่ง) เป็นขันธ์ หนึ่งในห้า ของ ขันธ์ห้า
อุปาทาน=ความยึดมั่น ถือมั่น