กลบทโวหารวาที

   สัมผัสบังคับเพิ่มจากปกติ ตามปกติคำประพันธ์ทุกชนิดจะมีเพียงสัมผัสบังคับ กลอนทั่วไปก็จะบังคับแต่สัมผัสนอกและสัมผัสระหว่างบท ในศิริวิบุลกิตติ์มีกลบทที่เป็นกลอนพื้นฐานอยู่กลบทหนึ่ง ชื่อ กลบทโวหารวาที
   แต่มีกลบทที่เพิ่มสัมผัสใน ในแต่ละจังหวะการอ่าน เรียกชื่อว่า กลบทมธุรสวาที ซึ่งเชื่อกันว่าคำกลอนสุนทรภู่ที่ไพเราะนั้น มีที่มาจากกลบทมธุรสวาทีนี้
   (อ้างอิง จาก ตำรากลบทศิริวิบุลกิตติ์ หมวดความนำ หน้า ๑๘)


   คุณค่าทางวรรณคดี ศิริวิบุลกิตติ์ เป็นกลอนกลบทเรื่องแรกในวรรณคดีไทย ไม่ปรากฏว่ามีการแต่งกลอนกลบทมาก่อน แม้ในหนังสือจินดามณีของพระโหราธิบดีที่แต่งในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ส่วนที่เป็นตำราโคลงและกลอนซึ่งเป็นแบบอย่างสำหรับผู้ประพันธ์นั้น ก็มีแต่โคลงและกาพย์เป็นพื้น สำหรับกลอนก็มีแต่กลอนสี่ กลอนห้าและมีฉันท์อยู่บ้าง จะมีกลบทก็ปรากฏเป็นโคลงกลบท ซึ่งมีชื่อพ้องกับกลอนกลบทอยู่หลายบท น่าเชื่อได้ว่า หลวงศรีปรีชา (เซ่ง) ได้นำชื่อกลบทโคลงเหล่านี้มาตั้งเป็นชื่อกลอนกลบทในส่วนที่มีลักษณะบังคับเหมือนกัน เช่น กลบทสารถีชักรถ เสือซ่อนเล็บ เป็นต้น
   ครั้นมาถึงสมัยกรุงธนบุรีและรัตนโกสินทร์ตอนต้น มีผู้นิยมแต่งคำประพันธ์ประเภทกลอนมากขึ้น โดยแต่งตามแบบแผนของกลอนกลบทโวหารวาทีในศิริวิบุลกิตติ์ถือเป็นกลอนพื้นฐานของกลอนทั่ว ๆ ไป เพราะไม่มีลักษณะบังคับมากนัก แต่พระยาสุนทรโวหาร (ภู่) เลือกใช้กลบทมธุรสวาที เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวของสุนทรภู่
   ……………..
   ……………..
ยิ่งกว่านั้นเมื่อสุนทรภู่แต่งกาพย์พระไชยสุริยา เพื่อเป็นแบบหัดอ่านหนังสือสำหรับเด็กไทย ก็คงได้แนวคิดจากกลบทศิริวิบุลกิตติ์เช่นเดียวกัน โดยใช้กลบทที่บังคับแต่แม่ ก.กา เป็นเบื้องต้น แล้วขยายเป็นกลบทบังคับใช้แม่ ก.กา กับแม่น กลน บังคับใช้แม่ ก.กา กน กง บังคับใช้แต่แม่ ก.กา กน กง กด บังคับใช้แต่แม่ ก.กา กน กง กด กก บังคับใช้แต่แม่ ก.กา กน กง กด กก กบ และบังคับใช้แต่แม่ ก.กา กน กง กด กก กบ กม ตามลำดับ เคยมีผู้สงสัยว่า ทำไมสุนทรภู่จึงไม่ให้อ่านแม่ กม ต่อจาก ก.กา กน กง ซึ่งเป็นคำที่ต่อเนื่องกัน ซึ่งคำตอบน่าจะมาจากลำดับที่ปรากฏในกลอนกลบทของหลวงศรีปรีชา (เซ่ง) นั่นเอง
   (อ้างอิง จาก ตำรากลบทศิริวิบุลกิตติ์ หมวดความนำ หน้า ๓๑,๓๒ และ ๓๓)

แต่โดยความเห็นส่วนตัว : ผมคิดว่า กลอนของท่านสุนทรภู่ มีลักษณะ ๓ แบบพ้องอยู่รวมกัน คือ กลบทโวหารวาที กลบทสิงโตเล่นหาง และ กลบทมธุรสวาที เป็นพื้น มิได้เจาะจงอย่างใดอย่างหนึ่ง (หรืออาจจะแค่ความบังเอิญที่พ้องกัน) แต่จะเป็นไปในทางของ กลบทมธุรสวาที มากที่สุด จากการเทียบรูปแบบคำประพันธ์ในหนังสือ ขุนช้างขุนแผน (ตอนกำเนิดพลายงาม) ,หนังสือพระอภัยมณี และหนังสือประชุมนิราศสุนทรภู่ (โดยท่านได้เพิ่มลูกเล่นส่วนตัวของท่าน โดยการมักเล่นสัมผัสอักษรในคำท้ายของช่วงแรก กับคำแรก (หรือคำที่สอง) ของช่วงสอง ของกลอนในวรรคสอง และวรรคสี่ด้วย จนกลายเป็นเอกลักษณ์ของท่าน) ครับผม

ลิงค์กลบทบังคับใช้เฉพาะมาตรา (ไล่จาก ๑ ไปถึง ๗ กลบท)
http://www.homelittlegirl.com/index.php?topic=1839.0

   ซึ่งมาพ้องกับข้อมูลเรื่อง กลอนสุภาพ ในวิกีพีเดีย ที่กล่าวไว้ว่า
   คำประพันธ์กลอนนิยมเล่นกันมากตั้งแต่สมัยอยุธยา จวบจนถึงปัจจุบัน ในต้นรัตนโกสินทร์นั้นงานกลอนสุภาพเด่นชัดในรัชกาลที่ ๒ ซึ่งเฟื่องฟูถึงขนาดมีการแข่งขันต่อกลอนสด กลอนกระทู้ ตลอดรัชสมัยมีผลงานออกมามากมาย เช่น กลอนโขน กลอนนิทาน กลอนละคร กลอนตำราวัดโพธิ์ เป็นต้น บทพระราชนิพนธ์เรื่อง เงาะป่า ก็เกิดขึ้นในยุคนี้ ยังมีกวีท่านอื่นที่มีชื่อเสียง เช่น สุนทรภู่ เป็นต้น // และ กลอน ๖ / กลอน ๗ / กลอน ๘ และกลอน ๙ ก็พบว่า มีการพบครั้งแรกจากวรรณคดีตำรากลบทศิริวิบุลกิตติ์ นั่นเอง ติดตามอ่านรายละเอียดได้ในลิงค์ข้างล่างนี้

ลิงค์ "กลอนสุภาพ" (วิกีพีเดีย) ^คลิก

ลิงค์ "ประดิษฐการทางฉันทลักษณ์ของกลอน" (วิกีพีเดีย) ^คลิก

   ...-๐ Black Sword (หมู มยุรธุชบูรพา) ๐-...

	ผู้เขียน	หัวข้อ: กลบทโวหารวาที (อ่าน 11614 ครั้ง)
0 สมาชิก และ 1 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้