ข้อความน่ารู้จากพระไตรปิฎก : ๒๒.เหตุที่ทำให้พระสัทธรรมตั้งอยู่ไม่นาน และเหตุที่ทำให้พระสัทธรรมตั้งอยู่ได้นาน

โคลงสองดั้น

  ๑."กิมพิละ"เปล่งถ้อย
ถามพุทธ์องค์ข้องด้อย........................สัทธรรม

  ๒.อะไรนำเหตุให้
พระสัทธรรมตั้งได้...............................ไม่นาน

  ๓.กาลพุทธ์องค์"นิพฯ"แล้ว
"บริ์ษัท"มิคร้ามแกล้ว.............................ศาสดา

  ๔.หาเคารพเทิดไท้
ในพระธรรมสิ้นใกล้...............................ถดถอย

   ๕.พระสงฆ์พลอยถูกล้าง
เคารพหายคล้อยว้าง..............................หมดไป

  ๖.ศึกษาไกลเหตุยั้ง
พระสัทธรรมต้องพลั้ง.............................พลาดสูญ

  ๗."กิมฯ"ทูลถามต่อย้ำ
ใดเหตุทำดั้นล้ำ.......................................ศาสน์คง

  ๘.พุทธ์องค์ตอบกราบเฝ้า
"บริ์ษัทฯ"นบน้อมเร้า................................รัตน์ตรัย

  ๙.เป็นปัจจัยก่อเกื้อ
พระศาสน์ท้นเอื้อ.....................................ยิ่งนานฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา : ปัญจกนิบาต อังคุตตรนิกาย ๒๒/๒๗๕
พระไตรปิฎกฉบับสำหรับประชาชน หน้า ๖๖

กิมพิละฯ,กิมฯ=พระกิมพิลเถระ พระภิกษุสาวกของพระพุทธเจ้า เป็นพระประยูรญาติ ประสูติในราชสกุล ศากยะ ของพระพุทธเจ้า
พุทธ์องค์=พระโคดมพุทธเจ้า
นิพฯ=การปรินิพพาน ของพระพุทธเจ้า
บริ์ษัทฯ=พุทธบริษัท ๔ ได้แก่ ภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา

ข้อความน่ารู้จากพระไตรปิฎก : ๒๓.ลักษณะ ๕ ของวาจาสุภาษิต

โคลงสี่ตรีพิธพรรณ

  ๑."วาจา"ดีกล่าวถ้อย.........................จากใจ
อันผ่องใสทุกครา................................เยี่ยมแผ้ว
ยามจะพูดครรไล.................................กระจ่าง
คุณแก่ตัวผู้แกล้ว.................................พูด,ฟัง
  
  ๒."วาจา"กอปรบ่งห้า...........................ดีเสริญ                                            
อันแรกดังพูดขาน.................................ถูกต้อง
"ความจริง"ไม่บิดเยิน.............................เสริมแต่ง
มิปิดบังสิ้นพร้อง....................................เรื่องราว

  ๓."สอง,สุภาพ"อ่อนช้อย........................หอมหวาน                                  
มิด่าคาวเสียดสี......................................มุ่งแม้น
วาจากลิ่นละลาน....................................ใจนิ่ง
ประชดเลิกล้มแค้น.................................ระคาย

 ๔.สามมี"ประโยชน์"ล้น..........................ทั้งผู้ พูด,ฟัง
คำพูดหลายสุภาพ..................................ถูกแท้
ประโยชน์เกิดมิพรู..................................งดกล่าว
จะก่อโทษเว้นแล้.....................................เลิกเสีย

  ๕.สี่ขณะพร่ำย้ำ...................................เมตตา จิตมี
เขาสุขเยียเจริญ.....................................เปี่ยมล้น
หากจิตขุ่นโกรธมา..................................รอกล่าว
จะเกิดเสียร้ายท้น....................................ยากถอน

 ๖."พูดถูกกาล"เลือกได้............................เหมาะสม
จะพูดตอนไหนดี......................................เพริศแพร้ว
พูดถูกที่เริงรมย์.......................................ผลเยี่ยม
เตือนเพื่อนเมาต้องแคล้ว..........................ผิดกาล
 
  ๗.พุทธ์องค์แจงแน่ชี้...............................วาจา
องค์ประสานพานครบ..............................สิ่งห้า
สุภาษิตเรียกหา.......................................โทษพร่า
จะไม่มีผู้กล้า............................................ตำหนิ ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา : ปัญจนิบาต อังคุตตรนิกาย ๒๒/๒๗๑
พระไตรปิฎกฉบับสำหรับประชาชน หน้า ๖๖

ข้อความน่ารู้จากพระไตรปิฎก : ๒๔.การค้าขาย ๕ อย่างที่อุบาสกไม่ควรทำ

โคลงสี่จัตวาทัณฑี

  ๑.อุบาสกผู้แปล้................................ศีลคง แปดเฮย
พระพุทธฯแจงตรงงด..........................โทษค้า
อาชีพบาปขัดประสงค์.........................วิบาก ติดตัว
ปัญจ์อย่างขวางก้าวหน้า......................"ปัสนาฯ"
  
  ๒."สัตถ์ฯ"อาวุธหนึ่งแล้.......................งดขาย                                            
เพราะก่อโทษพาเขา.............................ชีพม้วย
พวกมีชีพเลิกกราย...............................สอง"สัตต์ฯ" มนุษย์
หมดอิสระล้ำด้วย..................................ถูกขัง

  ๓."สาม,มังสะ"งดค้า............................."มิค"เกลา                                  
เป็นเหตุฆาตจังพาน...............................สัตว์คล้อย
"มัชชะ"สี่ของเมา...................................ขายงด
ประมาทเกิดได้พร้อย.............................เสี่ยงตาย

 ๔."วิสฯ"ยาพิษเลิกค้า............................บาปปัญจ์
รวมมุ่งปรุงหมายทำ...............................วอดพ้น
อุบาสกมิพฤติพลัน.................................รวมหมด
และไม่ชวนผู้ด้น.....................................ต่อเลย ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา : ปัญจนิบาต อังคุตตรนิกาย ๒๒/๒๓๒
พระไตรปิฎกฉบับสำหรับประชาชน หน้า ๖๖-๖๗

พระพุทธ์ฯ=พระพุทธเจ้า
ปัญจ์=ปัญจ แปลว่า ห้า
วิบาก=ผลแห่งกรรมดี,ชั่ว ที่ได้ทำมาแล้วในอดีต
ปัสนาฯ=วิปัสสนา
สัตถ์ฯ=สัตถวณิชชา คือ การค้าขายศัตรา
สัตต์=สัตตวณิชชา คือ ค้าขายสิ่งมีชีวิต หมายถึง มนุษย์
มังสะ=มังสวณิชชา คือ การค้าขายเนื้อสัตว์ หรือเลี้ยงสัตว์ประเภทใช้ฆ่ากินเนื้อไว้ขาย
มัชชะ=มัชชวณิชชา คือการค้าขายน้ำเมา
วิสฯ=วิสวณิชชา คือ การค้าขายยาพิษส
มิค=สัตว์ป่า ในที่นี้หมายถึง เนื้อสัตว์ทั้งหมด

ข้อความน่ารู้จากพระไตรปิฎก : ๒๕.คนพูดมากมีโทษ ๕, คนพูดด้วยปัญญา มีอานิสงส์ ๕

โคลงปฐมทัณฑี

  ๑.พุทธ์เจ้าทรงกล่าวห้าม...................พระสงฆ์ พูดมาก
คงก่อเสียงานกวน...............................ทุกผู้
ตนจิตขุ่นเรรวน...................................มิสงบ กายใจ
คนพูดพอควรรู้....................................ฝึกพร้อมดีตน
   
  ๒.คนพูดมากคาดห้า...........................โทษทัณฑ์                                             
ครันหนึ่งอาจ"เท็จ"บิด...........................เบี่ยงลี้
สองพูด"เสียด"ประชิด..........................คนอื่น แตกคอ
"คำหยาบ"สามพูดปลี้...........................ไม่ช้อยสุดเผย

  ๓.เคย"พูดเหลว"สี่ไร้...........................พระคุณ                                   
หนุนคะนองปากไว................................ไม่พ้น
คราชีวิตปลดไกล..................................จะสู่ อบาย
ตกต่ำจมภพด้น.....................................ล่มแล้วระงม

 ๔.สมกลับกันพูดด้วย............................ปัญญา
หาพูด"เท็จ,เสียด"เคือง..........................ทุกผู้
คำหยาบไม่พูดเนือง...............................เป็นนิตย์
พูด"พล่าม"งดเลยจู้................................เด่นช้อยงดงาม

  ๕.ยามฉลาดพูดด้วย.............................ปัญญา
มาพูดสิ่งตนทำ.......................................เสร็จได้
คราชีวิตวายนำ.......................................เขาสู่
สุคติโลกไซร้..........................................แน่แท้สวรรค์ ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา : ปัญจนิบาต อังคุตตรนิกาย ๒๒/๒๘๒
พระไตรปิฎกฉบับสำหรับประชาชน หน้า ๖๗