- สัททุลวิกกีฬิตฉันท์ ๑๙ -
สัททุลวิกกีฬิตฉันท์ ๑๙ (สัด-ทุน-ละ-วิก-กี-ลิ-ตะ-ฉัน) เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า มีลิลาศประดุจดังว่ากิริยาอันแล่นแห่งพยัคฆ์
๑.) รูปแบบของสัททุลวิกกีฬิตฉันท์ ๑๙
หนึ่งบท จะมี ๓ วรรค (โดย ๓ วรรคถือเป็นหนึ่งบาท)
วรรคแรกมี ๑๒ พยางค์
วรรคสองมี ๕ พยางค์ ........ วรรคสุดท้ายมี ๒ พยางค์
(รวมเป็น ๑๙ พยางค์ ในหนึ่งบท)
๒.) ลักษณะบังคับ ครุ –ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ)
ครุ-ลหุ แต่ละวรรคจะมีลักษณะ คือ
ครุ-ครุ-ครุ-ลหุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ครุ
ครุ-ครุ-ลหุ-ครุ-ครุ .......................................... ลหุ-ครุ
โดยแต่ละวรรค จะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น
๓ + ๓ + ๒ + ๔
๒ + ๓ …….…….. ๒
โดยคำแรกของวรรค ๑ และวรรค ๒ นั้นให้ทอดเสียงยาวหน่อยเพื่อช่วยหูผู้ฟัง
๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ)
- สัมผัสภายในบท -
คำสุดท้ายของวรรคแรก เชื่อมสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๒
ส่วนวรรคที่สามเป็นอิสระ
- สัมผัสระหว่างบท -
หากแต่งมากกว่า ๑ บท
ให้คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๑ ของบทต่อไป
- ตัวอย่างคำประพันธ์ -
- สัททุลวิกกีฬิตฉันท์ ๑๙ -
-๐ งาม ๐-
ดั่งรูปทอง/บริสุทธิ์/พิเศษ/ขณะดำเนิน
งดงาม/อร่ามเกิน- ................................ ละตา
เรืองเรืองเรื่อระยะส่องสว่างสุริยะพา
ปลื้มปลาบประกายครา ........................ พะพาน
ลมเช้าชื่นขณะโชยประสมและจะประสาน
แผ่วแผ่วละมุนมาน .............................. ละไม
พลางกายนอบสติน้อมผนวกจริยนัย
น้อมจิตประณตใจ ............................... ประจง
จึ่งข้าวขาวปิติถ้วนถวายสมณะสงฆ์
รูปทองก็ทาบลง ................................... ฤดี
ช้อยกรวาดสิริวันทนาสรณะศรี
ปลื้มปริ่มและเปรมปรีดิ์ ......................... มิวาย
โอ.. เช้าแจ้งก็กระจ่างจรัสรุจิระฉาย
ฉานผ่องประภาสผาย ........................... ผลิ.. งาม ๚ะ๛
(บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล)
- สัททุลวิกกีฬิตฉันท์ ๑๙ -
-๐ ตายอย่างไทย ๐-
๐ หึ่งหึ่งใน/คคนานต์/ทะยาน/ดุจะคณา-
นกร่อน/วะว่อนคลา .................................. คระไล
๐ ตูมตูมวัตถุมหิทธิฤทธิ์มหะประลัย
หย่อนซ้ำกระหน่ำไป ................................. มิหยุด
๐ ครืนครืนปืนมหึมาระดาปะทุประทุษ
เบิกที่วิถียุทธ์ ............................................ จะบุก
๐ ครืนครืนรถเกราะก็โหมประโคมพยุหะรุก
ไล่ติดประชิดคลุก ....................................... ผจญ
๐ ปึงปึงปืนกละทั่วระรัวประดุจะฝน
เสียงศัพทะอึงอล ....................................... อุโฆษ
๐ วับวับอัคนิผลาญผสานวชิระโชติ
ช่วงเริงเถกิงโรจน์ ........................................ นภา
๐ เปรี้ยงเปรี้ยงอัสนีบาตจะฟาดนะพสุธา
ดินดานและเวหา ........................................ ก็ไหว
๐ ตึงตึงพายุฟะฟาดสะบัดพฤกษะไกว
กวัดขาดพินาศใน ....................................... พนัส
๐ พลิ้วพลิ้วชายธุชะไทยพิชัยยุธะสะบัด
เร่งพลประจญศัต- ....................................... ตรุพาล
๐ จั้กจั้กฝนก็กระหน่ำพะพรำทุรสถาน
ทั่วถิ่นประหนึ่งธาร ...................................... ระเรียง
๐ ในแนวยุทธะกระเทือนเสทื้อนธรนิเพียง
จักพกจะพลิกเอียง ...................................... ทลาย
๐ ทวยไทยพีริยะบุกและรุกประดุจะสาย
ชลหลั่งถะถั่งหมาย ...................................... พิชิต
๐ เหล่าไพรีรณะพ่ายมลายชนมะปลิด
เกลื่อนกลาดอนาถจิต .................................. พินาศ
๐ เขายิงต้องปรปักษ์อะดักปฐพิ ดาษ
ต่างดิ้นชิวาอาตม์ ......................................... ประลัย
๐ โถมเข้าแทงอริหนึ่งทะลึ่งทะลุหทัย
เลือดหลั่งพุพลั่งไหล ..................................... แจรง
๐ บัดใจอีกอริหนึ่งก็ถึงประทุษะแทง
ถูกทรวงและเลือดแดง .................................. ทะลัก
๐ เขาสวนแทงทะลุที่สรีระปรปักษ์
ซ้ำเสียบสลักสัก ............................................ อุรา
