
- กุสุมิตลดาเวลิตาฉันท์ ๑๘ -
กุสุมิตลดาเวลิตาฉันท์ ๑๘ (กุ-สุ-มิ-ตะ-ละดา-เวลิตา-ฉัน) หรือ กุสุมิตลดาเวลลิตาฉันท์ เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า มีลิลาศประหนึ่งเครือเถาอันมีดอก
๑.) รูปแบบของกุสุมิตลดาเวลิตาฉันท์ ๑๘
หนึ่งบท จะมี ๓ วรรค
วรรคแรกมี ๑๑ พยางค์
วรรคสองมี ๔ พยางค์ ................. วรรคสุดท้ายมี ๓ พยางค์
(รวมเป็น ๑๘ พยางค์ ในหนึ่งบท)
๒.) ลักษณะบังคับ ครุ –ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ)
ครุ-ลหุ แต่ละวรรคจะมีลักษณะ คือ
ครุ-ครุ-ครุ-ครุ-ครุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ครุ
ครุ-ลหุ-ครุ-ครุ .................................... ลหุ-ครุ-ครุ
โดยแต่ละวรรค จะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น
๓ - ๒ - ๖
๑ - ๓ ....................... ๓
โดยคำที่ ๕ ของวรรคแรกนั้นให้ทอดเสียงหน่อยเพื่อช่วยหูผู้ฟัง
๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ)
- สัมผัสภายในบท -
คำสุดท้ายของวรรคแรก เชื่อมสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๒
ส่วนวรรคที่สามเป็นอิสระ
- สัมผัสระหว่างบท -
หากแต่งมากกว่า ๑ บท
ให้คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๑ ของบทต่อไป
- ตัวอย่างคำประพันธ์ -
- กุสุมิตลดาเวลิตาฉันท์ ๑๘ -
๐ หงสามินทร์ /ปิ่นมอญ /จระยุธะขบวน
เร่า /ฤดีอ่วน ............................. อุรางค์หมาง
๐ เทิดทัศนาสัตว์จัตุบทะคณะพลาง
ส่ำมฤคกวาง ............................ กระจงไพร
๐ หมูหมีเม่นเร้นพฤกษะอุระภิมะภัย
เกริกพหลไกร ........................... ก็พรั่นพรึง
๐ แรดโคควายร่ายหลบวนะมนะขมึง
ฝูงกระต่ายอึง ........................ ตะลุยหนี
๐ เยียงผาเผ่นผาโผนประดุจะปฐพี
เสียงสุวาณมี่ ........................... สยองคน
๐ ช้างเถื่อนเกลื่อนโขลงพ่ายพหละและคำรน
วิ่งกระเจิงวน ........................... ประแปร้นแปร๋
............. ฯลฯ .............
(เฉลิมเกียรติกษัตรีคำฉันท์ : กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์)
- กุสุมิตลดาเวลิตาฉันท์ ๑๘ -
๐ สมอยากฝากอยากไว้กิรติคุณะตาม
ดำริสมความ ............................... ประสงค์คิด
๐ ซึ่งเพียรแต่งจนได้ศุภผลสฤษดิ์
นี้เพราะภาษิต ............................. วิเศษนำ
๐ คือ "กิจจักสำเร็จเพราะวิริยะกระทำ"
คอยตะบอยจำ ............................. สลักจิต
๐ ขอให้ผลงานนี้จิรถิระสถิต
แผ่พิศาลกิต- ................................ ติคุณนาน
๐ ขอผู้อ่านได้รับรสะสุขะสราญ
ไว้ประดับญาณ ............................ และปัญญา
๐ หากพรฉันอาจสื่อกุศละสิริถา-
พรสุภัทรา .................................... ประการใด
๐ ขอให้ท่านสบสิ่งสวัสะดิวิสัย
สุขเกษมมัย .................................. เสมอเทอญ
................. ฯลฯ .................
(นาครีคำฉันท์ : หลวงบุณยมานพพาณิชย์)
- กุสุมิตลดาเวลิตาฉันท์ ๑๘ -
๐ โอมอัญเชิญนารายะณะพระหริชาญ
ชัยบำราบมาร ............................. ปะราชัย
๐ พร้อมด้วยเทวีศรีภะคะวะติวิไลย
วรรณะผ่องใส ............................. วิมลเนตร์
๐ โอมอัญเชิญองค์ตรีศุลิศิวะมเหศร์
นั่ง ณ ยอดเขต- ........................... ตะจอมผา
๐ อีกแม่เจ้าสฺวรรค์บรรพะติวะระอุมา
ผู้พระชายา ................................. อุดมศักดิ์
๐ โอมอัญเชิญธาดาปฏิจตุรพักตร์
เพ่งพินิศรัก- ................................ ษะสี่ทิศ
๐ ทั้งโฉมชายายอดสุธิระศุภวิทย์
ศิลปะสอนจิต ............................. จรุงใจ
๐ อีกขอเชิญท้าวศักระอมระวิชัย
จอมสุราลัย ................................. มหิทธี
๐ พร้อมองค์เทวินปิ่นอมระยุวดี
อินทฺระศักดิ์ศรี ............................ ศจีอร
๐ อีกขอเชิญองค์เทพระวิและศศิธร
สองอมรยอด .............................. พยานกรรม
๐ อีกขอเชิญเทวานิกะระฐิติธรรม
สิงสถิตอัม- ................................. พะรากาศ
๐ ทั้งทวยเทพที่สิง ณ ปฐวิอาจ
รักษะทวยราษฎร์ ......................... ณ แดนคน
๐ เชิญทุกเทพเจ้าผู้สิริวระวิมล
มา ณ มณฑล .............................. พิธีเทอญ
................. ฯลฯ .................
(มัทนะพาธา : พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว)
บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล
- Black Sword -
(หมู มยุรธุชบูรพา)

•
กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก