
- ธาตุมมิสสาฉันท์ ๑๑ -
ธาตุมมิสสาฉันท์ ๑๑ (ทา-ตุม-มิด-สา-ฉัน) เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า เจือไว้ด้วยคณะอันแปลก ๆ ไว้ด้วยกัน
๑.) รูปแบบของธาตุมมิสสาฉันท์ ๑๑
หนึ่งบท จะมี ๒ บาท
แต่ละบาทแบ่งเป็น ๒ วรรค
วรรคหน้ามี ๔ พยางค์ วรรคหลังมี ๗ พยางค์
(รวมเป็น ๑๑ พยางค์ในหนึ่งบาท)
๒.) ลักษณะบังคับ ครุ –ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ)
ครุ-ลหุ แต่ละบาทจะมีลักษณะเหมือนกันทุกบาท คือ
ครุ-ครุ-ครุ-ครุ .............. ลหุ-ลหุ-ครุ-ครุ-ลหุ-ครุ- ครุ
โดยแต่ละบาทจะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น ๒ - ๒ .......... ๔ - ๓ เหมือนกันทุกบาท
๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ)
- สัมผัสภายในบท -
คำสุดท้ายของวรรคแรก เชื่อมสัมผัสไปยังคำที่ ๔ ของวรรคที่ ๒
คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓
- สัมผัสระหว่างบท -
หากแต่งมากกว่า ๑ บท
คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๒ ของบทต่อไป
- ตัวอย่างคำประพันธ์ -
- ธาตุมมิสสาฉันท์ ๑๑ -
ครั้งนี้ /จักเผา ณ พระเกศเกล้า /มิให้นาน
ด้วยไฟ /ร้อนราญ ประทุเพียงเพลิง /พิเศษฤทธิ์
เพลิงนี้อำนาจ สุระแรงกาจกำแหงจิต
เหมือนการจุมพิต ละก็ข้านำเสนอมา
จากนางงามเลิศ อรโฉมเฉิดวิเลขา
เทียบโฉมโสภา กะพระองค์แล้วมิแพ้กัน
นางนี้มีลัก- ษณะพริ้มพักตร์พิมลขวัญ
เนตรงามเทียมทัน นยะตาเนื้อสนิทหวาน
งามผิวผ่องพรรณ รุจิแจ่มจันทร์จรัสมาน
ปากแดงแสงฉาน ดุจะสีเลือด ณ อกนาง!
.................. ฯลฯ ..................
(อติรูปคำฉันท์ : หม่อมหลวงหญิงประมูลมาศ อิศรางกูร)
- ธาตุมมิสสาฉันท์ ๑๑ -
หญิงโมเปรมจิต ก็เพราะสมคิดประสิทธี
ทองเหลืออารี อนุโลมตามประสงค์ตน
จึ่งชี้แจงว่า ผิคระไลคลาลุตำบล
ทุ่งสัมฤทธิ์พล ก็จะพำนัก ณ ราตรี
คืนนั้นจันทร์จ้า จะอร่ามหล้าพระเมธนี
ข้าเห็นเป็นที จะประหัตราญประหารลาว
คืนนั้นหลานข้า จระสู่รามพิชัยชาว-
เวียงยอมเสียสาว กะริปูโดยมิกีดกัน
มอมเหล้าแม่ทัพ ลุ’มลาวหลับละเมอฝัน
เอาดาบของมัน น่ะกระชับหัตถ์-และตัดเศียร!
.................. ฯลฯ ..................
(สุนารีคำฉันท์ : วชิรินทร์ มนเทียรทอง)
- ธาตุมมิสสาฉันท์ ๑๑ -
เจ้าเมือง, หมอยา และพิพากษาน่ะตรีมาร
แก้แค้นคงดาล ประลุจุดเจตนารมย์
"บานู" นั้นว่า ผิวะเธอหาวิถีสม
แล้วแต่อารมณ์ จะกระทำเถิด นะนงเยาว์
ปัญญายอดหญิง กิจะทุกสิ่ง ธ อาจเอา
เสร็จได้ดังเรา จะประสงค์สมมโนแน่
ฉันเชื่อเชิงเชา- วะนะนงเยาว์มิเชีอนแช
ทำไรแล้วแต่ นุชะคิดควร กระทำเทอญ
.................. ฯลฯ ..................
(อารุยาคำฉันท์ : ลออง จุลกะเศียน)
- ธาตุมมิสสาฉันท์ ๑๑ -
ตรัสถามความชัด อุระข้องขัดมนัสครวญ
น่าชังช่างชวน ริละเมิดหลงพะวงเกิน
หากราญหาญหัก จะฉกาจเกรี้ยวนักก็คนเดิน
ขุกคิดขวยเขิน กละอัดอายระคายใจ
สามนางต่างด่วน จระจากสวนมิช้าใย
สู่ปราสาทไพ- จิตรเฝ้าองค์อนงค์นวล
สบเนตรศรีเมือง กละค้อนเคืองริเรื่องชวน
พราหมณ์น้อยคอยกวน และก็ซักไซ้มิได้มา
ถามไถ่ไม่จบ จะขยับหลบก็ถามหา
ฝากดอกจำปา ระกำตามเข็ญลำเค็ญใจ
.................. ฯลฯ ..................
(ศรีสุดาคำฉันท์ : นายนราภิบาล)
- ธาตุมมิสสาฉันท์ ๑๑ -
ครั้นแจ้งแสงทอง สุริยาส่องจรัสศรี
มัวสางจางดี และพระอาทิตย์ก็ดวงแดง
เสียงคั่งวังยส ชยะปรากฏตะโกนแรง
ล้วนลั่นกันแสง สรอื้ออึงคะนึงไป
ว่านุชบุตรี ยสะภูมีมิได้สัยน์
ค้นคว้าหาใน วระมนเทียรก็ไม่เห็น
ในนอกซอกเวียง ก็มิพานเพียงพระฉายเพ็ญ
เกิดยุคขุกเข็น ทุขะฉันใดก็เหลือทาย
กำนันพลันทูล คติเค้ามูลพระเดียวชาย
ยสชัยใจหาย ก็เสด็จนำสตรีมวล
เที่ยวค้นจนอ่อน อุระทอดถอนหทัยครวญ
พลางจิตคิดหวน ตริระลึกว่าธิดาคง
ตามหาสามี เหมาะจะไปที่กระไดวง
เวียนได้ไปบง ณ ระเบียงบนพระมนเทียร
ชายบรรพ์ครรไล ตะละคนไปก็ไปเตียน
มากหน้าอาเกียรน์ ผิวะไปแล้วมิแคล้วหาย
.................. ฯลฯ ..................
(นาครีคำฉันท์ : หลวงบุณยมานพพาณิชย์)
บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล
- Black Sword -
(หมู มยุรธุชบูรพา)

•
กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก 