(ต่อหน้า ๘/๑๕) : ๑๒. อินทริยวิภังค์


(๔) อุปาทินนติกวิสัชนา
(๔.๑) อินทรีย์ ๙ ~ กรรมอันประกอบด้วยตัณหาและทิฏฐิยึดถือและเป็นอารมณ์ของอุปาทาน (๔.๒)โทมนัสสินทรีย์ ~ กรรมอันประกอบด้วยตัณหาและทิฏฐิไม่ยึดถือแต่เป็นอารมณ์ของอุปาทาน (๔.๓) อินทรีย์ ๓ ~ กรรมอันประกอบด้วยตัณหาและทิฏฐิไม่ยึดถือและไม่เป็นอารมณ์ของอุปาทาน ได้แก่ สัทธินอินทรีย์, สมาธินทรีย์ และ วิริยินทรีย์ (๔.๔) อินทรีย์ ๙ ~ ที่กรรมอันประกอบด้วยตัณหาและทิฏฐิยึดถือและเป็นอารมณ์ของอุปาทานก็มี; ที่กรรมอันประกอบด้วยตัณหาและทิฏฐิไม่ยึดถือแต่เป็นอารมณ์ของอุปาทานก็มี; ที่กรรมอันประกอบด้วยตัณหาและทิฏฐิไม่ยึดถือและไม่เป็นอารมณ์ของอุปาทานก็มี
(๕) สังกิลิฏฐติกวิสัชนา = คำตอบด้านกิเลส
(๕.๑) อินทรีย์ ๙ ~ กิเลสไม่ทำให้เศร้าหมองแต่เป็นอารมณ์ของกิเลส (๕.๒)โทมนัสสินทรีย์ ~ กิเลสทำให้เศร้าหมองและเป็นอารมณ์ของกิเลส (๕.๓) อินทรีย์ ๓ ~ กิเลสไม่ทำให้เศร้าหมอง และไม่เป็นอารมณ์ของกิเลส (๕.๔) อินทรีย์ ๓ ~ ที่กิเลสไม่ทำให้เศร้าหมองแต่เป็นอารมณ์ของกิเลสก็มี; ที่กิเลสไม่ทำให้เศร้าหมองและไม่เป็นอารมณ์ของกิเลสก็มี (๕.๕) อินทรีย์ ๖ ~ ที่กิเลสทำให้เศร้าหมองและเป็นอารมณ์ของกิเลสก็มี; ที่กิเลสไม่ทำให้เศร้าหมองแต่เป็นอารมณ์ของกิเลสก็มี; ที่กิเลสไม่ทำให้เศร้าหมองและไม่เป็นอารมณ์ของกิเลสก็มี ได้แก่ จักขุนทรีย์, โสตินทรีย์, ฆานยินทรีย์, ชิวหินทรีย์, กายินทรีย์, มนินทรีย์
(๖) สวิตักกติกวิสัชนา
(๖.๑) อินทรีย์ ๙ ~ ไม่มีทั้งวิตกและวิจาร (๖.๒) โทมนัสสินทรีย์ ~ มีทั้งวิตกและวิจาร (๖.๓) อุเปกขินทรีย์ ~ ที่มีทั้งวิตกและวิจารก็มี; ที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจารก็มี (๖.๔) อินทรีย์ ๑๑ ~ ที่มีทั้งวิตกและวิจารก็มี; ที่ไม่มีวิตกมีเพียงวิจารก็มี; ที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจารก็มี
(๗) ปีติติกวิสัชนา
(๗.๑) อินทรีย์ ๑๑ ~ กล่าวไม่ได้ว่า สหรคตด้วยปีติ; สหรคตด้วยสุข; หรือสหรคตด้วยอุเบกขา ได้แก่ จักขุนทรีย์, โสตินทรีย์, ฆานยินทรีย์, ชิวหินทรีย์, กายินทรีย์, มนินทรีย์, สุขินทรีย์, ทุกขินทรีย์, โสมนัสสินทรีย์ และ โทมนัสสินทรีย์ (๗.๒) โสมนัสสินทรีย์ ~ ที่สหรคตด้วยปีติแต่ไม่สหรคตด้วยสุขและไม่สหรคตด้วยอุเบกขาก็มี; ที่กล่าวไม่ได้ว่า สหรคตด้วยปีติก็มี (๗.๓) อินทรีย์ ๖ ~ ที่สหรคตด้วยปีติก็มี; ที่สหรคตด้วยสุขก็มี ที่สหรคตด้วยอุเบกขาก็มี (๗.๔) อินทรีย์ ๔ ~ ที่สหรคตด้วยปีติก็มี; ที่สหรคตด้วยสุขก็มี; ที่สหรคตด้วยอุเบกขาก็มี; ที่กล่าวไม่ได้ว่า สหรคตด้วยปีติ สหรคตด้วยสุข หรือสหรคตด้วยอุเบกขาก็มี
(๘) ทัสสนติกวิสัชนา
(๘.๑) อินทรีย์ ๑๕ ~ ไม่ต้องประหาณด้วยโสดาปัตติมรรคและมรรคเบื้องบน ๓ (๘.๒) โทมนัสสินทรีย์ ~ ที่ต้องประหาณด้วยโสดาปัตติมรรคก็มี; ที่ต้องประหาณด้วยมรรคเบื้องบน ๓ ก็มี
~มรรคเบื้องบน ๓ = สกิทาคามิมรรค, อนาคามิมรรค และ อรหัตตมรรค (๘.๓) อินทรีย์ ๖ ~ ที่ต้องประหาณด้วยโสดาปัตติมรรคก็มี; ที่ต้องประหาณด้วยมรรคเบื้องบน ๓ ก็มี; ที่ไม่ต้องประหาณด้วยโสดาปัตติมรรคและมรรคเบื้องบน ๓ ก็มี
(๙) ทัสสนเหตุติกวิสัชนา
(๙.๑) อินทรีย์ ๑๕ ~ ไม่มีเหตุต้องประหาณด้วยโสดาปัตติมรรคและมรรคเบื้องบน ๓ (๙.๒) โทมนัสสินทรีย์ ~ ที่มีเหตุต้องประหาณด้วยโสดาปัตติมรรคก็มี; ที่มีเหตุต้องประหาณด้วยมรรคเบื้องบน ๓ ก็มี (๙.๓) อินทรีย์ ๖ ~ ที่มีเหตุต้องประหาณด้วยโสดาปัตติมรรคก็มี; ที่มีเหตุต้องประหาณด้วยมรรคเบื้องบน ๓ ก็มี; ที่ไม่มีเหตุต้องประหาณด้วยโสดาปัตติมรรคและมรรคเบื้องบน ๓ ก็มี
(๑๐) อาจยคามิติกวิสัชนา
(๑๐.๑) อินทรีย์ ๑๐ ~ ไม่เป็นเหตุให้ถึงปฏิสนธิ จุติ และนิพพาน (๑๐.๒) โทมนัสสินทรีย์ ~ เป็นเหตุให้ถึงปฏิสนธิและจุติ (๑๐.๓) อนัญญาตัญญัสสามีตินทรีย์ ~ เป็นเหตุให้ถึงนิพพาน (๑๐.๔) อัญญินทรีย์ ~ ที่เป็นเหตุให้ถึงนิพพานก็มี; ที่ไม่เป็นเหตุให้ถึงปฏิสนธิ จุติ และนิพพานก็มี (๑๐.๕) อินทรีย์ ๙ ~ ที่เป็นเหตุให้ถึงปฏิสนธิและจุติก็มี; ที่เป็นเหตุให้ถึงนิพพานก็มี; ที่ไม่เป็นเหตุให้ถึงปฏิสนธิ จุติ และนิพพานก็มี
(๑๑) เสกขติกวิสัชนา
(๑๑.๑) อินทรีย์ ๑๐ ~ ไม่เป็นของเสขบุคคลและอเสขบุคคล (๑๑.๒) อินทรีย์ ๒ ~ เป็นของเสขบุคคล (๑๑.๓) อัญญาตาวินทรีย์ ~ เป็นของอเสขบุคคล (๑๑.๔) อินทรีย์ ๙ ~ ที่เป็นของเสขบุคคลก็มี; ที่เป็นของอเสขบุคคลก็มี; ที่ไม่เป็นของเสขบุคคลและอเสขบุคคลก็มี
(๑๒) ปริตตติกวิสัชนา
(๑๒.๑) อินทรีย์ ๑๐ ~ เป็นปริตตะ - ธรรมด้อย (๑๒.๒) อินทรีย์ ๓ ~ เป็นอัปปมาณะ-ประมาณไม่ได้ (๑๒.๓) อินทรีย์ ๙ ~ ที่เป็นปริตตะก็มี; ที่เป็นมหัคคตะก็มี; ที่เป็นอัปปมาณะก็มี ได้แก่ มนินทรีย์, ชีวิตินทรีย์,โสมนัสสินทรีย์, อุเปกขินทรีย์, สัทธินทรีย์, วิริยินทรีย์, สตินทรีย์, สมาธินทรีย์ และ ปัญญินทรีย์

(ต่อหน้า ๙/๑๕) : ๑๒. อินทริยวิภังค์

(๑๓) ปริตตารัมมณติกวิสัชนา = คำตอบด้านอารมณ์มีกำลังอ่อน ที่เกิดขึ้นชั่วคราว
(๑๓.๑) อินทรีย์ ๗ ~ รับรู้อารมณ์ไม่ได้ (๑๓.๒) อินทรีย์ ๒ ~ มีปริตตะเป็นอารมณ์ ได้แก่ สุขินทรีย์ และ ทุกขินทรีย์ (๑๓.๓) อินทรีย์ ๓ ~ มีอัปปมาณะเป็นอารมณ์ (๑๓.๔) โทมนัสสินทรีย์ ~ ที่มีปริตตะเป็นอารมณ์ก็มี; ที่มีมหัคคตะเป็นอารมณ์แต่ไม่มีอัปปมาณะเป็นอารมณ์ก็มี; ที่กล่าวไม่ได้ว่า มีปริตตะเป็นอารมณ์หรือมีมหัคคตะเป็นอารมณ์ก็มี (๑๓.๕) อินทรีย์ ๙ ~ ที่มีปริตตะเป็นอารมณ์ก็มี; ที่มีมหัคคตะเป็นอารมณ์ก็มี; ที่มีอัปปมาณะเป็นอารมณ์ก็มี; ที่กล่าวไม่ได้ว่า มีปริตตะเป็นอารมณ์มีมหัคคตะเป็นอารมณ์ หรือมีอัปปมาณะเป็นอารมณ์ก็มี
(๑๔) หีนติกวิสัชนา
(๑๔.๑) อินทรีย์ ๙ ~ เป็นชั้นกลาง (๑๔.๒) โทมนัสสินทรีย์ ~ เป็นชั้นต่ำ (๑๔.๓) อินทรีย์ ๓ ~ เป็นชั้นประณีต (๑๔.๔) อินทรีย์ ๓ ~ ที่เป็นชั้นกลางก็มี; ที่เป็นชั้นประณีตก็มี (๑๔.๕) อินทรีย์ ๖ ~ ที่เป็นชั้นต่ำก็มี; ที่เป็นชั้นกลางก็มี; ที่เป็นชั้นประณีตก็มี
(๑๕) มิจฉัตตติกวิสัชนา
(๑๕.๑) อินทรีย์ ๑๐ ~ ไม่แน่นอนโดยอาการทั้งสองนั้น (๑๕.๒) อนัญญาตัญญัสสามีตินทรีย์ ~ มีสภาวะชอบและให้ผลแน่นอน (๑๕.๓) อินทรีย์ ๔ ~ ที่มีสภาวะชอบและให้ผลแน่นอนก็มี; ที่ไม่แน่นอนโดยอาการทั้งสองนั้นก็มี (๑๕.๔)โทมนัสสินทรีย์ ~ ที่มีสภาวะผิดและให้ผลแน่นอนก็มี; ที่ไม่แน่นอนโดยอาการทั้งสองนั้นก็มี (๑๕.๕) อินทรีย์ ๖ ~ ที่มีสภาวะผิดและให้ผลแน่นอนก็มี; ที่มีสภาวะชอบและให้ผลแน่นอนก็มี; ที่ไม่แน่นอนโดยอาการทั้งสองนั้นก็มี
(๑๖) มัคคารัมมณติกวิสัชนา
(๑๖.๑) อินทรีย์ ๗ ~ รับรู้อารมณ์ไม่ได้ (๑๖.๒) อินทรีย์ ๔ ~ กล่าวไม่ได้ว่า มีมรรคเป็นอารมณ์; มีมรรคเป็นเหตุ; หรือมีมรรคเป็นอธิบดี ได้แก่ สุขินทรีย์, ทุกขินทรีย์, โทมนัสสินทรีย์ และ อัญญาตาวินทรีย์ (๑๖.๓) อนัญญาตัญญัสสามีตินทรีย์ ~ ไม่ใช่มีมรรคเป็นอารมณ์; ที่มีมรรคเป็นเหตุก็มี; ที่มีมรรคเป็นอธิบดีก็มี; ที่กล่าวไม่ได้ว่า มีมรรคเป็นเหตุ หรือมีมรรคเป็นอธิบดีก็มี (๑๖.๔) อัญญินทรีย์ ~ไม่ใช่มีมรรคเป็นอารมณ์; ที่มีมรรคเป็นเหตุก็มี; ที่มีมรรคเป็นอธิบดีก็มี; ที่กล่าวไม่ได้ว่า มีมรรคเป็นเหตุ หรือมีมรรคเป็นอธิบดีก็มี (๑๖.๕) อินทรีย์ ๙ ~ ที่มีมรรคเป็นอารมณ์ก็มี; ที่มีมรรคเป็นเหตุก็มี; ที่มีมรรคเป็นอธิบดีก็มี; ที่กล่าวไม่ได้ว่า มีมรรคเป็นอารมณ์ มีมรรคเป็นเหตุ หรือมีมรรคเป็นอธิบดีก็มี
(๑๗) อุปปันนติกวิสัชนา =คำตอบด้าน ธรรมที่บังเกิดขึ้นแล้ว
(๑๗.๑) อินทรีย์ ๑๐ ~ ที่เกิดขึ้นก็มี; ที่จักเกิดขึ้นแน่นอนก็มี; แต่กล่าวไม่ได้ว่า ยังไม่เกิดขึ้น (๑๗.๒) อินทรีย์ ๒ ~ ที่เกิดขึ้นก็มี; ที่ยังไม่เกิดขึ้นก็มี; แต่กล่าวไม่ได้ว่า จักเกิดขึ้นแน่นอน (๑๗.๓) อินทรีย์ ๑๐ ~ ที่เกิดขึ้นก็มี; ที่ยังไม่เกิดขึ้นก็มี; ที่จักเกิดขึ้นแน่นอนก็มี
(๑๘) อตีตติกวิสัชนา
(๑๘.๑) อินทรีย์ ๒๒ ~ที่เป็นอดีตก็มี; ที่เป็นอนาคตก็มี; ที่เป็นปัจจุบันก็มี
(๑๙) อตีตารัมมณติกวิสัชนา
(๑๙.๑) อินทรีย์ ๗ ~รับรู้อารมณ์ไม่ได้ (๑๙.๒) อินทรีย์ ๒ ~ มีปัจจุบันธรรมเป็นอารมณ์ (๑๙.๓) อินทรีย์ ๓ ~ กล่าวไม่ได้ว่า มีอดีตธรรมเป็นอารมณ์; มีอนาคตธรรมเป็นอารมณ์; หรือ มีปัจจุบันธรรมเป็นอารมณ์ (๑๙.๔) อินทรีย์ ๑๐ ~ ที่มีอดีตธรรมเป็นอารมณ์ก็มี; ที่มีอนาคตธรรมเป็นอารมณ์ก็มี; ที่มีปัจจุบันธรรมเป็นอารมณ์ก็มี; ที่กล่าวไม่ได้ว่า มีอดีตธรรมเป็นอารมณ์ มีอนาคตธรรมเป็นอารมณ์ หรือมีปัจจุบันธรรมเป็นอารมณ์ก็มี
(๒๐) อัชฌัตตติกวิสัชนา = คำตอบด้าน ธรรมที่นำมาปฏิบัติเพื่อตนเอง
(๒๐.๑) อินทรีย์ ๒๒ ~ ที่เป็นภายในตนก็มี; ที่เป็นภายนอกตนก็มี; ที่เป็นภายในตน และภายนอกตนก็มี
(๒๑) อัชฌัตตารัมมณติกวิสัชนา = คำตอบด้านอารมณ์ภายใน-นอกตน
(๒๑.๑) อินทรีย์ ๗ ~ รับรู้อารมณ์ไม่ได้ ได้แก่ จักขุนทรีย์, โสตินทรีย์, ฆานยินทรีย์, ชิวหินทรีย์, กายินทรีย์, อิตถินทรีย์, ปุริสินทรีย์ (๒๑.๒) อินทรีย์ ๓ ~ มีธรรมภายนอกตนเป็นอารมณ์ (๒๑.๓) อินทรีย์ ๔ ~ ที่มีธรรมภายในตนเป็นอารมณ์ก็มี; ที่มีธรรมภายนอกตนเป็นอารมณ์ก็มี; ที่มีธรรมภายในตนและภายนอกตนเป็นอารมณ์ก็มี ได้แก่ สุขินทรีย์, ทุกขินทรีย์, โสมนัสสินทรีย์ และ อุเปกขินทรีย์  (๒๑.๔) อินทรีย์ ๘ ~ ที่มีธรรมภายในตนเป็นอารมณ์ก็มี; ที่มีธรรมภายนอกตนเป็นอารมณ์ก็มี; ที่มีธรรมภายในตนและภายนอกตนเป็นอารมณ์ก็มี; ที่กล่าวไม่ได้ว่า มีธรรมภายในตนเป็นอารมณ์ มีธรรมภายนอกตนเป็นอารมณ์ำ หรือมีธรรมภายในตนและภายนอกตนเป็นอารมณ์ก็มี ได้แก่ มนินทรีย์, ชีวิตินทรีย์, อุเปกขินทรีย์, สัทธินทรีย์, วิริยินทรีย์, สตินทรีย์, สมาธินทรีย์ และ ปัญญินทรีย์
(๒๒) สนิทัสสนติกวิสัชนา
(๒๒.๑) อินทรีย์ ๕ ~ เห็นไม่ได้แต่กระทบได้ (๒๒.๒) อินทรีย์ ๑๗ ~ เห็นไม่ได้และกระทบไม่ได้
ทุกมาติกาวิสัชนา = คำตอบหมวดละสอง
(๑) เหตุโคจฉกวิสัชนา = คำตอบเกี่ยวกับเหตุเกิด
(๑.๑) อินทรีย์ ๔ ~ เป็นเหตุ ได้แก่ วิริยินทรีย์; สตินทรีย์; สมาธินทรีย์; ปัญญินทรีย์ (๑ ๒) อินทรีย์ ๑๘ ~ไม่เป็นเหตุ (๑.๓) อินทรีย์ ๗ ~ มีเหตุ (๑.๔) อินทรีย์ ๙ ~ ไม่มีเหตุ (๑.๕) อินทรีย์ ๖ ~ ที่มีเหตุก็มี; ที่ไม่มีเหตุก็มี (๑.๖) อินทรีย์ ๗ ~ สัมปยุตด้วยเหตุ (๑.๗) อินทรีย์ ๙ ~ วิปปยุตจากเหตุ (๑.๘) อินทรีย์ ๖ ~ ที่สัมปยุตด้วยเหตุก็มี; ที่วิปปยุตจากเหตุก็มี (๑.๙) อินทรีย์ ๔ ~ เป็นเหตุและมีเหตุ (๑.๑๐) อินทรีย์ ๙ ~ กล่าวไม่ได้ว่า เป็นเหตุและมีเหตุ หรือมีเหตุแต่ไม่เป็นเหตุ (๑.๑๑) อินทรีย์ ๓ ~ กล่าวไม่ได้ว่า เป็นเหตุและมีเหตุ; หรือมีเหตุแต่ไม่เป็นเหตุ (๑.๑๒) อินทรีย์ ๖ ~ กล่าวไม่ได้ว่า เป็นเหตุและมีเหตุ; ที่มีเหตุแต่ไม่เป็นเหตุก็มี; ที่กล่าวไม่ได้ว่า มีเหตุแต่ไม่เป็นเหตุก็มี (๑.๑๓) อินทรีย์ ๔ ~ เป็นเหตุและสัมปยุตด้วยเหตุ

(ต่อหน้า ๑๐/๑๕) : ๑๒. อินทริยวิภังค์

(๑.๑๔) อินทรีย์ ๙ ~ กล่าวไม่ได้ว่า เป็นเหตุและสัมปยุตด้วยเหตุ หรือสัมปยุตด้วยเหตุแต่ไม่เป็นเหตุ (๑.๑๕) อินทรีย์ ๓ ~ กล่าวไม่ได้ว่าเป็นเหตุและสัมปยุตด้วยเหตุ; หรือสัมปยุตด้วยเหตุแต่ไม่เป็นเหตุ (๑.๑๖) อินทรีย์ ๖ ~ กล่าวไม่ได้ว่า เป็นเหตุและสัมปยุตด้วยเหตุ; ที่สัมปยุตด้วยเหตุแต่ไม่เป็นเหตุก็มี; ที่กล่าวไม่ได้ว่า สัมปยุตด้วยเหตุแต่ไม่เป็นเหตุก็มี (๑.๑๗) อินทรีย์ ๙ ~ ไม่เป็นเหตุและไม่มีเหตุ (๑.๑๘) อินทรีย์ ๓ ~ ไม่เป็นเหตุแต่มีเหตุ (๑.๑๙) อินทรีย์ ๔ ~ กล่าวไม่ได้ว่าไม่เป็นเหตุแต่มีเหตุ; หรือไม่เป็นเหตุและไม่มีเหตุ (๑.๒๐) อินทรีย์ ๖ ~ ที่ไม่เป็นเหตุแต่มีเหตุก็มี; ที่ไม่เป็นเหตุและไม่มีเหตุก็มี
(๒) จูฬันตรทุกวิสัชนา
(๒.๑) อินทรีย์ ๒๒ ~ มีปัจจัยปรุงแต่ง (๒.๒) อินทรีย์ ๒๒ ~ ถูกปัจจัยปรุงแต่ง (๒.๓) อินทรีย์ ๒๒ ~ เห็นไม่ได้ (๒.๔) อินทรีย์ ๕ ~ กระทบได้ (๒.๕) อินทรีย์ ๑๗ ~ กระทบไม่ได้ (๒.๖) อินทรีย์ ๗ ~ เป็นรูป ได้แก่จักขุนทรีย์, โสตินทรีย์, ฆานินทรีย์, ชิวหินทรีย์, กายินทรีย์, อิตถินทรีย์, ปุริสสินทรีย์ (๒.๗) อินทรีย์ ๑๔ ~ ไม่เป็นรูป ได้แก่ สุขินทรีย์, ทุกขินทรีย์, โสมนัสสินทรีย์, โทมนัสสินทรีย์, อุเปกขินทรีย์, สัทธินทรีย์, วิริยินทรีย์, สตินทรีย์, สมาธินทรีย์, ปัญญินทรีย์, อนัญญาตัญญัสสามีตินทรีย์, อัญญินทรีย์, อัญญาตาวินทรีย์ (๒.๘) ชีวิตินทรีย์ ~ ที่เป็นรูปก็มี; ที่ไม่เป็นรูปก็มี (๒.๙) อินทรีย์ ๑๐ ~ เป็นโลกิยะ ได้แก่ จักขุนทรีย์, โสตินทรีย์, ฆานินทรีย์, ชิวหินทรีย์, กายินทรีย์, อิตถินทรีย์, ปุริสินทรีย์, สุขินทรีย์, ทุกขินทรีย์,โทมนัสสินทรีย์ (๒.๑๐) อินทรีย์ ๓ ~ เป็นโลกุตตระ ได้แก่ อนัญญาตัญญัสสามีตินทรีย์; อัญญินทรีย์; อัญญาตาวินทรีย์ (๒.๑๑) อินทรีย์ ๙ ~ ที่เป็นโลกิยะก็มี; ที่เป็นโลกุตตระก็มี (๒.๑๒) อินทรีย์ ๒๒ ~ จิตบางดวงรู้ได้ (๒.๑๓) อินทรีย์ ๒๒ ~ จิตบางดวงรู้ไม่ได้
(๓) อาสวโคจฉกวิสัชนา= คำตอบด้านกิเลส (อาสวกิเลส คือ กิเลสที่หมักหมม นอนเนื่องทับถมอยู่ในจิต ชุบย้อมจิตให้เศร้าหมอง ให้ขุ่นมัว ให้ชุ่มอยู่เสมอ เกิดจากการสั่งสม ความเคยชิน เรียกย่อว่า อาสวะ มี ๔ อย่าง คือ
~กาม - ความติดใจรักใคร่อยู่ในกามคุณ; ~ภพ - ความติดอยู่ในภพ ความอยากเป็นโน่นเป็นนี่; ~ทิฏฐิ - ความเห็นผิด ความหัวดื้อหัวรั้น; ~อวิชชา ได้แก่ ความไม่รู้จริง ~ความลุ่มหลงมัวเมา
(๓.๑) อินทรีย์ ๒๒ ~ ไม่เป็นอาสวะ (๓.๒) อินทรีย์ ๑๐ ~ เป็นอารมณ์ของอาสวะ (๓.๓) อินทรีย์ ๓ ~ ไม่เป็นอารมณ์ของอาสวะ ได้แก่ อนัญญาตัญญัสสามีตินทรีย์, อัญญินทรีย์, อัญญาตาวินทรีย์ (๓.๔) อินทรีย์ ๙ ~ ที่เป็นอารมณ์ของอาสวะก็มี; ที่ไม่เป็นอารมณ์ของอาสวะก็มี (๓.๕) อินทรีย์ ๑๕ ~ วิปปยุตจากอาสวะ (๓.๖) โทมนัสสินทรีย์ ~ สัมปยุตด้วยอาสวะ (๓.๗) อินทรีย์ ๖ ~ ที่สัมปยุตด้วยอาสวะก็มี; ที่วิปปยุตจากอาสวะก็มี (๓.๘) อินทรีย์ ๑๐ ~ กล่าวไม่ได้ว่า เป็นอาสวะและเป็นอารมณ์ของอาสวะ; หรือเป็นอารมณ์ของอาสวะแต่ไม่เป็นอาสวะ (๓.๙) อินทรีย์ ๓ ~ กล่าวไม่ได้ว่า เป็นอาสวะและเป็นอารมณ์ของอาสวะ; หรือเป็นอารมณ์ของอาสวะแต่ไม่เป็นอาสวะ (๓.๑๐) อินทรีย์ ๙ ~กล่าวไม่ได้ว่า เป็นอาสวะและเป็นอารมณ์ของอาสวะ; ที่เป็นอารมณ์ของอาสวะแต่ไม่เป็นอาสวะก็มี; ที่กล่าวไม่ได้ว่า เป็นอารมณ์ของอาสวะแต่ไม่เป็นอาสวะก็มี (๓.๑๑) อินทรีย์ ๑๕ ~ กล่าวไม่ได้ว่า เป็นอาสวะและสัมปยุตด้วยอาสวะ; หรือสัมปยุตด้วยอาสวะแต่ไม่เป็นอาสวะ (๓.๑๒) โทมนัสสินทรีย์ ~ กล่าวไม่ได้ว่า เป็นอาสวะและสัมปยุตด้วยอาสวะ; หรือสัมปยุตด้วยอาสวะแต่ไม่เป็นอาสวะ (๓.๑๓) อินทรีย์ ๖ ~ กล่าวไม่ได้ว่าเป็นอาสวะและสัมปยุตด้วยอาสวะ; ที่สัมปยุตด้วยอาสวะแต่ไม่เป็นอาสวะก็มี; ที่กล่าวไม่ได้ว่า สัมปยุตด้วยอาสวะแต่ไม่เป็นอาสวะก็มี (๓.๑๔) อินทรีย์ ๙ ~ วิปปยุตจากอาสวะแต่เป็นอารมณ์ของอาสวะ (๓.๑๕) อินทรีย์ ๓ ~ วิปปยุตจากอาสวะและไม่เป็นอารมณ์ของอาสวะ (๓.๑๖) โทมนัสสินทรีย์ ~ กล่าวไม่ได้ว่า วิปปยุตจากอาสวะแต่เป็นอารมณ์ของอาสวะ; หรือวิปปยุตจากอาสวะและไม่เป็นอารมณ์ของอาสวะ (๓.๑๗) อินทรีย์ ๓ ~ ที่วิปปยุตจากอาสวะแต่เป็นอารมณ์ของอาสวะก็มี; ที่วิปปยุตจากอาสวะและไม่เป็นอารมณ์ของอาสวะก็มี (๓.๑๘) อินทรีย์ ๖ ~ ที่วิปปยุตจากอาสวะแต่เป็นอารมณ์ของอาสวะก็มี; ที่วิปปยุตจากอาสวะและไม่เป็นอารมณ์ของอาสวะก็มี; ที่กล่าวไม่ได้ว่า วิปปยุตจากอาสวะแต่เป็นอารมณ์ของอาสวะ; หรือวิปปยุตจากอาสวะ และไม่เป็นอารมณ์ของอาสวะก็มี
(๔) สัญโญชนโคจฉกวิสัชนา
(๔.๑) อินทรีย์ ๒๒ ~ ไม่เป็นสังโยชน์ (๔.๒) อินทรีย์ ๑๐ ~ เป็นอารมณ์ของสังโยชน์ (๔.๓) อินทรีย์ ๓ ~ ไม่เป็นอารมณ์ของสังโยชน์ (๔.๔) อินทรีย์ ๙ ~ ที่เป็นอารมณ์ของสังโยชน์ก็มี; ที่ไม่เป็นอารมณ์ของสังโยชน์ก็มี (๔.๕) อินทรีย์ ๑๕ ~ วิปปยุตจากสังโยชน์ (๔.๖) โทมนัสสินทรีย์ ~สัมปยุตด้วยสังโยชน์ (๔.๗) อินทรีย์ ๖ ~ ที่สัมปยุตด้วยสังโยชน์ก็มี; ที่วิปปยุตจากสังโยชน์ก็มี (๕.๘) อินทรีย์ ๑๐ ~ กล่าวไม่ได้ว่า เป็นสังโยชน์และเป็นอารมณ์ของสังโยชน์; หรือเป็นอารมณ์ของสังโยชน์แต่ไม่เป็นสังโยชน์ (๕.๙) อินทรีย์ ๓ ~ กล่าวไม่ได้ว่า เป็นสังโยชน์และเป็นอารมณ์ของสังโยชน์; หรือเป็นอารมณ์ของสังโยชน์แต่ไม่เป็นสังโยชน์ (๕.๑๐) อินทรีย์ ๙ ~ กล่าวไม่ได้ว่า เป็นสังโยชน์และเป็นอารมณ์ของสังโยชน์; ที่เป็นอารมณ์ของสังโยชน์แต่ไม่เป็นสังโยชน์ก็มี; ที่กล่าวไม่ได้ว่า เป็นอารมณ์ของสังโยชน์แต่ไม่เป็นสังโยชน์ก็มี (๕.๑๑) อินทรีย์ ๑๕ ~ กล่าวไม่ได้ว่า เป็นสังโยชน์และสัมปยุตด้วยสังโยชน์; หรือสัมปยุตด้วยสังโยชน์แต่ไม่เป็นสังโยชน์