
- เวสสเทวีฉันท์ ๑๒ -
เวสสเทวีฉันท์ ๑๒ (เวด-สะ-เท-วี-ฉัน) เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า มีลิลาศดังวัสสพลาหก (สายฝน) อันเล่นตามวิสัยแห่งตน
๑.) รูปแบบของเวสสเทวีฉันท์ ๑๒
หนึ่งบท จะมี ๒ บาท
แต่ละบาทแบ่งเป็น ๒ วรรค
วรรคหน้ามี ๕ พยางค์ วรรคหลังมี ๗ พยางค์ (รวมเป็น ๑๒ พยางค์ในหนึ่งบาท)
๒.) ลักษณะบังคับ ครุ –ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ)
ครุ-ลหุ แต่ละบาทจะมีลักษณะเหมือนกันทุกบาท คือ
ครุ-ครุ-ครุ-ครุ-ครุ ................... ครุ-ลหุ-ครุ-ครุ-ลหุ-ครุ- ครุ
โดยแต่ละบาทจะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น ๒ - ๓ .......... ๔ - ๓ เหมือนกันทุกบาท
๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ)
- สัมผัสภายในบท -
คำสุดท้ายของวรรคแรก เชื่อมสัมผัสไปยังคำที่ ๔ ของวรรคที่ ๒
คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓
- สัมผัสระหว่างบท -
หากแต่งมากกว่า ๑ บท
คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๒ ของบทต่อไป
- ตัวอย่างคำประพันธ์ -
- เวสสเทวีฉันท์ ๑๒ -
๐ ทุกวัน /ฉันคำนึง เฝ้าระลึกถึง /มิห่างแห
พบกัน /ฉันลานแล หลับสนิทฉัน /ก็ฝันเห็น
๐ ถึงชีพ /จักเลิศเลอ ปราศจากเธอ /ก็ลำเค็ญ
ทนทุกข์ /ขุกขุ่นเข็ญ จวบกระทั่งวาย /มลายชนม์
๐ นางนิ่งฟังวาที ทรวงสะท้อนที่ถนัดยล
พิศผู้อยู่หน้าตน โดยมิกล่าวขานประการใด
๐ เขาพร่ำร่ำรำพัน พจนาฉันเฉลยไป
ไหลหลากจากหัวใจ ใสสะอาดแท้มิแปรผัน
๐ ดินฟ้าเทวาใน แดนสุราลัยและดวงจันทร์
ขออ้างมายืนยัน เป็นพยานสัจจะวาจา
๐ ชีวิตนิดของฉัน จักไฉนนั้นมิสงกา
คำตอบคือเธอตรา ตอกลิขิตชี้วิถีชนม์
๐ แม้ว่าเธอปรานี ชีวะฉันนี้จะคงทน
ชื่นบานปานได้ดล ทิพวารีชะโลมปราณ
(รักนิรันดรคำฉันท์ : เสวตร เปี่ยมพงศ์สานต์)
- เวสสเทวีฉันท์ ๑๒ -
ก่อนกาลนานล่วงไคล สีหะเกรียงไกรสถิตยัง
ไพรใหญ่คูหาดัง- กับสุวรรณวาดวิลาศตา
วันหนึ่งออกถ้ำทอง มุ่งเสาะภักษ์มองจะเสพหา
ไปถึงชายทุ่งนา ใกล้กะหนองบุศย์กุมุทมาลย์
มีเขียดน้อยหนึ่งตัว จับเกาะใบบัวเกษมสานติ์
เขียดเห็นสิงห์ยิ่งหาญ กล่าวพจีขานสิความไป
" ท่านกายใหญ่โตงาม ท่านซิมีนามประการใด?
ไยจึงบังอาจใจ เที่ยวประเทศในสถานเรา "
สีห์ตอบ "เราสิงห์ราช เชื้อฉกาจชาติกษัตริย์เชาว์
เป็นใหญ่กว่าสัตว์เนาว์ ในพนาเวศวิเศษกุล
สัตว์สี่สองเท้าเยง แห่งพยศเก่งและเกรงบุญ
เราเป็นผู้ค้ำจุน ทั่วพนัสนี้มิกลัวใคร"
เขียดว่า "ท่านเป็นราช สัตว์ ณ พงทาษเหมาะเกรงภัย
ท่านอย่ามาเบียฬใน- แหล่งสถานนี้มิดีเลย"
สิงห์ยินมีความโกรธ ข้องละแล่นโลดคะนองเคย
"เฮ้ยเขียดตัวน้อยเหวย เหตุไฉนกาจประหลาดใจ
หมิ่นเชิงและห้ามกู มึงมิเคยรู้จะแพ้ภัย
มึงปองจักลองชัย ซึ่งพลังฤทธิไกรหรือ?"
เขียดตอบ "อ้าสิงห์หาญ เชื้อสุชาติฉาน ณ ดงถือ
ข้าใหญ่ในหนองลือ เป็นกษัตริย์เขียดก็เกียรติสม"
ว่าแล้วขึ้นใบบัว เย้ยเยาะยวนยั่วมิปรารมย์
ปางสิงห์ยิ่งโกรธถม จึงตะเบงข่มตะโกนรัน
เขียดรู้โดดน้ำหลบ เสียงกระแสจบก็ขึ้นพลัน
สิงห์ยิ่งโกรธหนักครัน แผดประดังเสียงสนั่นไพร
เขียดรู้โดดน้ำหนี นัยประดุจที่กระทำไป
สิงห์แผดเสียงเกรียงไกร อกก็แตกแยก ประลัยมรณ์
(หิโตปเทศคำฉันท์ : สอาด สมบัติศิริ)
- เวสสเทวีฉันท์ ๑๒ -
๐ ตาเต็มไปด้วยความ ขลาดและครั่นคร้ามพิศวง
ทั้งเสียใจยิ่งยง อย่างมิรู้ว่าประการใด
๐ ครู่หนึ่งจึงทูลว่า " โอ้อนิจจา, พระทรงชัย!
เรื่องพรากจากพงไพร เห็นจะเป็นไปมิได้แล้ว "
๐ พูดพลางนางนิ่งมอง นัยนาจ้องและแน่แน่ว
ความตื่นกลัวหวาดแวว เพียงอุราร้าวสลายลาญ
๐ ในเวลานี้องค์ ราชะมิทรงละนงคราญ
เนตรมองจ้องบรรสาน พลางเขม็งเล็งหทัยหมาย
๐ ด้วยแสงเนตรแรงโรจน์ ทรงอำนาจโชติพิเศษฉาย
ปานแสงฟ้าแพรวพราย ใครมิอาจทนจะขัดขืน
(อติรูปคำฉันท์ : หม่อมหลวงหญิงประมูลมาศ อิศรางกูร)
- เวสสเทวีฉันท์ ๑๒ -
เนตรนางพ่างอิ่มน้ำ ทุกข์และสุขอัมพุอาจโปรย
เปี่ยมกายจมชายโดย โศกเกษมดล ณ ก้นหนอง
โอษฐ์แดงดั่งเลือดพริ้ม พิศเผยอยิ้มยะยั่วมอง
เหมือนกับเผยหับปอง ภักษะเป็นพิษและพึงจุมพ์
แม้นนางย่างใกล้มา แต่เสมือนคลาเพราะใครคุม
มองดั่งมีรั้งกุม ผ่อนกระตุกไว้มิให้มา
นางยืนพื้นฉายโชติ์ เช่นสโรชโดด คในวา-
รีต้องลมพ้องพา พานอุบลน้อมคะค้อมลง
แต่ยั้งตั้งตัวอยู่ คล้ายระลึกรู้ระวังตรง
ท่าขลาดทีอาจอง นอกจะอ่อนพลางกระด้างใน
ดั่งบัวบานยั่วโยก พายุโบยโบกสบัดไป
พอแค่แกล่ใกล้ใด คนจะเด็ดก้านก็ลานหนี
เป็นภาพพึงซาบว่า นางอนาถน่าจะปรานี
หากยิ่งด้วยหยิ่งมี มนะลัชชีชงักนาง
อัชราชยังยาตม์อั้น อึ้งตะลึงงันเงอะงงพลาง
เพียงถูกลูกศรกลาง ดวงกมลโดยพระกามา
ทั้งสองต่างจ้องนิ่ง ต่างมิไหวติงพระกายา
กลุ้มกลัดอัชราชา พลั้งพระโอษฐ์เพ้อละเมอถาม
นางมีผัวกี่คน แล้วจ๊ะแม่ล้นวิไลงาม
ดูนางรูปอย่างทราม วัยมิเดียงสาผกาเยาว์
.............. ฯลฯ ..............
(นาครีคำฉันท์ : หลวงบุณยมานพพานิชย์)
บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล
- Black Sword -
(หมู มยุรธุชบูรพา)

•
กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก 