การแต่งฉันท์ อาจนำเอาคำเชื่อม มาเป็นตัวช่วยแก้ปัญหาเรื่องเสียง "ลหุ" ได้ครับ

คำเชื่อมทั่วไป เช่น จะ, สิ, ก็, ณ, และ, เพราะ, ละม้าย, ประหนึ่ง

คำเชื่อมประยุกต์เสียง (ชื่อนี้ผมเรียกเองนะครับ ไม่มีตำราไหนเขาเขียน  ) เช่น

"เหมือน, คล้าย" >> ดุจ (ดุด-จะ, ดุ-จะ)
                          ประดุจ (ประ-ดุจ, ประ-ดุด-จะ, ประ-ดุ-จะ)
                          ประเล่ห (ประ-เล่, ประ-เล่-หะ)
                          กล (กน-ละ, กะำ-ละ)

"ราวกับว่า" >> กวะ (กะ-วะ), กระว่า, ราวกะ
                                    
"ถ้าหาก" >> ผิว่า, ผิวะ (ผิ-วะ), ผิว์ (ใช้การันต์ฆ่า ว)

"ว่า" >> วะ

"แต่ละ" >> ตะละ

"กับ" >> กะ

"หรือ" >> ฤ (อ่านว่า รึ)

อ้อ! ไหน ๆ ก็พูดถึงตัวช่วยแล้ว งั้นขอรวมพวกคำที่แปลว่า "ไม่" เข้าไปด้วยกันเลยนะครับ >> บ่, บ, มิ


ตัวอย่าง

ในฟ้าจะหาอรสุรางค์   ดุจนางก็ห่อนมี
ในดินจะหาอรยุพี        กลนุชก็สุดหา

ที่มา: พระนลคำฉันท์

แต่ถ้าใช้เยอะเกิน มันก็อาจทำให้งานเสียความงามไปครับ

ศรีเปรื่อง
๒๕ ก.ย. ๒๕๕๖




  

เรียน ครูศิลา

"อำ" นี่จะอนุโลมให้เป็นเสียง ลหุ ได้ ก็เฉพาะพยางค์แรกของคำประสม
โดย คำประสม ก็คือ คำที่เกิดจากคำมูลอิสระตั้งแต่สองคำขึ้นไปมารวมกัน แล้วเกิดคำใหม่ขึ้นมา

เช่น

ลำนำ >> "ลำ" อาจเป็น ลหุ ได้ แต่ "นำ" เป็น ครุ ได้อย่างเดียว (แต่บางทีถ้าแต่งขำ ๆ ผมก็แอบใช้่เป็นลหุ )
สำนวน >> สำ อาจเป็น ลหุ ได้
ระบำ >> บำ เป็น ครุ ได้อย่างเดียว

ส่วน สระ "อำ" ที่มีวรรณยุกต์ แล้วเป็นคำำประสมด้วย ผมก็เห็นแต่พวกตระกูล "น้ำ" ทั้งหลาย เช่น น้ำมัน, น้ำตาล
ซึ่งคำพวกนี้ ในงานฉันท์เก่า ๆ ที่ผมเคยอ่านผ่านตามา ก็ไม่เห็นวางในตำแหน่ง "ลหุ" เลย
เท่าที่พบก็มักจะเป็น "อำ" ที่ไม่มีวรรณยุกต์ทั้งสิ้น

แต่จากการพิจารณา ลักษณะเสียง

คำว่า "น้ำ" ถ้าเป็นคำโดด เราจะอ่านว่า น้าม
แต่พอเป็น "น้ำมัน" เราก็จะอ่านเสียงกระชับขึ้น เป็น นั้ม-มัน

ดูแล้วก็เห็นว่า น่าจะเป็น "ลหุ" ได้ (แต่ ไม่ฟันธงนะครับ)

ยังไงก็แล้วแต่...คำประสมที่ "อำ" พร้อมวรรณยุกต์เป็นพยางค์หน้านี่ หาแทบจะไม่เจอเลย
พอเลี่ยงได้...ก็เลี่ยงจะดีกว่าครับ

ด้วยจิตคารวะ

ศรีเปรื่อง
๒๖ ก.ย. ๒๕๕๖

จากที่โดนคำถามปราบเซียนของครูศิลา ว่า "เสียงสระ อำ ที่มีวรรณยุกต์" เป็น "ลหุ" ได้หรือเปล่า
ผมไปทำการบ้านมาแล้วครับ...

จากเดิมที่ตอบแบบไม่ฟันธง ตามสัญชาตญาณผมบอกว่า บางคำน่าจะได้ เช่น น้ำมัน
ตอนนี้ไปค้นเพิ่มเติมมาแล้ว และก็พบว่ามีบางคำได้จริง ๆ ด้วย

โดยหลักการยังเหมือนเดิม คือ "อำ" ที่จะอนุโลมให้เป็นเสียง ลหุ ได้ ก็เฉพาะพยางค์แรกของคำประสม
อย่างที่ได้อธิบายไปแล้วว่า คำประสม ก็คือ คำที่เกิดจากคำมูลอิสระตั้งแต่สองคำขึ้นไปรวมกัน แล้วเกิดคำใหม่ขึ้นมา

เช่น น้ำมัน, น้ำตก, น้ำหอม  >> "น้ำ" เป็น "ลหุ" ได้

อย่างไรก็ตาม แม้ในทางทฤษฎีจะเป็นไปได้ แต่ในงานฉันท์เก่า ๆ ผมก็ไม่เคยเห็น อำ ที่มีวรรณยุกต์วางในตำแหน่ง "ลหุ" เลย ดังนั้น ผมจึงเห็นว่า "ไม่ควรใช้" ครับ

อ้างอิง
http://www.royin.go.th/th/knowledge/detail.php?ID=1924
http://www.tutoronline.co.th/webboard/index.php?topic=2186.0;wap2