
- รโธทธตาฉันท์ ๑๑ -
รโธทธตาฉันท์ ๑๑ (ระ-โทด-ทะตา-ฉัน) เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า มี ระ คณะเป็นเบื้องต้นและเบื้องปลาย (ร คณะ = ครุ-ลหุ-ครุ))
๑.) รูปแบบของรโธทธตาฉันท์ ๑๑
หนึ่งบท จะมี ๒ บาท
แต่ละบาทแบ่งเป็น ๒ วรรค
วรรคหน้ามี ๗ พยางค์ วรรคหลังมี ๔ พยางค์
(รวมเป็น ๑๑ พยางค์ในหนึ่งบาท)
๒.) ลักษณะบังคับ ครุ –ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ)
ครุ-ลหุ แต่ละบาทจะมีลักษณะเหมือนกันทุกบาท คือ
ครุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ครุ .............. ลหุ-ครุ-ลหุ-ครุ
โดยแต่ละบาทจะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น ๓-๔ .......... ๒-๒ เหมือนกันทุกบาท
๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ)
- สัมผัสภายในบท -
คำสุดท้ายของวรรคแรก เชื่อมสัมผัสไปยังคำที่ ๒ ของวรรคที่ ๒
คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓
- สัมผัสระหว่างบท -
หากแต่งมากกว่า ๑ บท
คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๒ ของบทต่อไป
- ตัวอย่างคำประพันธ์ -
- รโธทธตาฉันท์ ๑๑ -
๐ ฃ้าประณม /ก ร กระพุม ประชุม /นขา
ไหว้สุเทษณ์ /วระมหา มหิท /ธิบูรณ์
๐ เชิญสดับสุวระพจน์ ประณตทำนูล
วอนพระองคะอนุกูล และเมตตะด้วย
๐ ยามดนูสิทุขะจัด ธ ตรัสจะช่วย
โดยพระมุ่งกรุณะอวย พระพรประทาน
๐ ข้าพระบาท ฤ ทุขะมี ฤดีจะราน
เทวะโปรดและอุปะการ จะสิทธิผล
๐ เมตตะธรรมะนะสิจุน และหนุนสกล
ช่วยผดุงนิกะระชน ประโลมฤดี
๐ เชิญเสด็จ อ ม ร มา ณ วาระนี้
รับเสวย วระ พ ลี ดนูถวาย
๐ โดยดนู ทุขะวิโยค และโชคก็หาย
อยากจะใคร่ชิวะมลาย บ่ทนและทุกข์
๐ อยู่ก็โศกะจะทวี บมีสนุก
สามิทิ้งฤวะจะสุข ฤ มีเจริญ
............. ฯลฯ .............
(มัทนพาธา : พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว)
- รโธทธตาฉันท์ ๑๑ -
๐ หากจะให้สรรพพัสดุ์ ณ ปัฐพี
อักตัญญุจะฤดี จะได้ไฉน
๐ ชนมุสาปกติวาท มิอาจวิจัย
บาปและกรรม ฤ จะระไว ระวังกระทำ
๐ สิ่งอะไรมิวิปริต ประดิษฐกรรม
ควรจะถือมนะประจำ มิเว้นมิวาย
๐ เหตุเพราะปัจจัยะจรุง และปรุงขยาย
สรรพพัสดุแหละหลาย ก็เกิดก็ซา
๐ ราชพิทักษบริบาล พิจารณ์ประชา
ราวกะโอรสปิยา ภิรมย์นิรันดร์
๐ อัธยาศัยะมิทน กมละหวั่น
ด้วยกรุณมนะมหัน- ตะผู้พิเศษ
............. ฯลฯ .............
(ธรรมานุสสรณ์ : อุบลวรรณ)
- รโธทธตาฉันท์ ๑๑ -
(ต้นแบบ ซึ่งแปลงจากคัมภีร์วุตโตทัยโดยกรมพระปรมานุชิตชิโนรส)
๐ มิตระมีอธิมหา คุณาบวร
นามนุกัมปิยะขจร ธเรศะตรี
๐ กอประด้วยจตุรเหตุ พิเศษะมี
เกียรติ กำ จ ร วิ ธี ณ สิ่งประเสริฐ
๐ คือสหายผิว์นฤสุข และทุกขะเกิด
ภัยพิบัติก็จะประเดิด ประดักสกนธ์
๐ ทรัพยะบุตร์ภิริยนาศ นิราสะผล
ทราบก็โทรม มนะวิจล อดูรอดัก
๐ หนึ่งผิว์ยล ยศะภิรมย์ อุดม ณ ศักดิ์
แห่งสขาคุณะประจักษ์ ประเจิดสุธา
๐ มานมนัสประมุทะพร้อง ก็ส้องก็สา
ธุการประกาศ พ ร กถา ก็แหล่ก็หลาย
๐ หนึ่งผิว์ยินยุบลบรา คระหาคระหาย
โทษะมิตระอภิปราย ก็กางก็กัน
๐ ห้ามบ่ให้พจนะความ และหยามและหยัน
ห่อนจะชั่วประดุจะฉัน ณ หมิ่นประมาท
๐ หนึ่งสดับชนะสะพรั่ง ประสังษ์ประสาท
แห่งสหายกิติประกาศ ก็พูนภิรมย์
๐ พลางและพร้องมธุระขาน ผสานผสม
สูภิปรายวจนะชม ก็ควรก็ขอบ
๐ เกียรติปรากฏะก็แจง แถลงก็ชอบ
สัตยะล้วนบมิประกอบ อลิกคดี
๐ ซ้ำภิโยยศะก็เพิ่ม และเติมวจี
เจริญคุณาธิคุณะมี อเนกะนับ
๐ คือนุกัมปกะสหาย ธิบายก็สรรพ
จัตตุราธิกะประดับ คุณูประการ
๐ ควรจะสันถวะสนิท สุมิตรสมาน
เสมอชิพิตระนิจนาน นิรันดรา
๐ ฉันทะนี้ก็เสนาะห์โสต รโธทธตา
นามปรัมประกถา รจิตระจัด
๐ เสนออเนกนิกรปราชญ์ ฉลาดและหัด
รังสฤษดิ์พิพิธะพัจน์ นิพนธะฉันท์ ฯ
(ฉันทศาสตร์ : กรมพระปรมานุชิตชิโนรส (จารึกวัดพระเชตุพนฯ))
(จารึกไว้อยู่ทิศตะวันตก ณ เสาพระระเบียงพระอุโบสถชั้นใน ต้นที่ ๑๗ นับจากพระวิหารพระปัญจวัคคีย์ - พระวิหารพระนาคปรก)
บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล
- Black Sword -
(หมู มยุรธุชบูรพา)

•
กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก