- สุวรรณภูมิ : ประวัติศาสตร์ชาติไทย -

<<< ก่อนหน้า .

- สิ้นพระพุทธเลิศหล้านภาลัย -

“กิดาหยันหมอบกรานอยู่งานพัด
พระบรรทมโสมนัสอยู่ในที่
บุหลันลอยเลื่อนฟ้าไม่ราคี
รัศมีส่องสว่างดังกลางวัน

พระนั่งนึกตรึกไตรไปมา
ที่จะแต่งคูหาสตาหมัน
ป่านนี้พระองค์ทรงธรรม์
จะนับวันเคร่าคอยทุกเวลา..”

………………(อิเหนา)

อภิปราย ขยายความ............

หลังจากได้เล่าถึงเรื่องราว - ชีวิตและงานสุนทรภู่ - ^คลิก กวีที่ปรึกษาคนโปรดในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยรัชกาลที่ ๒ กรุงรัตนโกสินทร์ไปแล้ว วันนี้มาเล่าเรื่องราวในประวัติศาสตร์ไทยกันต่อไปครับ

บทกลอนข้างบนนี้ เป็นพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย จากละครเรื่องอิเหนา ซึ่งนำมาเป็นเนื้อร้องในทำนองเพลงบุหลันลอยเลื่อน ซึ่งทำนองเพลงนี้พระราชนิพนธ์ขึ้นตามพระสุบินในราตรีหนึ่ง ที่มาของเพลงนี้มีเรื่องเล่ากันมาว่า...

“พระบาสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงซอสามสายคู่พระหัตถ์ที่ชื่อว่า “ซอสายฟ้าฟาด” แล้วก็เสด็จเข้าที่พระบรรทม ได้ทรงพระสุบิน (ฝัน) ไปว่า พระองค์ได้เสด็จพระราชดำเนินไปยังสถานที่แห่งหนึ่งมีความสวยงามมาก ไม่มีที่ใดเสมอเหมือน ขณะนั้น พระองค์ได้ทอดพระเนตรเห็นดวงจันทร์ได้ลอยเลื่อนเข้ามาใกล้พระองค์ และดวงจันทร์นั้นได้ฉายแสงสว่างไปทั่วบริเวณ มีความงามยิ่งนัก ทันใดนั้น เสียงทิพย์ดนตรีก็กังวานหวานไพเราะ พระองค์สดับเสียงทิพย์ดนตรีนั้นด้วยความเพลิดเพลินในพระราชหฤทัย จนดวงจันทร์ค่อยลอยเคลื่อนห่างไป เสียงทิพย์ดนตรีก็จางหายไป ก็เสด็จตื่นบรรทม แม้พระองค์จะทรงตื่นบรรทมแล้ว เสียงดนตรีก็ยังก้องอยู่ในพระกรรณ จึงโปรดให้เจ้าพนักงานดนตรีเข้ามาต่อเพลงนั้นไว้ แล้วได้พระราชทานชื่อเพลงนี้ว่า “บุหลันลอยเลื่อน” หรือเพลง “บุหลันลอยเลื่อนฟ้า”

ต่อมามีการเรียกชื่อกันว่า “เพลงพระสุบิน” และเคยเรียกกันอีกว่า “เพลงสรรเสริญพระจันทร์” เพราะเคยใช้เป็นเพลงสรรเสริญพระบารมีมาสมัยหนึ่ง ภายหลังเมื่อได้มีการแต่งเพลงสรรเสริญพระบารมีเป็นทำนองฝรั่ง จึงเรียกเพลงนี้ว่า เพลงสรรเสริญพระบารมีไทย”

   ความสนุกสนานครึกครื้นด้านการดนตรี โขน ละคร การกวี ในราชสำนัก ซึ่งมีมาแต่เริ่มต้นรัชกาลนี้ ได้ซบเซาลงเมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย องค์เอกอัครศิลปิน ทรงพระประชวร มีอาการมึนและเมื่อยพระองค์ เสวยพระโอสถหลายขนานพระอาการไม่คลาย กลับเซื่องซึมลงไป แพทย์หลวงประกอบพระโอสถถวายก็เสวยไม่ได้ ทรงพระประชวรอยู่เพียง ๘ วัน ถึงวันพุธที่ ๒๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๓๖๗ ก็เสด็จสู่วรรคต เมื่อเวลาย่ำค่ำเศษ ณ พระที่นั่งจักพรรดิพิมาน (องค์ตะวันออก) ในพระบรมมหาราชวัง

   สิริรวมพระชนมพรรษา ๕๗ พรรษา ๕ เดือน ๖ วันดำรงในสิริราชสมบัติ ๑๔ ปี ๑๐ เดือน ๑๕ วัน

   ด้วยพระชนมายุย่างเข้า ๕๘ พรรษา โดยพระองค์เองและใคร ๆ ไม่คิดว่าจะเสด็จสวรรคตด้วยเวลาอันรวดเร็ว ไม่ทันที่พระองค์ (พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย) จะทรงเตรียมการสั่งเสียใด ๆ จึงมิได้ทรงมอบราชสมบัติให้แก่ผู้ใด

   ยามนั้นพระราชวงศานุวงศ์และเสนาอำมาตย์ข้าราชการผู้ใหญ่ต่างมีความเห็นร่วม พร้อมใจกันทูลเชิญสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ ซึ่งรับราชการกรมท่า กรมพระคลังมหาสมบัติ กรมพระตำรวจ ผู้ว่าความฎีกา และทรงรับหน้าที่ต่าง ๆ ต่างพระเนตรพระกรรณแทนสมเด็จพระราชบิดามาตลอด ให้ทรงขึ้นเสวยราชสมบัติสืบแทนสมเด็จพระราชบิดาต่อไป

กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ พระนามเดิมว่า พระองค์เจ้าทับ เป็นพระราชโอรสพระองค์ใหญ่ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาเรียม (สมเด็จพระศรีสุราลัย) เมื่อวันที่ ๓๑ มีนาคม พ.ศ. ๒๓๓๐ ครั้นเถลิงถวัลยราชสมบัติแล้วเฉลิมพระนามว่า พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นรัชกาลที่ ๓ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โปรดเกล้าฯ ให้กรมหมื่นศักดิ์พลเสพย์ ขึ้นดำรงตำแหน่งกรมพระราชวังบวรสถานมงคล และทรงแต่งตั้งพระบรมวงศานุวงศ์ ให้มีพระยศสูงขึ้น ตามโบราณราชประเพณี

   ในปีเดียวกันนั้น (พ.ศ. ๒๓๖๗) อังกฤษได้ชวนไทยไปช่วยรบพม่า พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเห็นว่า ไทยควรมีกองทัพไป เพื่อจะได้รู้เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นบ้าง จึงโปรดฯ ให้พระยามหาโยธาคุมกองทัพหนึ่ง
   พระยาสุรเสนา พระยาพิพัฒโกษา ทัพหนึ่ง ไปทางด่านเจดีย์สามองค์
   ให้พระยาชุมพรคุมกองทัพเรือไปทางระนองทัพหนึ่ง

   ให้ออกข่าวว่า จะไปช่วยอังกฤษ ฝ่ายอังกฤษทราบข่าวบอกดังนั้นจึงยอมให้กองทัพไทยเข้าไปตั้งในเขตแดนที่ดี

รุ่งขึ้นปี พ.ศ. ๒๓๖๘ ทรงแต่งให้ทูตานุทูตเชิญพระราชสาส์น เครื่องบรรณาการตามธรรมเนียมออกไป “จิ้มก้อง” สมเด็จพระเจ้าเตากวางตามธรรมเนียมพระราชประเพณี จากนั้นจึงจัดพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยตามโบราณราชประเพณี

ในการถวายพระเพลิงพระบรมศพดังกล่าวนี้ ปรากฏว่าเจ้าอนุแห่งเวียงจันทน์เข้ามาร่วมในพระราชพิธี หลังการพระราชพิธีแล้ว บังอาจเข้ากราบทูลขอพระราชทานพวกหม่อมละครเล็ก ๆ ผู้หญิงข้างใน กับขอพระราชทานเจ้าดวงคำ ลาวชาวเวียงจันทน์ ซึ่งตกมาแต่ครั้งแผ่นดินพระเจ้ากรุงธนบุรี ให้กลับคืนเวียงจันทน์ พระบาทสมเด็จเด็จพระนั่งเกล้า ฯ ไม่พระราชทานให้ตามที่ทูลขอ เจ้าอนุเสียใจมาก และขัดเคืองเป็นอย่างยิ่ง

   ครั้นกลับคืนเวียงจันทน์แล้ว เจ้าอนุจึงจัดกองทัพยกเข้าไทยหมายมั่นจะยึดสยามประเทศให้จงได้ เรื่องนี้เป็นเรื่องใหญ่ที่กลายเป็นสงครามระหว่าง ไทย เวียงจันทน์ เขมร และญวน สงครามครั้งนี้เกิดวีรบุรุษวีรสตรีขึ้นในประวัติศาสตร์ไทย เรื่องราวรายละเอียดมีอย่างไร จะขอนำความตามบันทึกของ “ขุนศึกคู่บัลลังก์” ในรัชกาลที่ ๓ คือ เจ้าพระยาบดินเดชา (สิง สิงหเสนี) ที่ท่านบันทึกไว้ด้วยตนเอง ตามหนังสือที่ ก.ศ.ร. กุหลาบ จัดพิมพ์ขึ้นในชื่อเรื่องว่า “อานามสยามยุทธ” ว่าด้วยการสงครามระหว่างไทยกับลาว เขมร และญวน

   มีรายละเอียดอย่างไร

   ถ้าไม่มีเหตุขัดข้องใด ๆ พรุ่งนี้มาอ่านกันนะครับ.

เต็ม อภินันท์
ณ อาศรมลายสือไท เมืองสุโขทัย
๑๕ มกราคม ๒๕๖๒
ขอขอบคุณเจ้าของภาพที่นำมาประกอบนี้ในเน็ต

	ผู้เขียน	หัวข้อ: - สุวรรณภูมิ : ประวัติศาสตร์ชาติไทย - (อ่าน 228821 ครั้ง)
0 สมาชิก และ 1 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้