๐ แต่ทนต่อพิษะภัยมิไหวก็ผละผวา
ล้มเลือดระรินทา ........................................... ผไท
๐ เผยยิ้มด้วยปิติที่พลีชีวิตะไป
เพื่อชาติประเทศใจ ........................................ สะอาด
๐ ถึงตัวจักมรณาจะพาชนมะชาติ
ยืนยงมิบำราศ ............................................... มลาน
๐ อีกเมื่อใดและไฉนจะได้มรณะปาน
ปูนปัจจุบันกาล .............................................. รึมี
๐ บัดดลผู้พิระนั้นก็พลันประลัยะชี-
วิตในสนามวี- ................................................. ระชน ฯ
(วีรชนคำฉันท์ : เสวตร เปี่ยมพงศ์สานติ์)
- สัททุลวิกกีฬิตฉันท์ ๑๙ -
๐ อันปวงกรรม/นรชน/ประกอบ/เพราะทุจริต
ผลย่อม/จะดลนิตย์ .................................... มินาน
๐ เร็วหรือช้าจะประจักษ์ตระหนักมนัสะดาล
ไม่มีจะขาดการ .......................................... สนอง
๐ ดั่งกงเกวียนนิจเวียนและหมุนอดุละปอง
เบิกบาปและบุญผอง .................................. พิบูลย์
๐ กรรมดีย่อมจะอำนวยอเนกสุขะจรูญ
เลิศผลมิรู้สูญ ............................................. สราญ
๐ โลกนี้หรือปรภพก็สบสุขะสมาน
ไร้บาปก็เบิกบาน ......................................... กมล
๐ ปวงทวยเทพสุรฤทธิ์สถิตย์คคนะบน
ย่อมจักประสาทผล ..................................... นิรันดร์
๐ มีกรรมชั่วละก็ตัวผจญผละมหันต์
โทษทุกข์อนันต์อัน ...................................... อดุลย์
๐ แม้หวังข้ามก็มิพ้นสถลเพราะนิรคุณ
ก่อบาปและไร้บุญ ....................................... บำเพ็ญ
๐ บาปเวรย่อมจะสนองและจองนิตยะเป็น
ไม่ขาดละขุ่นเข็ญ ........................................ ขนัด
๐ เป็นเงาตามจะประชิดและติดสริระรัด
รึงรุมประชุมชัด ........................................... ฉกรรจ์
๐ ใช้หนี้เวร ฤ ก็ยากวิบากทุษะอธรรม์
ดอกเบี้ยก็บวกพลัน ..................................... ผสม
๐ ขอเชิญปวงนรชาติวิลาศมนะอุดม
เร่งดับ ณ อารมณ์ ........................................ มิควร
๐ คิดข้างชอบและประกอบกุศลวิมละมวล
สุขย่อมจะย้อมยวน ..................................... เพราะกรรม
๐ สรวมเดชไตรรัตนามหาคุณะประจำ
คุ้มผู้ประพฤติธรรม ...................................... เจริญ
๐ วันคืนเสพย์สิริเลิศประเสริฐสุขะเผชิญ
ชนล้วนจะสรรเสริญ ...................................... นิรันดร์ ฯ
(อติรูปคำฉันท์ : หม่อมหลวงหญิงประมูลมาศ อิศรางกูร)
- สัททุลวิกกีฬิตฉันท์ ๑๙ -
๐ ตูข้าขอ/อภิวาท/พระพุท/ธะพระประทาน
ธรรมเพื่อ/ประสพศาน- ............................... ติบท
๐ ตูข้าขออภิวาทพระธรรมะพระสุคต
สอนสัตว์ขจัดหมด ...................................... อธรรม์
๐ ตูข้าขออภิวาทพระสงฆ์สุปฏิบันน์
สืบพูทธศาสน์อัน ........................................ รุจี
๐ ตูข้าขออภิวาทชนกและชนนี
ครูกอบพระคุณศรี ....................................... วิศิษฏ์
๐ ตูข้าขออภิวาทพระบาทวรนริศร์
จอมราษฏร์สยามมิศ- .................................. ร ศรี
๐ ทรงปกเกล้านรไทยอุทัยสุขะทวี
พูนเพิ่มพิพัฒน์ปรี- ...................................... ดิ ผล
๐ ด้วยเดชแห่งอภิวาทประสาทนะกมล
พุทธาธิคุณดล ............................................. สวัสดิ์
๐ จงปลดเปลื้องอุปสรรคและสรรพ์ภัยะพิบัติ
ในการนิพนธ์อรรถ ....................................... ประพันธ์
๐ เพื่อบูชาวรคุณพระบาทบรมธรร-
มิก ฉัฏฐรามอัน ........................................... อุฬาร์
๐ บำรุงราษฎรกอประด้วยพระกรุณา-
คุณทั้งพระเมตตา ......................................... ธิ ธรรม์
๐ สบคาบคล้ายศุภวาระสม ภวะ ณ พรรษ์
สิบหกฉนำถวัล- ........................................... ย ราชย์
๐ เพื่อเป็นมงคลวราศิรประกาศ
เกื้อเกียรติโอภาส .......................................... พระองค์
(เทวธรรมบรรยายคำฉันท์ : พระยาอุปกิตศิลปสาร)
บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล
- Black Sword -
(หมู มยุรธุชบูรพา)
•
กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก 