Username:
Password:
บ้านกลอนน้อยฯ
ช่วยเหลือ
ค้นหา
เข้าสู่ระบบ
สมัครสมาชิก
บ้านกลอนน้อย - กลอนสบายๆ สไตล์ลิตเติลเกิร์ล
>>
ห้องเรียน
>>
ห้องศึกษา กาพย์ โคลง ร่าย
>>
- โคลงห้าพัฒนา -
หน้า: [
1
]
ลงล่าง
« หน้าที่แล้ว
ต่อไป »
พิมพ์
ผู้เขียน
หัวข้อ: - โคลงห้าพัฒนา - (อ่าน 8000 ครั้ง)
0 สมาชิก และ 1 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้
Black Sword
ผู้บริหารเว็บ
จำนวนผู้เยี่ยมชม:
65535
ออฟไลน์
ID Number: 88
จำนวนกระทู้: 10394
เมื่อ มยุรธุชกางปีกฟ้อน... มวลอักษรก็ร่อนรำ
|
|
- โคลงห้าพัฒนา -
«
เมื่อ:
14, มกราคม, 2565, 10:54:21 PM »
บ้านกลอนน้อยฯ
Permalink:
- โคลงห้าพัฒนา -
โคลงห้าพัฒนา
โคลงห้าพัฒนา
เป็นโคลงที่มีลักษณะเข้มขลังเฉียบฉับไว ประดิษฐ์ขึ้นมาโดย
จิตร ภูมิศักดิ์
นักคิดนักเขียนหัวก้าวหน้า โดยการต่อยอดจากโคลงห้าแบบโองการแช่งน้ำ (จิตร ภูมิศักดิ์ เชื่อว่าโองการแช่งน้ำเป็นรูปแบบของโคลงห้าอย่างวรรณคดีล้านช้างเรื่องท้าวฮุ่ง) นำปรับ “พัฒนา” จัดระเบียบคำและสัมผัสขึ้นใหม่ให้เหมาะสมกับรสนิยมของหูคนไทยในยุคนี้ (
คมทวน คันธนู
มักเรียกโคลงห้าพัฒนานี้ว่า
“
โคลงจิตรลีลา
”
โดยให้เหตุผลไว้ว่าเพื่อเป็นเกียรติแก่จิตร ภูมิศักดิ์)
โคลงห้าพัฒนา
- บทหนึ่งมี ๒๐ คำเป็นหลัก อันยังไม่นับรวม "สร้อยโคลง" ที่เพิ่มได้อีกสองแห่ง แห่งละสองคำ ในท้ายบาทที่ ๑ และท้ายบาทที่ ๓ ซึ่งใช้สร้อยโคลงแบบทั่วไป (ส่วนบาทที่ ๔ ก็ใส่สร้อยได้ แต่เป็นสร้อยซ้ำคำแบบโคลงดั้นอันจะค่อยกล่าวถึงต่อไป)
คณะของโคลงห้าพัฒนา
- โคลงห้าพัฒนา
ในหนึ่งบทนั้นมี ๔ บาท
แต่ละบาทแบ่งเป็น ๒ วรรค
ประกอบด้วยวรรคหน้า ๓ คำ และวรรคหลังอีก ๒ คำ (รวมเป็น ๕ คำในหนึ่งบาท)
ทั้งสี่บาทจึงมี ๒๐ คำเป็นหลักดังกล่าว
และในการแต่ง
โคลงห้าพัฒนา
นั้น มีจุดต้องใช้
คำสุภาพ
(คำที่ไม่มีรูปวรรณยุกต์) อยู่ ๔ แห่ง
คือ คำที่ ๕ ในบาทแรก ,คำที่ ๓ ในบาทที่สองและบาทที่สาม และ คำที่ ๕ ในบาทที่สี่ (ดังผังประกอบ)
**************************************
- การแต่งโคลงห้าพัฒนา -
๑.
สัมผัสบังคับ
(ดูผังด้านบนประกอบ)
การสัมผัสในบทของ
โคลงห้าพัฒนา
มีจุดบังคับรับ-ส่ง สัมผัสสระภายในบทเหมือน
โคลงสี่สุภาพ
คลิก
ตามตำแหน่งที่โยงเส้นดังแสดงไว้ในผัง คือ
- คำสุดท้ายของบาทแรก (คำที่ ๕) ให้ส่งสัมผัสสระไปยังคำที่ ๓ ของบาทที่สองและบาทที่สาม
- คำสุดท้ายรูปโทของบาทสอง (คำที่ ๕) ส่งสัมผัสสระไปยังคำที่ ๓ รูปโทของบาทที่สี่
เช่น
๐ กรุงเทพฯคลุ้ง คาว
หืน
ควันกาม
กลืน
กลบ
ไหม้
คาวกลาง
คืน
คลุมทาบ
เมืองร้อง
ไห้
เหือดขวัญ ฯ
(จิตร ภูมิศักดิ์)
๒.
คำเอก
คำโท
(ดูผังด้านบนประกอบ)
ในหนึ่งบทของ
โคลงห้าพัฒนา
นั้น มีการกำหนดบังคับใช้คำ
รูปวรรณยุกต์เอก
ไว้ ๔ แห่ง และ
รูปโท
๔ แห่งดังผังประกอบ โดยคำรูปเอกนั้น ใช้คำตายแทนได้เช่นเดียวกับโคลงทั่วไป เช่น
๐ ชัย
จัก
แย้ม
ยังดิน
แสงสูรย์ริน
เรื่อ
ฟ้า
ชุบชีวิน วาม
ชื่น
งาม
ล้ำหน้า
หลาก
สวรรค์
(จิตร ภูมิศักดิ์)
๓.
การสลับตำแหน่งคำเอก-คำโท ในโคลง
ใน
โคลงห้าพัฒนา
นั้น ตำแหน่งคำเอก คำโท ในโคลงที่บังคับไว้นั้น สามารถสลับที่กันได้หนึ่งแห่งเหมือนโคลงทั่วไป นั่นคือ คู่คำเอก-โท ในคำที่ ๒-๓ ของ
บาทแรก
นั่นเอง
หมายเหตุ :
คำโทคู่ในบาทที่ ๔ อาจอยู่แยกกันได้ เช่น
“
ฟ้า
โรจน์
ร้อง
............. ร่ำหา “
๔.
การใช้เอกโทษ-โทโทษ
รายละเอียดเรื่อง
คำเอกโทษ คำโทโทษ
ที่ใช้ในโคลง คลิกอ่านได้
ที่นี่
คลิก
๕.
คำสร้อย
โคลงห้าพัฒนานั้น ในบาทที่ ๑ และบาทที่ ๓ หากกระแสความยังไม่สิ้น สามารถใส่สร้อยได้อีกสองคำเหมือนโคลงสี่ทั่วไป รายละเอียดเรื่องคำสร้อยที่ใช้ในโคลง คลิกอ่านได้
ที่นี่
คลิก
หมายเหตุ :
คำสร้อย นอกเหนือจากบาทที่ ๑ และบาทที่ ๓ แล้ว ใน
บาทที่ ๔
ก็สามารถใส่คำสร้อยอีกสองคำต่อท้ายได้เช่นกัน แต่ใช้สร้อยแบบโคลงดั้น กล่าวคือ เป็นคำสุภาพ (ไม่มีรูปเอกโท, ไม่เป็นคำตาย) และต้อง
สัมผัสพยัญชนะ
กับสองคำสุดท้ายของบาทที่สี่ โดยเฉพาะ
คำสุดท้าย
จะต้อง
ซ้ำคำ
เดียวกัน เช่น
“ ฟ้าโรจน์ร้อง ...........
ร่ำ
หา
รน
หา
”
หรือ
“ กามร้อนไล้ …….....
ลูบ
เมือง
โลม
เมือง
”
อย่างนี้นั่นเอง
สำหรับ
โคลงห้าพัฒนา
คงอธิบายไว้เพียงคร่าว ๆ ดังนี้ ด้านล่างต่อไปเป็น
ตัวอย่าง
โคลงห้าพัฒนา
บางส่วนจากวรรณกรรมต่าง ๆ
อ้างอิง
บทวิเคราะห์มรดกวรรณคดีไทย (ทีปกร (จิตร ภูมิศักดิ์)) ศิลปิน, นักรบประชาชน
ชมรมหนังสือแสงตะวัน (๒๕๑๙)
รายนามผู้เยี่ยมชม :
มนชิดา พานิช
,
ลิตเติลเกิร์ล
,
น้ำหนาว
,
ข้าวหอม
,
ฟองเมฆ
,
เฒ่าธุลี
,
ขวัญฤทัย (กุ้งนา)
,
ปลายฝน คนงาม
,
ปิ่นมุก
,
ลมหนาว ในสายหมอก
,
ก้าง ปลาทู
,
กร กรวิชญ์
บันทึกการเข้า
..
รวมบทกลอน "
ที่นี่เมืองไทย...
"
รวมบทกลอน "
ร้อยบุปผา
"
รวม
บทประพันธ์ทั่วไป
"Black Sword (หมู มยุรธุชบูรพา)"
รวมบทประพันธ์
กลบท
"Black Sword (หมู มยุรธุชบูรพา)"
รวมบทประพันธ์
ฉันท์
"Black Sword (หมู มยุรธุชบูรพา)"
กลอน
สุภาษิต-คำพังเพย-สำนวนไทย
บ้านกลอนน้อย
ลานอักษร มยุรธุชบูรพา
..
Black Sword
ผู้บริหารเว็บ
จำนวนผู้เยี่ยมชม:
65535
ออฟไลน์
ID Number: 88
จำนวนกระทู้: 10394
เมื่อ มยุรธุชกางปีกฟ้อน... มวลอักษรก็ร่อนรำ
|
|
Re: โคลงห้าพัฒนา
«
ตอบ #1 เมื่อ:
14, มกราคม, 2565, 10:56:24 PM »
บ้านกลอนน้อยฯ
Permalink:
Re: โคลงห้าพัฒนา
ตัวอย่าง
โคลงห้าพัฒนา
บางส่วน
แสดงคำเอก คำโท, คำสร้อย, คำสัมผัสภายในบท
โคลงห้าพัฒนา
(คาวกลางคืน : จิตร ภูมิศักดิ์)
๐ กรุงเทพ ฯ คลุ้ง ........ คาวกาม
เปลวเขียวคราม .............. คลอกไหม้
อากรุงราม ...................... โรยร่วง แล้วฤๅ
กามร้อนไล้ ..................... ลูบเมือง โลมเมือง
๐ ไทยไป่แล้ง ............... พลังใจ
วิญญาณไทย .................. แกร่งกล้า
ผีกามไกล ....................... กลืนชาติ มีฤๅ
สู้เย้ยฟ้า .......................... ฝากนาม
(คาวกลางคืน : จิตร ภูมิศักดิ์)
โคลงห้าพัฒนา
(โคลงสรรเสริญเกียรติกรุงเทพมหานครยุคไทยพัฒนา : จิตร ภูมิศักดิ์)
๐ คนนั้นค่า ................ คือคน
เกียรติดำกล ................... เกริกหล้า
ใครอย่ายล .................... หยามเหยียด
ฤทธิ์ล้นฟ้า ..................... จักคะมำ
๐ คนย่อมท้า .............. ธรณี
เทอดศักดิ์ศรี .................. เสียดฟ้า
ใครย่ำยี ......................... ยืนหยัด
ล้มฟุบหน้า ..................... จึ่งยอม
(โคลงสรรเสริญเกียรติกรุงเทพมหานครยุคไทยพัฒนา : จิตร ภูมิศักดิ์)
โคลงห้าพัฒนา
(เขียนแผ่นดิน : เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์)
๐ ผาพืดเพี้ยง ............. กำแพง
ภูผาแดง ......................... ดาดด้าว
ไฟเริงแรง ....................... ลามทุ่ง
เนิบไม้น้าว ..................... วินาศภู
๐ ภูพืดนี้ ..................... ภูวัว
แว่วกระดึงรัว ................... ร่ำร้อย
สนธยามัว ....................... พยับเมฆ
ควายต้อยต้อย ................ ไต่ตาม
๐ ตามน้ำตก ............... ตาดสะแนน
เจ็ดสีแสน ....................... สว่างรุ้ง
ขัวหินแขวน .................... ขวางโขด
ข้ามห้วยคุ้ง .................... ช่วงธาร
๐ ธารห้วยย่ำ ............. ตีนภู
ไม้กรายกรู ..................... แกร่งกร้าน
พิสดารดู ........................ ดงดึก ดำบรรพ์เวย
ไพรด้าวด้าน ................... ด่านโขง
(เขียนแผ่นดิน : เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์)
โคลงห้าพัฒนา
(ยืนต้านพายุ : สถาพร ศรีสัจจัง)
๐ ไกลแต่นี้ ................. ต่อนาน
ชนจักจาร ...................... ชื่อซร้อง
วีรกาล ........................... กู้ถิ่น
กู้ต่อต้อง ........................ ต่อมาร
(ยืนต้านพายุ : สถาพร ศรีสัจจัง)
โคลงจิตรลีลา
(จตุรงคมาลา : คมทวน คันธนู)
๐ กาลเคลื่อนแล้ว ....... ถอยหลัง
สอนแล้วหวัง ................. ศิษย์ไหว้
ตายแล้วยัง .................... อยากเกิด
บ้าแน่ไซร้ ....................... ส่อเห็น
๐ ดาวเด่นไร้ ............... รังสี
คนดีดี ............................ ค่าด้อย
คนผีผี ............................ ผุดผ่อง
ขี้เถ้าพร้อย ..................... พร่างหาว
๐ ปวดร้าวโลก ............ แลไฉน
ถึงสาไถย ........................ ถูกต้อง
ถึงเลื่อนไหล .................... ลืมสติ
คล้องเหนี่ยวคล้อง ........... ครอบผล
๐ บนห่วงห้วง ............. ตัณหา
มีหมอกหนา ................... แน่นอุ้ม
บังหูตา ........................... ตายสนิท
คลุ้มเคลื่อนคลุ้ม .............. คลั่งแสวง
๐ แสงหนึ่งจ้าน ............ จัดฉาย
ใช่ธรรมราย ..................... โรจน์รุ่ง
ใช่สูรย์สาย ...................... สาดส่อง
ใช่เหลื้อมรุ้ง ..................... รัศมี
๐ แสงนี้ก่อ ................. เกิดแสง
อันร้อนแรง ..................... รอบด้าน
อันฝังแฝง ....................... ฝากใฝ่
มวลล้านล้าน .................. หล่อหลอม
(จตุรงคมาลา : คมทวน คันธนู)
หมายเหตุ :
บางคราคมทวน คันธนู มักเรียกโคลงห้าพัฒนานี้ว่า
“โคลงจิตรลีลา”
โดยระบุไว้ว่าเพื่อเป็นเกียรติแก่จิตร ภูมิศักดิ์
โคลงห้าพัฒนา
สังเกตว่าแม้จิตร ภูมิศักดิ์ผู้เป็นต้นประพันธ์นั้นจะไม่ได้ร้อยโคลงหรือระบุไว้ แต่กวีที่สืบสานตามนั้นมักจะทำการ
ร้อยโคลง
คลิก
ด้วยเวลาประพันธ์นั้นเสมอ ๆ
บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล
- Black Sword -
(หมู มยุรธุชบูรพา)
•
กลับสู่หน้า
สารบัญ
โคลง
คลิก
•
กระโดดสู่ห้องเรียน
กาพย์
คลิก
•
กระโดดสู่ห้องเรียน
กลอน
คลิก
•
กระโดดสู่ห้องเรียน
ฉันท์
คลิก
•
กระโดดสู่ห้องเรียน
ร่าย
คลิก
•
กระโดดสู่ห้องเรียน
กลอนกลบท
คลิก
•
กระโดดสู่ห้องเรียน
โคลงกลบท
คลิก
•
กระโดดสู่ห้องศึกษา
ภาพโคลงกลบท
คลิก
รายนามผู้เยี่ยมชม :
มนชิดา พานิช
,
ลิตเติลเกิร์ล
,
น้ำหนาว
,
ข้าวหอม
,
ฟองเมฆ
,
เฒ่าธุลี
,
ขวัญฤทัย (กุ้งนา)
,
ปลายฝน คนงาม
,
ปิ่นมุก
,
ลมหนาว ในสายหมอก
,
ก้าง ปลาทู
,
กร กรวิชญ์
บันทึกการเข้า
..
รวมบทกลอน "
ที่นี่เมืองไทย...
"
รวมบทกลอน "
ร้อยบุปผา
"
รวม
บทประพันธ์ทั่วไป
"Black Sword (หมู มยุรธุชบูรพา)"
รวมบทประพันธ์
กลบท
"Black Sword (หมู มยุรธุชบูรพา)"
รวมบทประพันธ์
ฉันท์
"Black Sword (หมู มยุรธุชบูรพา)"
กลอน
สุภาษิต-คำพังเพย-สำนวนไทย
บ้านกลอนน้อย
ลานอักษร มยุรธุชบูรพา
..
หน้า: [
1
]
ขึ้นบน
พิมพ์
« หน้าที่แล้ว
ต่อไป »
กระโดดไป:
เลือกหัวข้อ:
-----------------------------
บ้านกลอนน้อย ลิตเติลเกิร์ล - มยุรธุชบูรพา
-----------------------------
=> อ่านข้อกำหนด กฎระเบียบต่าง ๆ - สมาชิกใหม่ ทักทาย แนะนำตัวที่นี่
=> ห้องกลอน คุณอภินันท์ นาคเกษม
=> ห้องกลอน คุณคนบอ มือสี่
=> สารบัญกลอน สมาชิกนักกลอน
-----------------------------
ห้องเรียน
-----------------------------
=> ห้องเรียนรู้คำประพันธ์ ประเภทกลอน
=> ห้องเรียนฉันท์
=> ห้องเรียน กลบท
=> ห้องเรียน โคลงกลบท
=> ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท
=> ห้องศึกษา กาพย์ โคลง ร่าย
=> ห้องหนังสือ บ้านกลอนน้อย
=> ห้องฟัง การขับ เสภา และอื่น ๆ
-----------------------------
คำประพันธ์ แยกตามประเภท
-----------------------------
=> กลอน ร้อยกรองหลากลีลา
=> คำประพันธ์เนื่องในโอกาสพิเศษต่าง ๆ
=> กลอนธรรมะ-สุภาษิต-ปรัชญา-คำคม
=> กลอนเปล่าสบาย ๆ
=> กลอนจากที่อื่น และจากกวีที่ชื่นชอบ
=> โคลง-กาพย์-ฉันท์-ร่าย-ลิลิต
=> กลบท
=> นิยาย-เรื่องสั้น-บทความ-ความเรียง-เรื่องเล่าทั่วไป
=> ห้องนั่งเล่นพักผ่อน
===> เส้นคั่นสวย ๆ
===> รูปภาพน่ารัก
กำลังโหลด...