
- ตนุมัชฌาฉันท์ ๖ -
ตนุมัชฌาฉันท์ ๖ (ตะ-นุ-มัด-ชา-ฉัน) เป็นฉันท์ที่ตำราฉันทศาสตร์ได้ให้อัตถะไว้ว่า มีลีลาศงามดั่งนางผู้มีท่ามกลางองค์อันแบบบาง
๑.) รูปแบบของตนุมัชฌาฉันท์ ๖
หนึ่งบท จะมี ๔ บาท
แต่ละบาทจะมีเพียง ๑ วรรค วรรคละ ๖ พยางค์
รวมหนึ่งบททั้งสิ้นมี ๒๔ พยางค์
๒.) ลักษณะบังคับ ครุ –ลหุ (ดูผังด้านบนประกอบ)
ครุ-ลหุ แต่ละวรรคจะมีลักษณะเหมือนกันทุกวรรค คือ
ครุ-ครุ-ลหุ-ลหุ-ครุ-ครุ .............. ครุ-ครุ-ลหุ-ลหุ-ครุ-ครุ
โดยแต่ละวรรคจะแบ่งจังหวะการอ่านเป็น ๒ - ๔ .......... ๒ - ๔ เหมือนกันทุกวรรค
๓.) ลักษณะการส่งสัมผัส (ดูผังด้านบนประกอบ)
- สัมผัสภายในบท -
คำสุดท้ายของวรรคแรก เชื่อมสัมผัสไปยังคำที่ ๒ ของวรรคที่ ๒
คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓
- สัมผัสระหว่างบท -
หากแต่งมากกว่า ๑ บท
คำสุดท้ายของบทก่อนหน้า ส่งสัมผัสไปที่คำสุดท้ายในวรรคที่ ๒ ของบทต่อไป
- ตัวอย่างคำประพันธ์ -
- ตนุมัชฌาฉันท์ ๖ -
๐ ครั้นนาง /จระข้างนอก นางบอก /และกระซิบบีบ
เสียงเบา /ขณะนางรีบ ของบ่าว /มนะเบิกบาน
๐ ติดข่ายสินะหนึ่งแล้ว นอนแกร่วนิระเสียงขาน
คนหลังแหละน่ะคงหวาน คอยดูซิจะหนีไหม
๐ "ดาลา" ก็สนองนาง คอยพลางค่ะประเดี๋ยวได้
รู้ดีค่ะมิเป็นไร นี่เกือบจะลุเวลา
๐ ห้าทุ่มและตุลาการ คงพล่านมนะมาหา
ข้อคาดกะฉะนี้หนา แนบเนียนบ่มิเพี้ยนผิด
............. ฯลฯ .............
(อารุยาคำฉันท์ : ลออง จุลกะเศียน)
- ตนุมัชฌาฉันท์ ๖ -
๐ คราวเธอจะประสงค์เพลิง ร้อนเริงกละเผาภู
หยิบเชื้อ ธ ก็เชิดชู ไฟมาดุจะอารมณ์
๐ เชื้อไฟสิก็ไหม้โชติ รุ่งโรจน์พิศะพึงชม
ฮือฮือเพราะกระพือลม แต่ไฟก็บ่ไหม้มือ
๐ ถือไฟดุจะไม่ร้อน ไฟฟอนบ่มิร้อนหรือ
ใครใครผิวะไฟฮือ จับได้ ฤ ไฉนนา
๐ เรียกน้ำ ธ ก็เรียกได้ เรียกไฟ ธ ก็เรียกมา
สิ้นกิจธุระสิทธิ์วา- -รีไซร้จระไปเอง
๐ ฃ้าคิดพิศวงใจ น้ำไฟ ฤ จะยำเยง
ชายใดชละไฟเกรง ภพนี้ก็บ่มีเลย
............. ฯลฯ .............
(พระนลคำฉันท์ : กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์ (น.ม.ส.))
- ตนุมัชฌาฉันท์ ๖ -
๐ ปางนั้นอชะราชเปลี่ยว อยู่เดียวก็วะหวามหนาว
มองดารกะฟ้าพราว พื้นดินมละมืดตา
๐ ที่ยืนดุจะกำแพง เมืองแห่งยสะพารา
มองดูระยะยาวปรา- กฏเพียงเฉพาะตาเห็น
๐ เบื้องหลังยุวราชา หลังคา คหะยั้วเป็น
คลื่นสาคระดื่นเพ็ญ ภาพดำปะทะฟ้ามัว
๐ เบื้องหน้าพระกุมารยล เห็นถลมรุขาวหลัว
ที่นั่นสิพระเอาตัว รอดแทบจะมิได้มา
๐ แม้มีวิระอันมั่น ยังสั่นวระกายา
ไม่ทราบภัยะพาธา มีลักษณะอันใด
............. ฯลฯ .............
(นาครีคำฉันท์ : หลวงบุณยมานพพาณิชย์)
- ตนุมัชฌาฉันท์ ๖ -
๐ โฉมยงอรบงพักตร์ ผัวรักศิริโอฬาร
แปลกพรรณะบุราณกาล จำไว้บมิได้เทียว
๐ แปลกดู บมิรู้จัก นงลักษณ์ยลแลเหลียว
ทำหวัวและก็บัดเดียว กลับร่ำรุทะกำสรวญ
๐ ยอดบัณฑิตะพลันเห็น เหตุเป็นวิปลาศชวน
คิดตาม ธ ก็ถามนวล ถึงเหตุยุพเรศหวัว
๐ แลเหตุยุพเรศต้อง กลับร้องรุทะหมองมัว
อัศจรรย์ยลพันพัว นั่นไซร้สิไฉนกัน
๐ ร้อยชั่งอรฟังถาม คอยตามมติงามครัน
เฉียบวาทอนุศาสตร์สรร ล้วนเป็นนิติเพ็ญผล
๐ "ตูหวัวก็เพราะคิดถึง บุญซึ่งผลดึงดล
อวยส่งลุสนองยล อัศจรรย์นิก็หนักหนา
๐ ดังท่านบริพารพรรค พร้อมศักดิ์ศิริยศฐา
นันดร์พัสด์ธนะโภคา สมบัติสุพิพัฒน์พูล
๐ เป็นบุญผลสุนทร ปางก่อน ธ กระทำทูน
ปางนี้ ธ ก็ไพบุลย์ แท้ผลสุกุศลสรรพ์
๐ ตูคิดผลบุญตัว จึงหวัวก็เพราะอัศจรรย์
ผลบุญญะอดุลย์ครัน ส่งสุนทรคุณเหลียว
๐ ดูจำรุทะร่ำไห้ ด้วยใจกรุณาเจียว
ในท่านมุหะพาลเที่ยว จักเคลียทุษะเมียเขา
๐ ผลกรรมก็จะนำตก สู่นรกทุขะกำเดา
ยศศักดิ์ศิริจักเฉา เสื่อมสาระสง่างาม
๐ ยอดบัณฑิตครั้นฟัง ร้อยชั่งนุชะตอบถาม
ล้วนคัดศุภอรรถความ โสตถิ์สุนทรคุณสม
๐ แน่นุชบริสุทธิ์ชัด ยึดสัจจะมโนดม
พร้อมครบคุณะอบรม จิตมั่นวรธรรม์ธาน
๐ ให้มีมนะปรีดิ์เปรม อิ่มเอมสุเกษมสานติ์
เพิ่มปรีย ณ ศรีกาน- ดามิ่งอรยิ่งยง
๐ แล้วบัณฑิตพลันให้ สั่งใช้ชนปวงคง
ควบคุมนุชะกุมองค์ อรคืน ณ อคารเดิม
๐ ชนสรรพะก็พลียทำ ดังคำ ธ ประศาสตร์เสริม
ส่งเยาวะเฉลาเฉลิม ยังเคหะทวารบาน
............. ฯลฯ .............
(อมรเทวีคำฉันท์ : ศรีไชย)
บ้านกลอนน้อยลิตเติลเกิร์ล
- Black Sword -
(หมู มยุรธุชบูรพา)

•
กลับสู่หน้า สารบัญ ฉันท์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กาพย์ คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กลอน คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลง คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน ร่าย คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน กลอนกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องเรียน โคลงกลบท คลิก •
กระโดดสู่ห้องศึกษา ภาพโคลงกลบท คลิก 