ร่ายกาพย์

      ร่ายกาพย์  เป็นร่ายที่มีลักษณะพิเศษ  มีปรากฏชื่อและตัวอย่างคำประพันธ์อยู่ในจินดามณี   มีลักษณะใกล้เคียงกับคุณบท ^คลิก   แต่ปิดท้ายจบไม่เหมือนกัน

    ๑.  รูปแบบของร่ายกาพย์   (ดูผังด้านบนประกอบ)

          ร่ายกาพย์   - ร่ายกาพย์นั้น  บทหนึ่งจะมีกี่วรรคก็ได้  อย่างน้อยสุดจะมี ๕ วรรค   แต่ละวรรคจะมี ๓ คำเป็นพื้น  ตลอดไปทุกวรรคจนจบ        และ ๔ วรรคท้ายช่วงจบบทนั้น  ให้จบด้วยการนำบาทที่ ๓ และบาทที่ ๔  ของโคลงสี่ดั้น ^คลิก มาปิดท้ายท้ายบทเสมอ  เช่นเดียวกับร่ายดั้นปกติ  (ในส่วนนี้หากเกรงสับสนก็เพียงดูให้เป็นตามผังร่ายที่แสดงไว้เท่านั้นเอง)

    ๒.  การรับ-ส่ง สัมผัส   (ดูผังด้านบนประกอบ)

            การรับส่งสัมผัสระหว่างวรรคของร่ายกาพย์นั้น  คำสุดท้ายของวรรคหน้า  ส่งสัมผัสสระไปยังคำแรกของวรรคต่อไป  ตลอดไปเช่นนี้เรื่อย ๆ  จนกระทั่งถึงวรรคที่จบลงด้วยบาทที่ ๓ และ ๔  ของโคลงสี่ดั้น

            และคำที่ส่งและรับสัมผัสกันระหว่างวรรคนั้น  ต้องส่งและรับด้วยคำชนิดเดียวกัน   คือ   หากส่งด้วยคำสุภาพ (ไม่มีรูปวรรณยุกต์) ก็ต้องรับด้วยคำสุภาพ   หากส่งด้วยคำรูปวรรณยุกต์เอกก็ต้องรับด้วยคำเอก   และส่งด้วยคำรูปวรรณยุกต์โทก็ต้องรับด้วยคำโท   เชื่อมกันเช่นนี้เสมอไป

    ๓.  คำสร้อย   (ดูผังด้านบนประกอบ)

            คำสร้อยของร่ายกาพย์นั้น  เหมือนอย่างสร้อยโคลง ^คลิกทั่วไป  ที่เติมแทรกในส่วนโคลงสี่ดั้นที่ปิดท้าย  


ตัวอย่างคำประพันธ์
(ที่เน้นสีน้ำเงินตัวเอน คือ  ส่วนจบบทที่ปิดท้ายด้วยบาทที่ ๓ และบาทที่ ๔ ของโคลงสี่ดั้นดังกล่าวมาแล้ว)

           - ร่ายกาพย์ -
              (จินดามณีฉบับกรมหลวงวงศาธิราชสนิท)

                งามเกียรติก้อง  ท้องธาษตรี  กระวีสยามประเสริฐ  เลิศหลายผู้  รู้มลักล้วน  ถ้วนวรรณเวท  ประเภทกลกาพย์  สุภาพดั้นสะแดง  แถลงเลศฉันท์  พรรณพฤติพจน์  บทมาตรา  สามรรทญาณ   ชาญเชี่ยวทราบอักษร  สรรพ์ส่ำ  สบทุกสิ่งสิ้นแจ้ง  แจกกลอน ฯ

           - ร่ายกาพย์ -
             (นิราศตามเสด็จทัพลำน้ำน้อย : พระยาตรัง)

           กษณะนั้น  บั้นนฤบดี  ศรีสยม  บรมนาถ  ราชรพีพงศ์  ทรงบวรภูษิต  จิตรลดาดวง  พวงสุวรรณร้อย  สร้อยสังวาล กาญจนมกุฎ  อุตมาวุทธเศิก  ฤกษ์รวิวร  จรแจ่มฟ้า  หน้าอัมพรผ่อง  คล่องมารุตนาสี  ลีลาศอาสน์โกรยกุญ  ชะระปรัด เปรื่องแฮ  โหมโห่พาทย์ฆ้องก้อง  กึกแดน ฯ

           - ร่ายกาพย์
             (กรมพระปรมานุชิตชิโนรส : จารึกวัดพระเชตุพนฯ)

           ไทธยล  หนหอธรรม์  อันชำรุด  ทรุดโทรมล้วน  ถ้วนทกแหล่ง  แห่งหลังคา  ฝาพื้นประหรัก  หักพังเนื่อง  เครื่องบนกระบาล  นานผุดค้าน  ด้านสูงต่ำ  คร่ำคร่าทลาย  สลายปูนอิฐ  พิศเพิกคราก  มากร้าวแตก  แมกบุบราณ  การควรคิด  กิจเกื้อกอป  ชอบริปฎิสังขรณ์  คุณทด แทนเอย  องค์พระไอยกากั้ง  เกษเสียม ฯ

           - ร่ายกาพย์ -
             (นิราศตามเสด็จทัพลำน้ำน้อย : พระยาตรัง)

           แวงวังเรียง  เคียงข้างสาร  หาญในนอก  หอกคอคำ  นำเสด็จแห่  แต่ละกรม  สมศักดิ์นาม  งามอ้อนแอ้น  แม้นวางไหน  ไปได้คล่อง  ว่องเศิกเสริด  เกิดกอบบุญ  ปุนปองอ้าง  ช้างน้ำอ้อย  ร้อยหนึ่งสู้  หลู้คนหมื่น  รื่นราญรณ  พลจัตุยุทธ์  ธุชทวนทอง  นองคับคั่ง  ดั่งแขมเลา  เสลาท้องท่ง  ส่งเสียงเท้า  เย้าใจเศิก  เอิกเกริกภพ  จบแดนดื่น  คลื่นคลี่พยุหแสนยา  ยานราช ทรงเอย  หวังทแวพรั่งพร้อมเข้า  เขตรบร ฯ

          บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล
          - Black Sword -
           (หมู มยุรธุชบูรพา)
                              
                                    • กลับสู่หน้า สารบัญ ร่าย  ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน ฉันท์  ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท ^คลิก