
- ปัฐยาวัตรฉันท์ ๑๖ -
ปัฐยาวัตรฉันท์ ๑๖ (ปัด-ถะ-ยา-วัด-ตระ-ฉัน) เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า บริบูรณ์ด้วย ชะ คณะแต่หน้า ๔ อักษร (ช คณะ = ลหุ-ครุ-ลหุ)
๑.) รูปแบบของปัฐยาวัตรฉันท์ ๑๖
หนึ่งบท จะมี ๓ วรรค
วรรคแรกมี ๗ พยางค์ ........... วรรคสองมี ๕ พยางค์
วรรคสุดท้ายมี ๔ พยางค์
(รวมเป็น ๑๖ พยางค์ ในหนึ่งบท)
๒.) ลักษณะบังคับ ครุ –ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ)
ครุ-ลหุ แต่ละวรรคจะมีลักษณะ คือ
ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ-ครุ ................ ลหุ-ครุ-ครุ-ครุ-ครุ
ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ
โดยแต่ละวรรค จะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น
๔ - ๓ .................. ๕
๔
๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ)
- สัมผัสภายในบท -
คำสุดท้ายของวรรคแรก เชื่อมสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๒
ส่วนวรรคที่สามเป็นอิสระ
- สัมผัสระหว่างบท -
หากแต่งมากกว่า ๑ บท
ให้คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๑ ของบทต่อไป
- ตัวอย่างคำประพันธ์ -
- ปัฐยาวัตรฉันท์ ๑๖ -
๐ เลบงระเบียบ/ประพันธ์ฉัน- ..... ทะสารอ่อนหย่อนครัน
มิคมมิคาย
๐ คณากวี/ก็มีหลาย .................. ละผู้ล้วนเพริศพราย
พิชากวี
๐ ผิได้สดับเผดียงมี ................... กรุญโปรดปรานี
ดนูเผดิม
๐ ผิพร่องผิพลาดผิขาดเสริม ....... สนองอำนวยเติม
ปะต่อปะติด
๐ ขยมวิชัยประสังสิต ................. มิใช่ผู้บัณฑิต
กระเดื่องวิราม
๐ ผิอ่อนวิชากวีวาม ................... จะไว้ปากฝากนาม
ณ วงศ์กวี
๐ ประกาศสุเกียรติกวีศรี ............ ณ กรุงเทพฯ ธานี
มหานคร
๐ สถิตเสถียรขจายขจร .............. สุเกียรติแก่นามกร
สกุลนิรันดร์
๐ พิรียะคิดลิขิตครัน .................. บ่คล่องแคล่วแอ่วฉันท์
เฉลยเฉลา
๐ จะนับก็นานทิวาเนา ............... ประมาณเต็มหนึ่งเสา
สฤษฏิ์สุภา
๐ สมิทธิ์ประสงค์สุจินดา ............ วิสาขบูชา
เชวงสุวัจน์
๐ ณ ศกทวีสหัสพรรษ ................ กะเศษจัตวาสัต
นวุฒิครบ
๐ อุทิศฉลองเฉลิมภพ ................ ประเทศไทยเทิดจบ
ณ รัฐสิมา
๐ สุศักดิ์สุศรีสุจิตรา ................... ประเทศชาติศาสนา
มหากษัตริย์
๐ เจริญพิศาลสวัสดิ์พัท- ............. ฒนารุ่งจำรัส
วิโรจน์วิไล
๐ อนึ่งจะขอประภาพใน ............ พระคุณองค์รัตน์ตรัย
ดิลกอุฬาร
๐ อุบัติอุบายนะบันดาล ............ ประดาสากลศานต์
สุขาภิรัมย์
๐ ประกอบพณิชย์เกษตรกรรม ... วโสทกตกอัม-
พุเจิ่งแจรง
๐ สุธัญญชาติชูแขง ................... ผลิตผลไป่แล้ง
ตลาดเจริญ
๐ ประชานิกรเกษมเพลิน ........... พิรามสุขสรรเสริญ
สุโขชโย
(วิสาขะบูชาคำฉันท์ : ว.ช. ประสังสิต)
- ปัฐยาวัตรฉันท์ ๑๖ -
(ต้นแบบ ซึ่งแปลงจากคัมภีร์วุตโตทัยโดยนายฉันท์ ขำวิไล)
๐ ขจรขจิตขจายสรร ............................... จำแนกมลทินอัน
สิหม่นเลอะหมอง
๐ เพราะโหดเพราะเหี้ยมเพราะเหิมมอง ... จะก่อโกรธโทษปอง
ประหัตประหาร
๐ เพราะร้างเพราะลบเพราะหลู่ราน ......... นะบุญคุณของท่าน
สิมากและมี
๐ อนึ่งอเนกอนันต์คลี ............................. คละฤษยากาลี
ลุโทษลุทัณฑ์
๐ บเผยบ่เผื่อบ่แผ่กัน ............................. ตระหนี่ซึ่งสิ่งสรรพ์
ก็หม่นก็มัว
๐ และหลอนและหลอกและเล่ห์ตัว .......... ประพฤติมายาชั่ว
ฤ เชี่ยว ฤ ชาญ
๐ อุทัธอุทานอุทามหาญ ......................... สิโอ่อวดอหังการ
ฤ ชวนฤชม
๐ จะพักจะพรอดจะพูดขม ...................... มุสาเสกคารม
ก็ร้ายก็แรง
๐ จะคิดจะคาดจะใคร่แผลง ..................... อุลามกธรรมแฝง
สิฝ้าสิไฝ
๐ ประมูลประมวลประมาทใจ .................. ละเหตุเห็นผิดไป
บ่ยืนบ่ยง
๐ ละโทษละทัณฑ์ระทมปลง ................... สิเปลื้องมลทินลง
สว่างไสว
๐ มโนมุนินทร์มินอนใน ........................... ณ มลทินทิ้งไกล
ก็เริงสราญ ฯ
(ฉันทศาสตร์ : ฉันท์ ขำวิไล)
บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล
- Black Sword -
(หมู มยุรธุชบูรพา)

•
กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก