ฉันท์ Tip ตอนที่ ๒: การวางเสียงตามฉันทลักษณ์นอกจาก อินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑ แล้ว วสันตดิลกฉันท์ ๑๔ ก็เป็นฉันท์อีกชนิดหนึ่งที่คุณครูนิยมให้น้อง ๆ นักเรียนแต่ง
สำหรับเทคนิคที่ผมใช้ ก็มาจากหลักการเดิมที่ได้กล่าวไปแล้วใน ฉันท์ Tip ตอนที่ ๑ คือ "ทำความเข้าใจลักษณะของฉันทลักษณ์ และวิเคราะห์ทางเลือกที่เป็นไปได้ในการวางคำลหุ"
และเพื่อให้ง่ายในการวิเคราะห์ ผมก็ได้จัดคำที่ให้เสียง ลหุ ออกเป็น ๓ กลุ่ม ได้แก่ คำโดดลหุ, คำธรรมชาติ และ คำประยุกต์เสียง ดูรายละเอียดเพิ่มเติมใน
ฉันท์ Tip ตอนที่ ๑: การวางเสียงตามฉันทลักษณ์ (อินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑) กรณีศึกษาแนวทางการวิเคราะห์ที่จะเสนอต่อไปนี้ อาจมีรายละเอียดบางจุดที่แตกต่างจากการวิเคราะห์ในฉันท์ Tip ตอนที่ ๑ บ้าง แต่โดยหลักการและวิธีคิดแล้ว ก็ยังเป็นเหมือนเดิม คือ การเอา คำ ทั้งสามกลุ่ม (คำลหุโดด, คำธรรมชาติ และ คำประยุกต์เสียง) มาจัดลงในตำแหน่ง "ลหุ" ตามฉันทลักษณ์ โดยอาจใช้ คำลหุโดดผสมกันอย่างเดียว, คำลหุโดดผสมคำธรรมชาติหรือคำประยุกต์เสียง และ คำธรรมชาติหรือคำประยุกต์เสียงผสมกัน
กรณีศึกษาวสันตดิลกฉันท์ ๑๔ค ค
ล ค
ล ล ล ค
ล ล ค
ล ค ค
ในวรรคหน้า มีจุดที่ต้องดู ๒ จุด คือ
๑) ตำแหน่งเสียงที่ ๓ (เหมือน อินทรวิเีีชียรฉันท์)
๒) ตำแหน่งเสียงที่ ๕-๗ในวรรคหลัง มีจุดที่ต้องดู ๒ จุด คือ
๑) ตำแหน่งเสียงที่ ๑ และ ๒ (เหมือน อินทรวิเชียรฉันท์)
๒) ตำแหน่งเสียงที่ ๔ (เหมือน อินทรวิเชียรฉันท์)
จะเห็นว่า ตำแหน่งที่ต้องพิจารณา มีเพียงในวรรคหน้า ตำแหน่งเสียงที่ ๕-๗ เท่านั้นที่ไม่เหมือนอินทรวิเชียรฉันท์
ดังนั้น ผมจึงขออนุญาตนำเสนอการวิเคราะห์ทางเลือกเฉพาะจุดนี้เท่านั้น
การวิเคราะห์ทางเลือกการวางคำวรรคหน้า: ตำแหน่งคำที่ ๕,๖ และ ๗
ทางเลือกที่ ๑: คำธรรมชาติหรือคำประยุกต์เสียง ๑ คำ (ลหุ ๓ เสียง) เช่น สถิร, พยัคฆ์ (พะ-ยะ-คะ)
แน่วแน่หทัย
สถิรเพียง
อย่างเราน่ะต้อง
พยัคฆ์สิงห์
ทางเลือกที่ ๒: คำโดด "ลหุ" ผสมกับ คำธรรมชาติหรือคำประยุกต์
๒.๑ คำโดดลหุ ๑ คำ + คำธรรมชาติหรือคำประยุกต์เสียง ๑ คำ เช่น ฮึ! ทินะ, ลุอัมพร (ลุ-อะ-มะ-พอน), สุร ณ...
ตั้งจิตะจง
ฮึ! ทินะพรุ่ง
จีบทั่วพิภพ
ลุอัมพร เอ็งหล่อซะกว่า
สุร ณ สรวง
๒.๒ คำโดดลหุ ๑ คำ + คำธรรมชาติหรือคำประยุกต์เสียง ๒ คำ เช่น วายุก็กระหน่ำ, สมัคระและสนอง (สะ-มัก-คระ-และ-สะ-หนอง)
เขาไม่
สมัคระและสนอง ๒.๓ คำโดดลหุ ๒ คำ + คำธรรมชาติหรือคำประยุกต์เสียง ๑ คำ เช่น ก็เพราะอนงค์, พายุก็มิ...
เหน็บหนาวระร้าว
ก็เพราะอนงค์ ถูกโถมเพราะ
พายุก็มิเอน
ทางเลือกที่ ๓: คำธรรมชาติหรือคำประยุกต์เสียง ๒ คำ เช่น วิภาษะดนุ (วิ-พาด-สะ-ดะ-นุ), วทะสหาย
เพื่อนฝูง
วิภาษะดนุเขลา
ตกดึกก็ตรอง
วทะสหาย ตัวอย่างแน่วแน่หทัย
สถิรเพียง สิริเนียงมิเบี่ยงเบน
ถูกโถมเพราะ
พายุก็มิเอน ครุดั่งศิขรเขา
เหน็บหนาวระร้าว
ก็เพราะอนงค์ ยุพยงค์มิสนเรา
เพื่อนฝูง
วิภาษะดนุเขลา สติบ๊องส์สมองกลวง
"เขาไม่
สมัคระและสนอง ก็มิต้องระกำทรวง
เอ็งหล่อซะกว่า
สุร ณ สรวง ฤ จะห่วงบ่มีหญิง"
ตกดึกก็ตรอง
วทะสหาย อุบ๊ะ! คล้ายจะใช่จริง
อย่างเราน่ะต้อง
พยัคฆ์สิงห์ ชำนิเกี้ยววิไลอร
ตั้งจิตะจง
ฮึ! ทินะพรุ่ง ก็จะมุ่งตระเวนจร
จีบทั่วพิภพ
ลุอัมพร ชิชะ! หล่อนจะเสียดาย
ศรีเปรื่อง
๕ ต.ค. ๒๕๕๖