กลบทกระแตไต่ไม้
                                จาก "กลบทศิริวิบุลกิตติ์" โดยหลวงศรีปรีชา (เซ่ง)

                                           เศร้าหมองทรงยุพยงทรงหมองเศร้า ๓      
                                           หุนหวนเจ้าสุดแค้นแสนหวนหุน ๒
                                           ครุ่นครั้นหวังฟังบุตรแสนสุดครุ่น ๑      
                                           ใจในแค้นแสนวุ่นแค้นในใจ ๓

                                           สุดจิตรห้ามสามหนจนจิตรสุด ๒      
                                           ไฉนบุตรสุดคิดน้ำจิตรไฉน ๑
                                           ใจเกรงคิดจิตรละเวงคิดเกรงใจ ๓          
                                           พรอวยชัยให้บุตรสุดอวยพร ๒

                                           ว่าพอไปจงพบสบเหมือนว่า ๑
                                           สอนสั่งคำจำหนาคำสั่งสอน
                                           จรพบพระบิดาถ้าพบจร         
                                           ไปรีบร้อนเร็วมาอยางช้าไป

                                           ผ้ากำพลผืนนี้พลกำผ้า         
                                           ใสสุกจ้าศรีแสงแสงศรีใส
                                           ใจแม่รักธำมรงค์นี้สุดใจ         
                                           พ่อพาไปให้พบไปพาพ่อ

                                           ให้เหนแหวนแสนรักจักให้เหน      
                                           หน่อท้าวเปนสำคัญมั่นว่าหน่อ
                                           กอบุตรราชชาติสุทธิ์ราชบุตรกอ      
                                           ท้าวคุณพ่อแจ้งในใจคุณท้าว

                                           ราชบุตรน้อมการลามาตุราช      
                                           ผ่าวผ่าวหวาดจิตรนาฏหวาดผ่าวผ่าว
                                           ร้าวร้อนรวนหวนจิตรคิดร้อนร้าว      
                                           จากบุตรท้าวนาฏน้องร้องร่ำจาก

                                           บุตรรักร่ำแม่ร้องร่ำรักบุตร         
                                           หากใจสุดจิตรหวนจวนใจหาก
                                           พรากจากแม่เนตรย้อยน้อยใจพราก      
                                           ครวญหวนจากต่างพรากจากหวนครวญ

                                           หน่อพุทธังบังเกิดเปนพุทธหน่อ      
                                           นวลเนตรคลอหล่อหลั่งคลั่งคลุ้มนวล
                                           เดินมาเดียวเปล่าเปลี่ยวเดียวมาเดิน      
                                           จิตรใจเจิ่นเงียบเหงาเจ่าใจจิตร

                                           ลัดลอดดงพงเถื่อนเลื่อนลอดลัด      
                                           หวิดใจหวัดถึงมาตุหวัดใจหวิด
                                           จิตรในนึกหน่วงรักหนักในจิตร      
                                           ครวญคร่ำคิดถึงแม่แลคร่ำครวญ ฯ
                                                 ๑-----------------------๑


กลบทกระแตไต่ไม้    ปรากฏอยู่ในการประพันธ์ลำดับที่ ๔๒ ของตำรากลบทศิริวิบุลกิตติ์
                               พิจารณาโดยรวมเห็นว่า มีเพิ่มจากกลอนทั่วไป คือ

             ให้มีการซ้ำคำ (ซ้ำคำหรือซ้ำเสียง) โดยไต่ลำดับการซ้ำไปดังนี้

   ๑.) วรรคแรก นำสามคำต้นวรรค มาถอยหลังเป็นสามคำท้ายวรรค
   ๒.) วรรคที่ ๒ นำสองคำต้นวรรค มาถอยหลังเป็นสองคำท้ายวรรค  
   ๓.) วรรคที่ ๓ นำคำแรกต้นวรรคมาซ้ำเป็นคำท้ายวรรค  
   ๔.) วรรคที่ ๔ เวียนกลับไปเหมือนวรรคแรก และวรรคที่ ๕ เป็นต้นไปก็ไต่เรียงลำดับตามรูปแบบที่กำหนดไปเรื่อย ๆ จนจบสำนวนกลอนนั้น ๆ
 
** กลบทนี้มีที่มาปรากฏทั้งใน "กลบทศิริวิบุลกิตติ์"  และ "จารึกวัดพระเชตุพนฯ"

-๐ กลบทที่อยู่ในกลุ่มเดียวกัน ๐-
       • กลบท ครอบจักรวาล ^คลิก
       • กลบท มังกรคาบแก้ว ^คลิก
       • กลบท ฉัตรสามชั้น ^คลิก
       • กลบท ม้าลำพอง ^คลิก

              ผิดพลาดประการใดขออภัยไว้ ณ ที่นี้ครับผม
               ...-๐  Black Sword (หมู มยุรธุชบูรพา) ๐-...

                              
                                    • กลับสู่หน้าห้องเรียน กลอนกลบท ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง  ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน ฉันท์  ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย ^คลิก
                              

          

                                           กลบทกระแตไต่ไม้  
                                  (ขุนธนสิทธิ์ : ประชุมจารึกวัดพระเชตุพนฯ)

                                           ๐-------------------------๐         
                                           หมายหมองมาดสวาดิ์น้องมาดหมองหมาย ๓
                                           คลายเคลื่อนศุขทุกข์ทับไม่เคลื่อนคลาย ๒
                                           วันต้องเนตรมาไม่หน่ายวายเว้นวัน ๑

                                           คิดคืนค่ำช้ำทรวงค่ำคืนคิด ๓
                                           ฝันเลมอเพ้อว่ามิตรเลมอฝัน ๒
                                           จันท์จรุงรวยรินหอมกลิ่นจันท์ ๑                                          
                                           ตะลึงหลงรับขวันพี่หลงตะลึง ๓

                                           ถวิลหาหน้านวลหวรหาถวิล ๒
                                           ถึงแต่กลิ่นน้องไยช้าไม่มาถึง ๑
                                           รึงอุราท่าร้อนอุรารึง ๓         
                                           ตรงข้อขึ้งพี่สิ่งใดไขข้อตรง ๒

                                           รักษนี้หวังฝากชีวาไม่รารักษ ๑      
                                           ประสงตรงนงลักษพี่ตรงประสง
                                           ปลงสวาสดิ์มาดมุ่งสวาดิ์ปลง      
                                           ใจแม่จงเหนจริงน้องอย่าแหนงใจ

                                           พี่ผิดพาลก็ควรรานพาลผิดพี่      
                                           ไหนข้อผิดเชิญชี้ไหนข้อไหน
                                           ไกลไม่สมก้มหน้าจะลาไกล      
                                           นวลควรให้เหนข้อผิดให้ควรนวล

                                           สวาดิ์หวังดงจะคลั่งเพราะหวังสวาดิ์      
                                           หวรคำนึงนุชนาฏไม่ห่างหวร
                                           ครวญรักษแรกเริ่มสมักแรกรักษครวญ   
                                           วายวันจวนเจียรเจียรชีวันวาย

                                           มาดสมรมิได้เหมือนหนึ่งพี่มาด      
                                           หมายใจมุ่งกลับบำราศมุ่งใจหมาย
                                           คลายสวาดิ์คลาดสิ่งสวาดิ์คลาย      
                                           แลลับสายเนตร์นุชพี่สุดแล

                                           สิ้นกุศลสันนิวาศกุศลสิ้น         
                                           แน่ถวิลสิ้นเทวศถวิลแน่
                                           แปรใจกลับดับรักษหักจิตรแปร      
                                           เรียกกระแตไต่ไม้ไว้นามเอย ฯ

                                  (ขุนธนสิทธิ์ : ประชุมจารึกวัดพระเชตุพนฯ)
 

กลบทกระแตไต่ไม้   พิจารณาโดยรวมเห็นว่า มีเพิ่มจากกลอนทั่วไป คือ

             ให้มีการซ้ำคำ (ซ้ำคำหรือซ้ำเสียง) โดยไต่ลำดับการซ้ำไปดังนี้

   ๑.) วรรคแรก นำสามคำต้นวรรค มาถอยหลังเป็นสามคำท้ายวรรค
   ๒.) วรรคที่ ๒ นำสองคำต้นวรรค มาถอยหลังเป็นสองคำท้ายวรรค  
   ๓.) วรรคที่ ๓ นำคำแรกต้นวรรคมาซ้ำเป็นคำท้ายวรรค  
   ๔.) วรรคที่ ๔ เวียนกลับไปเหมือนวรรคแรก และวรรคที่ ๕ เป็นต้นไปก็ไต่เรียงลำดับตามรูปแบบที่กำหนดไปเรื่อย ๆ จนจบสำนวนกลอนนั้น ๆ
 
** กลบทนี้มีที่มาปรากฏทั้งใน "กลบทศิริวิบุลกิตติ์"  และ "จารึกวัดพระเชตุพนฯ"

-๐ กลบทที่อยู่ในกลุ่มเดียวกัน ๐-
       • กลบท ครอบจักรวาล ^คลิก
       • กลบท มังกรคาบแก้ว ^คลิก
       • กลบท ฉัตรสามชั้น ^คลิก
       • กลบท ม้าลำพอง ^คลิก

              ผิดพลาดประการใดขออภัยไว้ ณ ที่นี้ครับผม
               ...-๐  Black Sword (หมู มยุรธุชบูรพา) ๐-...

                              
                                    • กลับสู่หน้าห้องเรียน กลอนกลบท ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง  ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน ฉันท์  ^คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย ^คลิก
                              

สุดกรอมกรม...หมองระทม...กรมกรอมสุด
เอ๋ยทรวงทรุด...ปวดแปลบ...แสบทรวงเอ๋ย
เชยภาษา...เชิงละอ่อน...กลอนแสนเชย
รินพจน์เผย...ถ้อยกำสรด...เผยพจน์ริน

ร้างนิ่มเนื้อ...กนิษฐ์เรื้อ...เนื้อนิ่มร้าง
สิ้นสุขคว้าง...โศกสะอื้น...กลืนสุขสิ้น
กินมิได้...ขมปาก...ลำบากกิน
นอนด่าวดิ้น...หทัยร้าว...ดิ้นด่าวนอน

ศรีเปรื่อง
๒๒ ก.ย. ๒๕๕๖