ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๑๑๑.มองโลกด้วยใจกว้างขวาง

วาโตมมีฉันท์ ๑๑

  ๑.ผู้ใจกว้างขวาง..........พิศมองต่างนิกรอื่น
มองคนดาษดื่น...............กรุณาเมตตะครือกัน

  ๒.มองดีเป็นนิตย์..........นิรจับผิดรึคอยหยัน
พร้อมยกโทษดั้น............ริอภัยแด่มนุษย์ผอง

   ๓.รู้โลกพร่องดิ่ง..........มิกะเกณฑ์สิ่งพิสิษฐ์ครอง
ไม่โกรธใครปอง.............ทุรมุ่งร้ายรึขัดแย้ง

   ๔.ถ้าถูกหักหลัง...........ทรยศชังริเรียนแจ้ง
ไม่เศร้าเสียดแทง...........กิจพลาดหวังลิคาดหมาย

   ๕.ใจยอมรับได้............ฤติยาไซร้รึเหยียดร้าย
รู้เล่ห์กลฉาย...................นฤคิดอายก็ไม่เผย

   ๖.ยอมรับถ้อยคำ..........ริวิจารณ์ย้ำกะตนเปรย
ไม่ถือตนเอ่ย...................อติสำคัญสิเหนือไผ

   ๗.ยอมเขาเด่นกว่า........รติชื่นนาและพอใจ
ใจกว้างทุกข์ไกล.............หฤทัยอิ่มเอมและสุขศานติ์ ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๑๑๑ หน้า ๑๑๓ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญโญ

ฤติยา=ดูถูก,รังเกียจ

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๑๑๒.คิดร้ายผู้อื่นคือทำร้ายตนเอง

กลาโหมฉันท์ ๑๒

   ๑.ริคิดร้ายกะผู้อื่น....................ภิทะคืนเจาะตนเอง
ก็สิ่งชั่วจะตั้งเขลง........................บริเวณซิไหนผลาญ

   ๒.ผิคิดเลวเกาะที่ใจ...................หฤทัยมิสุขพาน
ซิของเหม็นปะตั้งผ่าน....................ลุสถานจะคลุ้งเหม็น

   ๓.ผิความคิดสิเหม็นคลี่...............ก็ฤดีคละคลุ้งเข่น
ลิโสโครกหทัยเด่น........................บริสุทธิ์กมล,กาย

   ๔.พระธรรมน้อมมิเบียดเบียน......นฤเรียนประพฤต คลาย
เพราะนั่นคือชะล้างผาย.................มลพิษมลายไกล

   ๕.สะอาดกายมิพอไซร้................ชระใจก็ต้องไข
มโนเป็นสินายใหญ่........................มนนั้นสิเหนือกาย ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๑๑๒ หน้า ๑๑๔ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญโญ

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๑๑๓.หน้าที่ของผู้ให้และผู้รับ

อุปชาติฉันท์ ๑๓

   ๑.ผิเราริให้ก็เหมาะได้................รุจิไซร้และเกียรติล้น
ไม่หวังประโยชน์ดนุผล.................นิรคิดจะทวงคุณ

   ๒.และรับก็รับประลุศักดิ์.............มิตระหนักสิใครขุ่น
รับพอและเพียงจะอดุลย์...............และระลึกกะผู้ให้

   ๓.เจาะเป็นซิผู้บริจาค.................สละมากจะช่วยไกล
เมตตาประโยชน์นฤไข..................วสะสรรพสัตว์ชื่น

   ๔.จะแบสิรับก็ซิง่าย....................คุณะกรายจะน้อยคืน
ผู้ให้จะยากทุรขืน..........................มหคุณลุโอฬาร ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๑๑๓ หน้า ๑๑๕ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญโญ

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๑๑๔.สร้างความดีเพิ่มคุณค่าชีวิต

ติลกัฏฐฉันท์ ๑๓

   ๑.มิว่าจะเก่งอติไหน..................ผินิสัยสิเลวพิศ
มิมีสิใครจะประชิด.......................นิรใครจะนับถือ

   ๒.ปลาตซิ"ดี"ก็จะไร้..................คุณะไซร้มนุษย์ครือ
ลุ"ดี"เพาะเกลือดุจะสื่อ.................ทะนุป้องมิเน่าเสีย

   ๓.มลานสิ"ดี"ปะทุหนอน............กุสลอนซิ"ชั่ว"เพลีย
ผิเก่งมิ"ดี"ก็จะเปลี้ย......................จะลิค่ากะชีพเผย

   ๔.ขยันเสาะ"ดี"พหุเพิ่ม...............ก็จะเสริมประโยชน์เอ่ย
ก็ผู้เจาะ"ดี"ชนะเคย.......................ลุกุศลแหละสร้างสม ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๑๑๔ หน้า ๑๑๖ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญโญ

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๑๑๕.ผู้ฉลาดจะต้องร่วมทุกข์กับผู้อื่น

เหมันตดิลกฉันท์ ๑๓

   ๑.ผู้กาจจะตั้งตนุอยู่..................ฐิติกู่มิพลาดท่า
พึงรักษ์ปลาตภยหนา...................พหุภัยตริป้องกัน

   ๒.ปัญญายะยิ่งจะพิทักษ์...........ริตระหนักซิภัยครัน
เภทภัยสกัดจรพลัน.....................อภิรักษ์และปลอดภัย

   ๓.ยอมร่วมลุผิดสขิชัด..............จะกุมิตรสนิทใจ
ความชอบลุหลีกริคระไล.............อริก่อเพราะอิจฉา

   ๔.เห็นใจลุทุกข์สขะผุด.............บริสุทธิ์รตีหนา
แต่หลีกลุสุขกะนรา.....................ปะทุเกลียดและถูกหมิ่น

   ๕.สิ่งไหนมิควรวปุเจตน์.............ปฏิเสธมิรับสิ้น
สิ่งใดเหมาะควรตริมิชิน................ซิกระจิดก็เพียงพอ

   ๖.แจกจ่ายนิกรซิประจำ.............ริปุย้ำมิมีก่อ
พวกพ้องจะช่วยภยฝ่อ..................บริรักษ์ลิภัยหนอ ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๑๑๕ หน้า ๑๑๗ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญโญ

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๑๑๖.ควรเผยแผ่ถ้อยคำสุภาษิต

ตนุมัชฌาดิลกฉันท์ ๑๒

   ๑.บุคคลมทหลงทาง.................ก็กระจ่างซิผู้ชี้
การบอกแนะประโยชน์คลี่............สุรถ้อยสุภาษิต

   ๒.ชี้ทางลุประเสริฐศรี................ผิวจีกุธรรมชิด
คุณค่าพหุศักดิ์สิทธิ์......................สุตะเลิศกะผู้ฟัง

   ๓.เทพหลายอนุสรณ์รี่................ก็พจีเจาะกำลัง
สู่สรวงชุติขลัง..............................มรคาลุนิพพาน

   ๔.ถ้อยคำลิประโยชน์เกรง..........ผิเจาะเพลงละค่าขาน
แม้เสียงเสนาะขับกราน.................ก็จะไร้คุณาเผย

   ๕.บัณฑิตพิรกล่าวถ้อย..............คติพลอยสิเตือนเอย
เขียน,พูดนยแผ่เคย......................อธิบุญมหาศาล ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๑๑๖ หน้า ๑๑๘ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญโญ

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๑๑๗.จะมีคุณค่าต้องเพิ่มความดี

ตนุวิเชียรฉันท์ ๑๒

   ๑.เพราะมนุษย์ซิเกิดจบ...............หละหลายภพมินับถ้วน
จะสะสมนิสัยผวน...........................ณ ก้นบึ้งหทัยเชียว

   ๒.ปะคละ"ดี"รึ"ชั่ว"ได้...................มิมีใครจะมีเดี่ยว
นิรชั่วสิอย่างเดียว...........................รึดีเด่นมิปนกัน

   ๓.เหมาะประสารเผดิม"ดี".............เจาะรักษ์รี่เจริญมั่น
ลิเลาะ"ชั่ว"และถอนทัน....................ผิทำยากก็ต้องทำ

   ๔.เหมาะเจาะโชคปะพุทธ์ศาสน์.....จะได้ยาตรและปรับนำ
ผิมิได้ริแก้ย้ำ....................................กะสิ่งผิดจะสิ้นค่า

   ๕.ผิมิพูนเจาะดีแล้ว........................ละค่าแคล้วกะตนนา
ผิเจาะเลวรึโง่หนา.............................มิน้อยลงลิโอกาส

   ๖.ฐิติชีพปะดีบ่ง.............................มิเลวลงละชั่วพลาด
ริกระทำสิดีนาถ................................มิย่อท้อลุบาร์มี ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๑๑๗ หน้า ๑๑๙ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญฺโญ

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๑๑๘.ควรเร่งและหยุดในกาลควร

อินทรมัชฌาฉันท์ ๑๑

   ๑.รถยนตร์ซิมีเพ่ง..............."คันเร่ง"กิจ"เบรก"ไว
คันเร่งแตะต้องไป...................เหยียบเบรกริชะงักงัน

   ๒.เหยียบผิดมิถูกกาล..........เดือดซ่านภิทเช่นกัน
ชีวิตก็ต้องผัน.........................เร่ง,หยุดเหมาะเจาะเวลา

   ๓.มีเร่งตลอดไป..................หยุดไร้ก็จะร้อนนา
มี"หยุด"มิ"เร่ง"ครา..................ชีวิตตริสิไม้ขอน

   ๔.ปัญญาเหมาะกับกาล........เลือกชาญระยะผ่อน
ด่วนต้องตริรีบก่อน.................คราช้าก็เลาะช้าเผย

   ๕.หยุดนิ่งริควรนิ่ง................เฉยดิ่งมิขยับเอย
คล้ายหินตรุไม้เลย..................ไม่หวั่นจะกระตุ้นไหน

   ๖.บุคคลมิหยุดควร...............พบด่วนทุรยากไกล
วางแผนสิการใด......................"หยุด,พอ"ตริระลึกหนา ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๑๑๘ หน้า ๑๒๐ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญฺโญ

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๑๑๙.คนพูดดีทำให้ตนรุ่งเรือง

เวควดีฉันท์ ๒๑

   ๑.มนพูดลุเลาะปาก...............มธุจากพูดดี
ทุระถ้อยจะทวี..........................ปะตลบเหม็น

   ๒.นยคนก็ประสิทธิ์.................กิจชิดเสร็จเด่น
พิรดีชิวิเฟ้น...............................จะเจริญสรรค์

   ๓.ทุษะพูดก็ลิขิต.....................ชิวิจิตเสื่อมครัน
ทุจริตจตุยัน..............................มละทิ้งโคตร

   ๔.ก็"มุสา"วจะก่อ.....................ริยุ"ส่อเสียด"โลด
กุวจีหฤโหด...............................วจนา"หยาบ"เอ่อ

   ๕.สิพจีลิประโยชน์..................เพราะกุโลด"เพ้อเจ้อ"
จะทลายวปุเซ่อ..........................จตุถ้อยซม

   ๖.ผิกุกล่าวศุจิความ.................คุณะตามสั่งสม
จะลุค่าอติบ่ม.............................ตนุรุ่งเรือง ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๑๑๙ หน้า ๑๒๑ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญฺโญ

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๑๒๐.ความดีเป็นรากฐานของความมั่นคง

อุปจิตตฉันท์ ๒๒

   ๑.อนุรักษ์ฐิติชน.................รุจิล้นลุ"ดี"
ชั่วซิเซาะคลี่.........................ภิทกร่อนและทลายหาย

   ๒.เจาะซิไหนพหุชั่ว.............ก็จะมัวและวาย
สูญและมลาย........................ปรลัยเสาะมิเหลือใด

   ๓.มิลิป้องภยนอก................ตะจะงอกสิใน
"ชั่ว"สินะไว............................จะพินาศนรชนหนา

   ๔.ตริกำแพงอภิรักษ์.............มิประจักษ์สิค่า
ถ้าริปุกล้า...............................ประลุบ้านมิปลาตภัย

   ๕.หฤทัยลิกิเลส....................วสะเจตน์และทลายได้
ปัญญะซิใฝ่.............................พิร"ดี"อภิบาลเลิศ

   ๖.สุจิ"ดี"ดุจเกลือ..................มนเอื้อประเจิด
ป้องฤดิเทิด.............................ชวพ้นมทะชั่วหนอ ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๑๒๐ หน้า ๑๒๒ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญโญ

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๑๒๑.ธรรมะเป็นอาหารใจ

วิปริตขยานกีฉันท์ ๒๒

   ๑.มนุษย์ลุในโลก...............บริโภคซิอาหาร
ป้องหิวเจริญกราน................ทะนุกายสิเติบใหญ่

   ๒.เจาะธรรมะอาหาร..........บริบาลหทัยไว
จิตใจจะสุขไข......................วสะธรรมซิบำรุง

   ๓.ผิไร้พระธรรมนา.............หทยาจะหิวพุ่ง
ยากเข็ญทุรนจุ่ง....................จะสถิตปะเดือดร้อน

   ๔.นรีสิมากล้น....................นิรยลคุณาพร
อาหารหทัยชอน....................ก็เพราะไร้ซิปัญญา

   ๕.ฉลาดมิพอจด..................ดนุอดและหิวมา
อาหารมิมีหนา........................ลิพลังมลายตาย

   ๖.นรามิมีธรรม....................นิรล้ำกะ"ดี"วาย
นำสู่อบายผาย.......................ชิวิอยู่ก็สุขไกล

   ๗.พระธรรมประโยชน์รุด.....เพราะมนุษย์มิขาดได้
ใครคิดพระธรรมไร้................หิตเกื้อเพราะโง่เขลา ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๑๒๑ หน้า ๑๒๓ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญโญ

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๑๒๒.จงถือหน้าที่เป็นสำคัญ

ตนุมัชฌาดิลกฉันท์ ๑๒

   ๑.การใดปฏิบัติครัน............ฐิติมั่นเจาะหน้าที่
อย่ามุ่งจิตะรักรี่......................รึลุชังเพราะ"อารมณ์"

   ๒.อย่าให้"วสะ,อยาก"ยิ่ง......ธุวดิ่งกระทำบ่ม
ผลลัพธ์ลุอุบัติฉม...................ถิรใจสฤษดิ์กล้า

   ๓.อยากทำก็กระพือ.............ลิกระตือก็เลิกนา
การงานประลุหนา...................จะประสิทธิ์ซิอย่างไร

   ๔.งานใดเจาะละ"อยาก"........มิกุมากชิวิตไส
สำเร็จนิรไว.............................นรชนมิเชื่อเลย

   ๕.หน้าที่พิรทน.....................ศุภะล้นก็เสร็จเอย
อารมณ์มละเผย......................บริบูรณ์กะ"เพียร"ยง ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๑๒๒ หน้า ๑๒๔ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญฺโญ

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๑๒๓.จงเพ่งโทษตน

อินทรวงศ์วังสัฏฐฉันท์ ๑๒

   ๑.ตริคอยซิจับผิด..............พหุชิดกิเลสซิมา
ผู้พฤติพระธรรมหนา.............มิติโทษนรากระหน่ำ

   ๒.เสาะผิดกะ"โทษ"ตน........วตท้นกุแก้ลุย้ำ
ฝึกจิตเจาะทวนน้ำ..................ผิวะเฉื่อยจะถอยจะคืน

   ๓.ลุรี่ซิพายเรือ....................ดนุเกื้อสิตนสิชื่น
ไม่พายดะไผอื่น.....................ปฏิบัติเจาะใครเจาะมัน

   ๔.เจาะเข้มกะตนเนา............เหมาะทุเลากะชนประจัน
ธรรมเราเจริญผลัน.................รุจิกาลเพราะเพียรเจาะทน

   ๕.ผิตนละเลยจุ่ง..................ทุษะมุ่งปะเขาผจญ
ธรรมเราจะฝ่อยล...................บริสุทธิ์มิมีมิพาน

   ๖.มิคิดวะตน"ดี"...................ชุติคลี่ริแก้รินาน
อาบน้ำสิหนึ่งขาน....................นิรหอมสม่ำเสมอ

   ๗.กุ"ดี"มุแก้ชัด.....................ปริวรรตประจำนะเออ
โทษตนเจอะแก้เปรอ...............จะศรัณย์ตระการยะยืน ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๑๒๓ หน้า ๑๒๕ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญฺโญ

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๑๒๔.ทำความดีต้องเริ่มต้นที่ตนเอง

วิเชียรวิชชุมฉันท์ ๑๙

   ๑.อย่าเปลี่ยนกะโลกจัด........ปริวัตรซิเอย
"ดี"ที่เราเผย............................จัดตนเองก่อน

๒.เขา"ร้าย"เดาะ"ดี"ชิด............ทุจริตเจาะ"ชั่ว"ย้อน
"โหด"ต้องเกื้อสอน...................การุณตอบไป

   ๓."ดี"อย่าซิเกี่ยงกัน...............มิฉะนั้นก็ชั่วไว
คนดีทำไซร้.............................แต่เรื่องดีคลี่

   ๔.มีชัยปะคนชั่ว....................ประลุจั่วกระทำดี
คนเหนียว"ให้"รี่........................"ความดี"รักษา

   ๕.กัดหมาจะกลายจัก.............ปะสุนัขคะคล้ายนา
รักษ์ความดีหนา........................ดั่งเกลือเค็มคง

   ๖.กาลเปลี่ยนอะไรหนอ..........ก็มิท้อลุ"ดี"ยง
ใจตั้งมั่นบ่ง...............................ไม่เปลี่ยนแปลงเอย ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๑๒๔ หน้า ๑๒๖ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญฺโญ

ทิศที่ ๑๑ การบริหารจัดการจิต : ๑๒๕.โลกร่มเย็นเพราะธรรม

อุเปนทร์วังสัฏฐฉันท์ ๒๓

   ๑.ณ วันซิแดดร้อน..............วสะช้อนเลาะร่มเงา
เจาะโลกประจักษ์เขลา...........ก็ซิแย่งและชิงลุเด่น

   ๒.แสวงกะ"เมตตา"...............กรุณาขยายเย็น
ชิวิตก็สุขเห็น..........................ริ"วิสิงหะ"ทุกขะไว

   ๓.กุแย่งและชิงล้น................ก็กระวนกระวายใจ
มนุษย์มุปัจจัย.........................จตุกอปรซิภัตรและยา..

   ๔.ผิชี้มิพอไซร้......................หฤทัยซิ"อยาก"นา
สถานสิร่มหนา.........................ลุพะพิงระรื่นสบาย

   ๕.ลุสัตย์และจริงใจ...............อุตุไวและชุ่มกาย
ลุเมตตะก่อผาย........................รุจิชื่นระรินกมล

  ๖.สถาน"อธรรม"แน่ว.............สิมิแจ๋วจะอยู่ทน
เจาะแผ่พระธรรมท้น................ฐิติดลฤดีนรี

   ๗.ขยายพระธรรมเปี่ยม.........สุขะเรี่ยม ณ โลกนี้
มุใจประเสริฐคลี่.......................กุชนวนปะโลกกสานติ์ ฯ|ะ

แสงประภัสสร

ที่มา: จากหนังสือ ทิศที่ ๑๑ บทที่ ๑๒๕ หน้า ๑๒๗ ของ หลวงพ่อชุมพล พลปญฺโญ

วิหิงสะ=ความเบียดเบียน,การทำร้ายก่อความเดือดร้อนให้ผู้อื่น
ปัจจัย ๔ ของมนุษย์= ได้แก่ อาหาร ที่อยู่อาศัย เครื่องนุ่งห่ม และ ยารักษาโลก
ทุกขะ=ทุกข์
เมตตะ=เมตตา