- อีทิสังฉันท์ ๒๐ -
อีทิสังฉันท์ ๒๐ หรือ อีทิสฉันท์ (อี-ทิ-สัง- ฉัน หรือ อี-ทิ-สะ-ฉัน) เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า มีคุณเหมือนฉันท์ที่กล่าวแล้วนั้น
๑.) รูปแบบของอีทิสังฉันท์ ๒๐
หนึ่งบท จะมี ๓ วรรค (โดย ๓ วรรคถือเป็นหนึ่งบาท)
วรรคแรกมี ๙ พยางค์
วรรคสองมี ๘ พยางค์ ........ วรรคสุดท้ายมี ๓ พยางค์
(รวมเป็น ๒๐ พยางค์ในหนึ่งบท)
๒.) ลักษณะบังคับ ครุ –ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ)
ครุ-ลหุ แต่ละวรรคจะมีลักษณะ คือ
ครุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ
ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ ......... ลหุ-ครุ-ครุ
โดยแต่ละวรรคจะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น
๓ + ๒ + ๔
๒ + ๒ + ๔ ......... ๓
โดยคำแรกของวรรค ๑ นั้นให้ทอดเสียงยาวหน่อยเพื่อช่วยหูผู้ฟัง
๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ)
- สัมผัสภายในบท -
คำสุดท้ายของวรรคแรก เชื่อมสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๒
ส่วนวรรคที่สามเป็นอิสระ
- สัมผัสระหว่างบท -
หากแต่งมากกว่า ๑ บท
ให้คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๑ ของบทต่อไป
- ตัวอย่างคำประพันธ์ -
- อีทิสังฉันท์ ๒๐-
อ้าอรุณ/แอร่ม/ระเรื่อรุจี
ประดุจ/มโน/ภิรมย์ระตี ณ แรกรัก
แสงอรุณวิโรจน์นภาประจักษ์
แฉล้มเฉลาและโศภินัก ณ ฉันใด
หญิงและชาย ณ ยามระตีอุทัย
สว่าง ณ กลางกมลละไม ก็ฉันนั้น
(มัทนะพาธา : พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว)
- อีทิสังฉันท์ ๒๐-
-๐ หลังม่านฤดู ๐-
ฟ้าทะมึน/และคล้าย/จะคลุมฤดี
คะครื้น/คะนอง/และทบทวี มหากาฬ
ลมก็พัดประกาศอำนาจประสาน
สวรรค์ประดุจจะล่มและลาญ ทลายฟ้า
พลัน มโหระทึกสะเทื้อนนภา
พิรุณกระหน่ำกระหน่ำชะมา ชโลมริน
เชื่อมละสายละสายสวรรค์และดิน
เฉวียนฉวัดระเริงมิสิ้น ระบำสาย
ก่อนจะผ่อนจะเพลาทุเลาและคลาย
พิภพนภาก็ผ่องผกาย ผงาดงาม
แล้วประดาละคนก็คืนสนาม
ดำเนินวิถีฉะนี้นะตาม จะเป็นไป
คือวิถีสลับและเวียนสมัย
ทมิฬและมืดฉกาจฉไกร และผลัดแปลง
กว่าจะผ่านฤดูสยดแสยง
จะร้ายรึดีก็ต่างแสดง นะตัวตน
กว่าจะผ่องผกายฤดีผลิผล
จะร้ายรึดีก็ต่างผจญ ตลอดกาล ๚ะ๛
(บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล)
- อีทิสังฉันท์ ๒๐-
๐ ท้าว ธ พอพระทัยและใฝ่นิยม
สดับสุพจน์ก็หมดระทม ............................. ณ ทันที
๐ ฝืนกมลดำเนินพระบาทวิถี
กะย่องกะแย่งและแข็งฤดี .......................... ประสพนาฏ
๐ ถึงอนงค์อนุช ธ หยุดประพาส
และทักและถาม ณ ตามพระราช ................ ประสงค์เธอ
๐ อ้า สมรละไมอะไรเสมอ
จะเปรียบกะนางละอย่างละเออ .................. มิมีปาน
๐ แต่ไฉนอนงค์ประสงค์สมาน
สมัครกระทำประจำกะงาน ......................... บ่สมศรี
๐ ควรอนุชจะครองสนองฤดี
พระราชกษัตริย์พิพัฒน์บุรี .......................... จะสมศักดิ์
๐ เราสิกล่าวฉะนี้เพราะมีสมัคร
และมุ่งประสงค์จำนงพิทักษ์ ....................... ถนอมนาง
๐ เชิญยุพินเฉลยและเอ่ย ณ ทาง
สุพันธมิตรจะคิดระคาง .............................. ระคายไย
๐ เอื้อนเถอะน้องนรีฉวีประไพ
มิควรจะติดฤขัดอะไร .................................. กะตอบคำ
........... ฯลฯ ...........
(กัฏฐวาหนะคำฉันท์ : ส. ศตะกูรมะ)
- อีทิสังฉันท์ ๒๐-
๐ เอกอมาตย์ฉลาดเฉลียวกระไร
พระราชะถาม บ คร้ามหทัย ....................... และทูลความ
๐ ทรงพินิจเถอะผิดฤชอบก็ตาม
ไฉนจะคลาดพระราชคาม- ......................... ภิโรบาย
๐ ข้าพระพุทธเจ้าจะขอถวาย
วิสัชนากถาภิปราย .................................... ประโปรดทราบ
๐ มันแสดงก็โดยนิสัยสภาพ
กตัญญุตา ณ กาละลาภ ............................ ลุบรรสบ
๐ เนื่องเพราะพายุวาระพ้องกระทบ
กระทั่งจะวายสลายสลบ ............................ และเหลือทน
๐ หนาวกระสับกระส่ายกระเสือกกระสน
ก็เห่าและหอนเพราะเหตุทุรน ..................... ทุรายครัน
๐ จึ่งพระองค์สิทรงกรุณกะมัน
พระราชทานอภัยและภัณ- ......................... ฑะทั้งหลาย
๐ อาทิผ้าและเสื้อก็มากก็มาย
สฤษดิ์กุฏีประกอบสบาย ............................ บ พานลม
๐ ด้วยสวามิภักดิรักบรม
กษัตริย์เสมือนมนุษย์นิยม .......................... มิหย่อนคลาย
๐ เออก็กาละนี้แหละน่าจะหมาย
แสดงสดุดิ์ประดุจจะนาย ............................ กะบ่าวทาส
๐ แม่นแหละหมายถวายชยาภิวาทน์
บมีอะไรจะไขประกาศ ................................ ก็เกริ่นเสียง
๐ สาธุการประสานกระแสเผดียง
เผดิมพระพรก็ไพเราะเพียง ......................... กะเพลงพิณ
๐ ควรมิควรละล้วนประจักษ์พระจิน-
ตนาพินิจบพิตรก็ยิน ................................... ตลอดยาม
........... ฯลฯ ...........
(เสียงสิงคาล : ชิต บุรทัต]
บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล
- Black Sword -
(หมู มยุรธุชบูรพา)
•
กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก