Username:

Password:


  • บ้านกลอนน้อยฯ
  • ช่วยเหลือ
  • ค้นหา
  • เข้าสู่ระบบ
  • สมัครสมาชิก
บ้านกลอนน้อย - กลอนสบายๆ สไตล์ลิตเติลเกิร์ล >> ห้องเรียน >> ห้องเรียนฉันท์ >> - หลมุขีฉันท์ ๙ -
หน้า: [1]   ลงล่าง
« หน้าที่แล้ว ต่อไป »
พิมพ์
ผู้เขียน หัวข้อ: - หลมุขีฉันท์ ๙ -  (อ่าน 3176 ครั้ง)
0 สมาชิก และ 1 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้
Black Sword
ผู้บริหารเว็บ
****

จำนวนผู้เยี่ยมชม:65535
ออฟไลน์ ออฟไลน์

ID Number: 88
จำนวนกระทู้: 10561


เมื่อ มยุรธุชกางปีกฟ้อน... มวลอักษรก็ร่อนรำ


| |
- หลมุขีฉันท์ ๙ -
« เมื่อ: 24, มิถุนายน, 2565, 12:52:22 AM »
บ้านกลอนน้อยฯบ้านกลอนน้อยฯ

Permalink: - หลมุขีฉันท์ ๙ -

- หลมุขีฉันท์ ๙ -

                 หลมุขีฉันท์ ๙   (หะละ-มุ-ขี-ฉัน)  เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า  มี ระ คณะ เป็นเบื้องต้น (ร คณะ = ครุ-ลหุ-ครุ)

๑.) รูปแบบของหลมุขีฉันท์ ๙

                หนึ่งบท จะมี ๒ บาท
                แต่ละบาทจะมีเพียง ๑ วรรคเท่านั้น   วรรคละ ๙ พยางค์  

               หรือเข้าใจง่าย ๆ ว่า ฉันท์นี้ แต่ละบทจะมีเพียง ๒ วรรคนั่นเอง สัมผัสอย่างกลอนสังขลิก ซึ่งท่าน (สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส) แปลงจากคัมภีร์วุตโตทัยมาบัญญัติเป็นฉันท์ไทยไว้ให้ดูเป็นแบบอย่าง  จึงนับเป็นฉันท์ที่แปลกดี ดังพระยาอุปกิตศิลปสารกล่าวไว้ในหลักภาษาไทย “ภาคฉันท์ลักษณ์” ว่า  “ฉันท์นี้ดำเนินกลอนแปลก คือมีวรรครับ แล้วมีสัมผัสเชื่อมรับแล้วก็มีสัมผัสส่งทีเดียว ไม่มีสัมผัสรอง”  (สอบทานทั้งจากตำรา “ฉันท์ศาสตร์”  หรือตำรา  “ชุมนุมตำรากลอน ฉบับหอสมุดวชิรญาณ”  หรือตำรา “ครรภครรลองร้อยกรองไทย” ของกรมศิลปากร และ “จารึกวัดพระเชตุพนฯ ฉบับหอสมุดแห่งชาติ”  ล้วนได้ความตรงกันทั้งสิ้น)
   
๒.) ลักษณะบังคับ ครุ –ลหุ  (ดูผังด้านบนประกอบ)
   
                ครุ-ลหุ   แต่ละวรรคจะมีลักษณะเหมือนกันทุกวรรค คือ

                ครุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ครุ ........ ครุ-ลหุ-ครุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ลหุ-ครุ

    โดยแต่ละวรรคจะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น    ๓ - ๖ .......... ๓ - ๖   เหมือนกันทุกวรรค


๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส  (ดูผังด้านบนประกอบ)

           - สัมผัสภายในบท -

                คำสุดท้ายของวรรคแรก  เชื่อมสัมผัสไปยังคำที่ ๓ ของวรรคที่ ๒

          - สัมผัสระหว่างบท -

                หากแต่งมากกว่า  ๑  บท
                คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า  ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๑  ของบทต่อไป


- ตัวอย่างคำประพันธ์ -

        - หลมุขีฉันท์ ๙ -

  ๐ องค์พระขัต/ติยะบรมเชษฐ์              สุดวิเศษ/ ณ นิกระประชา
  ๐ เป็นประมุขทะนุชนะลุผา-               สุขมิอาดุร ณ ธุรการ
  ๐ ผู้พิบุลย์ ณ คุณะวรญาณ                วิทยชาญและจรณะวิสุทธิ์
  ๐ นับประเสริฐอุดมะ ณ มนุษย์           เทพบุตรนิกระคณะพรหม
                    ............. ฯลฯ .............
                                                                (ธรรมานุสสรณ์ : อุบลวรรณ)

        - หลมุขีฉันท์ ๙ -
           (ต้นแบบ ซึ่งแปลงจากคัมภีร์วุตโตทัย โดยกรมพระปรมานุชิตชิโนรส)

  ๐ หนึ่งสดับวิณะและรมนา                 ศัพทะอาทิมธุรประโคม
  ๐ หนึ่งและฟังปหรณะคะโครม            เภริโหมหรทึกะสนั่น
  ๐ ปราศจากคุณะหิตะมหันต์              โทษอนันต์นิริยภัยะผล
  ๐ ปัจจุบันนฤคุณะก็ยล                      ทรัพยะดลขัยะวิจลลาญ
  ๐ คือจะเปลื้องปละสละธนะสาร         เหตุการกยะบุษปะคนธ์
  ๐ เครื่องวิเลปนะสุจิวิมล                     อ่าสกนธ์ขจระรสะฉม
  ๐ หนึ่งจะเสื่อมธนะวุฒิอุดม                เหตุสะสมวระวิวิธะพัตถ์
  ๐ หนึ่งจะเปลืองธนะศิริพิบัติ               เหตุจัดรสะวิวิธะโภชน์
  ๐ หนึ่งจะเปลืองธนะวิธะประโยชน์      เหตุประโมทย์มหุศวะทะทาน
  ๐ หนึ่งจะป่วยกิจคฤหสถาน                สรรพการก็จะบมิกระทำ
  ๐ หนึ่งผิหญิงจะทฤศนะระบำ              คืน ณ ตำบละคฤหะวิกาล
  ๐ ผัวจะหึงษะจะผรุสะขาน                 จักประหารภัยะประทุษะทัณฑ์
  ๐ โทษประการะฉพิธะก็หัน                ปัจจุบันประดุจะปริยาย
  ๐ เบื้องอนาคตะภวะอบาย                 ภูมิหมายธุวทุคติคลา
  ๐ ปราชญ์ละเหตุทฤศนะสวนา            แห่งมหามหุศวะตระการ
  ๐ ห่อนจะเห็นคุณะวิบุลสาร                สรรพพาลพิปริตคดี
  ๐ ฉันทพากยะหละมุขี                        นามกวีวจนะก็ประกาศ
  ๐ เป็นฉบับคณะวิธุรชาติ                     โดยนุศาสนะบทะวิถาร ๚ะ ๛
                                                                (ฉันทศาสตร์ : กรมพระปรมานุชิตชิโนรส (จารึกวัดพระเชตุพนฯ))

  (จารึกไว้อยู่ทิศใต้ ณ เสาพระระเบียงพระอุโบสถชั้นใน ต้นที่ ๖ นับจากพระวิหารพระปัญจวัคคีย์ - พระวิหารพระนาคปรก)


บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล
- Black Sword -
(หมู มยุรธุชบูรพา)

 
                             
                                    • กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก
                                    • กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก
                              
 


รายนามผู้เยี่ยมชม : ฟองเมฆ, ข้าวหอม, ขวัญฤทัย (กุ้งนา), มนชิดา พานิช, น้ำหนาว, หยาดฟ้า, กรกช, ปลายฝน คนงาม, My Little Sodium, ลิตเติลเกิร์ล, Paper Flower

บันทึกการเข้า

รวมบทกลอน "ที่นี่เมืองไทย..."
รวมบทกลอน "ร้อยบุปผา"
รวมบทประพันธ์ทั่วไป "Black Sword (หมู มยุรธุชบูรพา)"
รวมบทประพันธ์กลบท "Black Sword (หมู มยุรธุชบูรพา)"
รวมบทประพันธ์ฉันท์ "Black Sword (หมู มยุรธุชบูรพา)"
กลอนสุภาษิต-คำพังเพย-สำนวนไทย บ้านกลอนน้อย
ลานอักษร มยุรธุชบูรพา
..

หน้า: [1]   ขึ้นบน
พิมพ์
« หน้าที่แล้ว ต่อไป »
กระโดดไป:  

Powered by SMF 1.1.14 | SMF © 2006-2009, Simple Machines LLC
Simple Audio Video Embedder
| Sitemap
NT Sun by Nati
หน้านี้ถูกสร้างขึ้นภายในเวลา 0.15 วินาที กับ 42 คำสั่ง
กำลังโหลด...